Ο πρόεδρος Τραμπ είναι οικονομικά αναλφάβητος

Όταν τα παιδιά μου ήταν στο κολέγιο, επέμενα να παρακολουθήσουν τουλάχιστον ένα μάθημα οικονομικών. Το να είσαι οικονομικά αναλφάβητος βρίσκεται, κατά την άποψη μου, ακριβώς κάτω από το να μην μπορείς να διαβάζεις ή να γράφεις.

Σήμερα έχουμε έναν πρόεδρο που αγνοεί ουσιαστικά τις πιο βασικές και αδιαμφισβήτητες οικονομικές αρχές, όπως αποδεικνύεται από τον τελευταίο γύρο απερίσκεπτων δασμών που επέβαλε (αλλά και με τόσους πολλούς άλλους τρόπους).

Ο πρόεδρος Τραμπ έχει ενημερωθεί ξανά και ξανά από οικονομολόγους όλων των πολιτικών πεποιθήσεων ότι οι δασμοί είναι σαν φόρος πωλήσεων και τελικά θα πληρωθούν από τους ίδιους τους Αμερικανούς καταναλωτές. Πιθανότατα θα είχε διδαχθεί αυτή την έννοια κατά τη διάρκεια της φοίτησης του στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.

Και ενώ ο συνολικός πληθωρισμός αυξάνεται σταδιακά από τότε που ο Τραμπ άρχισε να επιβάλλει δασμούς, το κόστος πολλών εισαγόμενων ειδών έχει ήδη κλιμακωθεί. Τον Ιούνιο, οι τιμές για έπιπλα και οικιακό εξοπλισμό - μια κατηγορία με υψηλή έκθεση σε εισαγωγές - αυξήθηκαν κατά 1,3%, η μεγαλύτερη αύξηση σε περισσότερα από τρία χρόνια. Οι τιμές για είδη αναψυχής και οχήματα, τα οποία επίσης κατασκευάζονται συχνά στο εξωτερικό, αυξήθηκαν κατά 0,9%, η μεγαλύτερη αύξηση από το Φεβρουάριο του 2024.

Και οι δασμοί πιθανότατα έπαιξαν ρόλο στην ξαφνική επιβράδυνση της απασχόλησης που ανακοινώθηκε στην αρχή του μήνα, με την οικονομία να έχει δημιουργήσει μόνο 106.000 θέσεις εργασίας τους τελευταίους τρεις μήνες, πολύ λιγότερες από τον μηνιαίο μέσο όρο των τελευταίων ετών.

Η απάντηση του Τραμπ; Πυροβολήστε τον αγγελιοφόρο: Έδωσε εντολή στην ομάδα του να απολύσει την επικεφαλής του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας, το οποίο συγκεντρώνει τα στοιχεία.

Η άγνοια του Τραμπ υπερβαίνει κατά πολύ την έννοια του "οι δασμοί είναι φόρος". Πιστεύει ότι τα εμπορικά ελλείμματα ισοδυναμούν με "απώλεια" χρημάτων προς άλλες χώρες. Απώλεια χρημάτων συμβαίνει όταν 100 δολάρια πέφτουν από το πορτοφόλι σου. Όταν δαπανάς 100 δολάρια για να αγοράσεις καινούργια ακουστικά κατασκευασμένα στην Κίνα, δεν τα έχεις χάσει. Τα έχεις ξοδέψει σε ακουστικά.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Τραμπ αναφέρει επίσης τακτικά λανθασμένα το μέγεθος του εμπορικού ελλείμματος. Δεν είναι $2 τρισ. όπως ισχυρίζεται. Το 2024 ήταν κάτω από $1 τρισ.

Επιπλέον, οι δασμοί που επιβάλλει ο Τραμπ δεν έχουν κανένα νόημα ή λογική. Ποιο είναι το νόημα της επιβολής δασμού 40% στο φτωχό Λάος; Η χώρα δεν είναι σε θέση να αγοράσει πολλά από εμάς.

Η ένθερμη πίστη του Τραμπ στους δασμούς φαίνεται να έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του 1980, όταν τα ιαπωνικά αυτοκίνητα κατέκλυσαν τις ΗΠΑ προκαλώντας χάος στις αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Ωστόσο, οι ίδιες αυτές αυτοκινητοβιομηχανίες - όπως η Ford και η General Motors - συγκαταλέγονται στους πιο ένθερμους αντιπάλους του δασμολογικού του καθεστώτος σήμερα. Τα τελευταία οικονομικά τους αποτελέσματα δείχνουν ότι κινδυνεύουν να χάσουν κάπου μεταξύ $1 δισ. και $4 δισ. σε κέρδη φέτος από τους δασμούς.

Ο Τραμπ έχει επιδείξει την οικονομική του άγνοια με πολλούς άλλους τρόπους - με πιθανώς ακόμη μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις. Η πιο πρόσφατη, και πιθανώς πιο επικίνδυνη, υπέρβαση του ήταν η σκληρή και λανθασμένη κριτική του στις πολιτικές της Federal Reserve και του προέδρου της, Τζερόμ Πάουελ.

Ο Τραμπ επιμένει ότι τα επιτόκια μας είναι πολύ υψηλά και θα έπρεπε να είναι τόσο χαμηλά όσο της Ευρώπης (2% έναντι 4,5%). Ωστόσο, όταν αποκαλεί την οικονομία μας "την ισχυρότερη στον κόσμο", όπως κάνει τακτικά, ασυνείδητα επικαλείται έναν από τους λόγους για τα υψηλότερα επιτόκια: Οι εύρωστες οικονομίες χρειάζονται υψηλότερα επιτόκια για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό.

Πράγματι, ο Τραμπ φαίνεται να μην καταλαβαίνει τον πληθωρισμό. Επανειλημμένα - μερικές φορές σε πολλές περιπτώσεις μέσα σε μία μόνο εβδομάδα - δηλώνει ότι "δεν έχουμε πληθωρισμό". Στην πραγματικότητα, τους τελευταίους 12 μήνες, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 2,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, εξακολουθώντας να είναι ελαφρώς πάνω από τον στόχο του 2% της Fed και ίσως επιταχύνοντας.

Ένας άλλος λόγος για τα αυξημένα επιτόκια είναι τα τεράστια ελλείμματα του προϋπολογισμού, ελλείμματα που ο Τραμπ επιδείνωσε με τις φορολογικές περικοπές που επεδίωξε στην πρώτη του θητεία και συνεχίζει στη δεύτερη. Ο νόμος εσωτερικής πολιτικής του Τραμπ θα αυξήσει το έλλειμμα - και επομένως τις ανάγκες δανεισμού των ΗΠΑ - κατά περίπου $3,4 τρισ. την επόμενη δεκαετία.

Η θητεία του Πάουελ λήγει τον επόμενο χρόνο και η προοπτική ο Τραμπ να επιλέξει τον διάδοχό του είναι εντελώς τρομακτική. Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ προσπάθησε να διορίσει αρκετά άτομα στο Διοικητικό Συμβούλιο της Federal Reserve που ήταν τόσο εμφανώς ακατάλληλα - με απόψεις τόσο έξω από κάθε αποδεκτή αρχή νομισματικής πολιτικής - που πολλοί Ρεπουμπλικάνοι αρνήθηκαν να τους υποστηρίξουν και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν.

Ο Τραμπ τώρα σαφώς μετανιώνει για την απόφασή του να διορίσει τον Πάουελ το 2017. Ένας πιο αχαλίνωτος Τραμπ 2.0 θα μπορούσε να προσπαθήσει για έναν πολύ λιγότερο υπεύθυνο υποψήφιο, του οποίου η επιλογή για την πιο σημαντική και ισχυρή οικονομική θέση στην κυβέρνησή μας θα μπορούσε εύκολα να προκαλέσει χάος στις χρηματοπιστωτικές αγορές και ίσως σε ολόκληρη την οικονομία μας.

Ο πρόεδρος φαίνεται επίσης να μην κατανοεί σχεδόν καθόλου την προσφορά και τη ζήτηση, οι οποίες είναι από τις πιο βασικές έννοιες στην οικονομία. Κάνει εκκλήσεις για χαμηλότερες τιμές πετρελαίου, αλλά ταυτόχρονα ζητά από την ενεργειακή βιομηχανία να κάνει "εξορύξεις, μωρό μου, εξορύξεις". Οι χαμηλότερες τιμές όμως αποθαρρύνουν τις εξορύξεις. Ο αριθμός των γεωτρύπανων σε λειτουργία μειώνεται καθώς οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει.

Σε παρόμοιο πνεύμα, ενώ αναγνώρισε ότι οι δασμοί θα οδηγήσουν σε αύξηση των τιμών των εισαγόμενων αυτοκινήτων, υποστήριξε ότι οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να αποφύγουν τους δασμούς αγοράζοντας αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στην Αμερική. Αλλά είναι καλά τεκμηριωμένο ότι όταν η τιμή ενός εισαγόμενου προϊόντος αυξάνεται, οι εγχώριοι παραγωγοί είναι ελεύθεροι να αυξήσουν τις δικές τους τιμές - και συχνά το κάνουν.

Για να είμαστε δίκαιοι, ο πρόεδρος δείχνει περιστασιακά λάμψεις οικονομικής κατανόησης. Όσον αφορά το δολάριο, για παράδειγμα, καταλαβαίνει ότι το μότο πολλών υπουργών Οικονομικών πως "ένα ισχυρό δολάριο είναι προς το εθνικό συμφέρον" είναι πιο περίπλοκο απ' ό,τι υποδηλώνει αυτή η απλή πρόταση. Ενώ ένα ισχυρό δολάριο έχει πολλά πλεονεκτήματα, ένα αδύναμο δολάριο κάνει τις εξαγωγές μας πιο ανταγωνιστικές και περιορίζει τις εισαγωγές καθώς τις κάνει πιο ακριβές (ομολογουμένως δημιουργώντας ενδεχομένως πληθωριστικές πιέσεις).

"Ξέρω καλύτερα από τον καθένα τι είναι καλό για την Αγορά και τι είναι καλό για τις ΗΠΑ", διακήρυξε ο Τραμπ σε πρόσφατη ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. "Δεν είναι κάτι που μου εξηγούν, εγώ το εξηγώ σε άλλους!" Ίσως όμως θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να δει και την άλλη όψη του νομίσματος. 

© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"