Τα ήρεμα νερά και τα "νεύρα" Σαμαρά

Του Μανόλη Καψή

Γιατί θυμώνει (επιεικώς το θυμώνει, μάλλον εδώ το σωστό είναι "ανεβαίνει στα κάγκελα") ο Αντώνης Σαμαράς με την εξωτερική πολιτική του Μητσοτάκη και θέλει ακόμα και να φτιάξει κόμμα για να τον ρίξει; Γιατί η Ελλάδα, απάντησε ο κατ΄εξοχήν άνθρωπος του πρώην πρωθυπουργού Χρύσανθος Λαζαρίδης- που και αυτός επανεμφανίστηκε εσχάτως , άλλη μια ένδειξη ότι το κόμμα "είναι στα σκαριά"- γιατί η Ελλάδα, έγραψε λοιπόν ο Χρύσανθος Λαζαρίδης, "υπέγραψε φιλία με την Τουρκία χωρίς εκείνη να παίρνει πίσω κανένα από τα τετελεσμένα που είχε δημιουργήσει σε βάρος μας", όπως η εισβολή στην Κύπρο ή οι γκρίζες ζώνες. Και ότι έτσι "ξεπλένουμε την Άγκυρα" στέλνοντας λάθος μήνυμα σε φίλους και συμμάχους ότι "οι διαφορές μας με την Τουρκία δεν είναι τάχα σοβαρές". (βλ. Τα Νέα, 27/28 Σεπτεμβρίου)

Ας δούμε αν είναι ο ισχυρισμός αληθής. Η Ελλάδα δεν υπέγραψε φιλία με την Τουρκία, αυτό φαίνεται άλλωστε επί του πεδίου, αλλά αποδέχθηκε όντως ένα μορατόριουμ στην αντιπαράθεση. Μορατόριουμ που δοκιμάζεται κατ΄επανάληψη επί του πεδίου, όπως δείχνει η ιστορία του ηλεκτρικού καλωδίου με την Κύπρο, γεγονός που αντιλαμβάνονται οι πάντες. Και εντός και εκτός.

Είναι αυτό ένα μήνυμα σε φίλους και συμμάχους ότι οι διαφορές μας με την Τουρκία δεν είναι σοβαρές; Έχει το υπουργείο Εξωτερικών στο Παρίσι ή το Βερολίνο- όπως φυσικά και το Στέητ Ντιπάρτμεντ στην Ουάσιγκτον- διαφορετική άποψη για τα ελληνοτουρκικά, για τις μεγάλες διαφορές και διαφωνίες μας με την Τουρκία σε σχέση με πριν από 2 χρόνια; Όχι φυσικά, θα ήταν αφελές να το πιστέψει κανείς. Άλλωστε, αν στην Άγκυρα άκουγε κάποιος εκ των συμβούλων του Ερντογάν ότι το μήνυμα που εκπέμπουν τα ήρεμα νερά είναι ότι οι διαφορές μας με την Τουρκία δεν είναι σοβαρές, θα ένιωθε πραγματικά περίεργα… Πολύ περίεργα και άβολα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το μορατόριουμ δεν ωφέλησε όντως και την Τουρκία- όπως ωφέλησε και την Ελλάδα, που μπόρεσε να αφοσιωθεί στην ανασυγκρότηση της χώρας μετά τη χρεοκοπία- καθώς βελτίωσε τις σχέσεις της με την Ευρώπη για παράδειγμα, φιλοτεχνώντας ένα πιο φιλικό και "δυτικό" προφίλ.

Από αυτό το σημείο όμως, έως ότου να υποθέσει κανείς, όπως κάνει ο κ. Λαζαρίδης, ότι οι γεωπολιτικές κινήσεις της Τουρκίας και τα οφέλη που διεκδικεί στις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται μετά την εκλογή Τραμπ, οφείλονται στο "πιστοποιητικό καλού παιδιού" που υποτίθεται ότι της έδωσε η Ελλάδα, είναι κάτι παραπάνω από "τραβηγμένο" από τα μαλλιά.

Προδίδει αδυναμία να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της Τουρκίας, του πληθυσμού της, της οικονομίας της, των Ενόπλων Δυνάμεων και της πολεμικής της βιομηχανίας, ή τις ικανότητες που έχει επιδείξει, για παράδειγμα στη Συρία, η πολεμική της μηχανή. Ναι, η Τουρκία "κάνει παιχνίδι" και στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον, όχι γιατί η Ελλάδα την έχρισε φίλη, αλλά γιατί είναι σημαντικός παίκτης και περιφερειακή δύναμη. Και για να κάνεις εξωτερική πολιτική πρέπει κυρίως να αντιλαμβάνεσαι την ισορροπία των δυνάμεων. Δεν πρέπει να μπερδεύεσαι με τον ίσκιο σου.

Άλλωστε υπάρχει και ένα πρακτικό πρόβλημα που μοιάζει να αγνοεί (σκοπίμως υποψιάζομαι) ο κ. Λαζαρίδης. Η Τουρκία μετά από μια περίοδο μεγάλης έντασης, όπου φθάσαμε στο παρά 5 ενός θερμού επεισοδίου, αφού έστειλε τους μετανάστες στον Έβρο και αφού ο Ερντογάν καθημερινά μας απειλούσε ότι θα έρθει ξαφνικά ένα βράδυ…- υποθέτω όλοι τα θυμούνται αυτά- αφού τα έβαλε με τον "Μητσοτάκη γιοκ" και άλλα ωραία, η Τουρκία λοιπόν προσήλθε με μια πρόταση για ήρεμα νερά και αποφυγή των προκλήσεων στον αέρα και τη θάλασσα. Ποια θα μπορούσε να ήταν η απάντηση της Αθήνας; Θα μπορούσε να είναι όχι;

Όχι, συνεχίστε τις παραβιάσεις για να μπορούμε να σας καταγγέλλουμε; Είναι προφανώς γελοίο. Η μήπως θα έπρεπε τώρα που η Τουρκία αποφεύγει τις χοντρές προκλήσεις, δεν κάνει παραβιάσεις του εναέριου χώρου ή υπερπτήσεις στα νησιά για παράδειγμα, εμείς να βγαίνουμε κάθε μέρα στο "μειντάνι" και να καταγγέλλουμε την Τουρκία. Και να φωνάζουμε: Μην την βλέπετε που κάθεται στα αυγά της, είναι μοχθηρή δύναμη, σας κοροϊδεύει, κατά βάθος συνεχίζει να μας απειλεί.

Να το πούμε και διαφορετικά. Όταν έχεις ένα στυλό και ο διπλανός σου λέει συνέχεια ότι το στυλό είναι δικό του, έχεις ένα στυλό υπό αμφισβήτηση. Αν ξαφνικά αυτός σταματήσει να το λέει, σταματήσει να διεκδικεί το στυλό σου, κι ας ξέρεις εσύ ότι μέσα του συνεχίζει να το πιστεύει, κερδισμένος είσαι εσύ. Το στυλό είναι δικό σου, χωρίς αμφισβήτηση. Αν ξαφνικά το θυμηθεί μετά από χρόνια, και αρχίσει πάλι τα ίδια, κανείς δεν θα τον πιστεύει.

Η κριτική του κ. Λαζαρίδη για τα ήρεμα νερά στις σχέσεις με την Τουρκία είναι λανθασμένη μεν, αλλά θίγει το πραγματικό πρόβλημα, το ποια μπορεί δηλαδή να είναι η συνέχεια του μορατόριουμ στις σχέσεις με την Τουρκία. Αυτό όντως έχει ενδιαφέρον. Όλοι διαπιστώνουν ότι η δυναμική του έχει εξαντληθεί.

Δεν προκαλεί εντύπωση αφού και τα δύο μέρη, σίγουρα η δική μας πλευρά και όχι μόνο γιατί η παρούσα κυβέρνηση δεν έχει το περιθώριο για μεγάλες ανατροπές, αδυνατούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες -να εκμεταλλευτούν τη νηνεμία δηλαδή- και να προχωρήσουν σε κινήσεις με στόχο την επίλυση των προβλημάτων που χωρίζουν τις δύο χώρες.

Άλλωστε στην Ελλάδα δεν έχουμε καν αποφασίσει αν θέλουμε την επίλυση των προβλημάτων. Υπάρχει στην πολιτική και στον δημόσιο διάλογο μια ισχυρή άποψη, που υποστηρίζει ότι τα προβλήματα είναι άλυτα, ότι η Τουρκία δεν είναι αξιόπιστος και ορθολογικός συνομιλητής, αλλά μια δύναμη του κακού με μοναδικό σχέδιο να πλήξει την Ελλάδα, ότι μας συμφέρει το ασταθές έστω σημερινό status quo (και ας μην μας επιτρέπει να ασκήσουμε τα δικαιώματά μας) και ότι κάποια στιγμή, δεν μπορεί, θα βρούμε την ευκαιρία να την φέρουμε στον γείτονα.

Εννοείται επίσης, ότι όλο το Δίκαιο της θάλασσας, σελίδα σελίδα, ακόμα και το index, είναι με το μέρος μας. Περιμένουμε λοιπόν κάποτε να το συνειδητοποιήσουν και οι άλλοι, να αναγνωρίσουν πόσο άδικο είχαν και να μας κάνουν και τα ανάλογα δώρα. Εως τότε, εμείς παραμένουμε σε επιφυλακή.

Αλλά, γι΄αυτό, αξίζει νομίζω να επανέλθουμε.