Προστασία θεσμών

Του Λέανδρου Ρακιντζή

Με άρθρο μου στις 24-9-2024 και τίτλο "Αν θα πρέπει να θεσπιστεί το αδίκημα της περιύβρισης Αρχής" έθεσα το ερώτημα αυτό γιατί με αφορμή την ανοίκειο επίθεση Ολλανδής δημοσιογράφου κατά του Πρωθυπουργού, που τον αποκάλεσε "ψεύτη" αποκαλύφθηκε για μια ακόμα φορά η ανυπαρξία της αυτεπάγγελτης νομικής προστασίας των θεσμών και των προσώπων, που τους στελεχώνουν...

Το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο της επικαιρότητας με το από 10-6-2025 Δελτίο Τύπου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕνΔΕ) που περιληπτικά αναφέρει: Στο Τριμελές Εφετείο Λαμίας σε δίκη που αφορούσε την αναγνώριση ελαφρυντικών στον καταδικασμένο για ανθρωποκτονία Ε. Κορκονέα οι συνήγοροι της υπεράσπισης της κατηγορίας επιτίθεντο σε κάθε συνεδρίαση στο Δικαστήριο για οποιαδήποτε ενέργεια και απόφαση. Σε κάθε συνεδρίαση εξύβριζαν τη σύνθεση του δικαστηρίου ως "επιόρκους δικαστές" και ως "στημένη σύνθεση", διέκοπταν τον Πρόεδρο και Εισαγγελέα του Δικαστηρίου και τη συνήγορο υπεράσπισης κατά την ανάπτυξη αιτημάτων του κατηγορούμενου με την έκφραση "λέτε ψέματα" και παρέμβαιναν στη διαδικασία με τη φράση "ντροπή-ντροπή". Στη τελευταία συνεδρίαση εξάγγειλε ψευδώς, ότι κατατέθηκαν τρεις μηνύσεις και ζήτησε να τις αναπτύξει προφορικά στο ακροατήριο και στην ίδια δικάσιμο η συνήγορος της υπεράσπισης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και από το έδρανο της πήρε την Αστυνομία  από το κινητό της τηλέφωνο και μιλώντας δυνατά ζήτησε να έλθει αμέσως περιπολικό στο Εφετείο Λαμίας για να συλλάβουν τους τακτικούς δικαστές και την Εισαγγελέα της έδρας για αυτόφωρα αδικήματα. Στην ανακοίνωση της η ΕνΔΕ διαμαρτύρεται μόνο για την ανυπαρξία θεσμικού πλαισίου που διασφαλίζει τη νηφάλιο διεξαγωγή της δίκης και ζητά τη θωράκιση της αξιοπιστίας των θεσμών.

Το δελτίο τύπου θυμίζει ψηφίσματα του ΟΗΕ, με αόριστη διατύπωση χωρίς πρόβλεψη κυρώσεων  και ενώ περιγράφει λεπτομερώς τα σε βάρος των δικαστών και του δικαστηρίου περιστατικά, που αποτελούν ποινικά  και πειθαρχικά αδικήματα των δικηγόρων, που δεν κατονομάζονται, τηρεί ίσες αποστάσεις μεταξύ δικαστηρίου και δικαστών, δεν διαμαρτύρεται ούτε καταδικάζει τη συμπεριφορά των δικηγόρων, αλλά αναφέρεται απλά σε τριτοκοσμικές καταστάσεις στα ελληνικά δικαστήρια και ότι η κατάσταση είναι πλέον ανέλεγκτη και ζητά από τη Πολιτεία τη θωράκιση της αξιοπιστίας των θεσμών, χωρίς να προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα, όπως θα ήταν η επαναφορά του αδικήματος περιύβρισης αρχής, που παρά τις κάποιες υπερβολές κατά την εφαρμογή της προσέφερε επαρκή προστασία στους θεσμούς και τα πρόσωπα, που τους στελεχώνουν. Το αδίκημα προβλέπονταν από το άρθρο 181Α παλιού ΠΚ, που καταργήθηκε με το ν. 2172/1994 και χαιρετίστηκε ως δημοκρατική κατάκτηση.

Σαν παλιός δικαστής μέλος της ΕΝΔΕ από το 1975, που επανιδρύθηκε μετά τη πτώση της Χούντας, απορώ όχι μόνο εγώ αλλά και πολλοί παλιοί δικαστές για την αοριστία και την ηπιότητα της διατύπωσης του δελτίου τύπου. Σαφώς υπάρχει έλλειμμα νομικής προστασίας, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση το δικαστήριο θα μπορούσε να αντιδράσει με τις κείμενες διατάξεις, όπως με διακοπή της συνεδρίασης, να υποβληθεί μήνυση για εξύβριση του προσώπου των δικαστών για αυτόφωρο αδίκημα επί ακροατηρίου, που δικάζεται μετά το πέρας της κυρίας δίκης, να ασκηθεί δίωξη για διατάραξη της συνεδρίασης, αν υπήρξε, να επιβληθούν ποινές τάξεως, που προβλέπει ο ΚΠΔ και να αποσταλεί απόσπασμα των πρακτικών στον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο, που δεν γνωρίζω αν συνέβη. Επομένως η αντιμετώπιση παρομοίων καταστάσεων ανάγεται κυρίως στα πρόσωπα που πρέπει να έχουν στήριξη από την ηγεσία των δικαστηρίων και των συνδικαλιστών και όχι στο έλλειμμα νομικού πλαισίου, που αν θεσπιστεί η εφαρμογή του εξαρτάται πάλι από πρόσωπα.

Για την ιστορία: Το Εφετείο Λαμίας δεν αναγνώρισε το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου στον παλιό αστυνομικό και η απόφαση χαιρετίστηκε ως "δικαίωση " από τους δικηγόρους, που εξύβριζαν προηγούμενα τους δικαστές ως επιόρκους. Από λόγους αρχής δεν σχολιάζω ποτέ δικαστικές αποφάσεις, στις δε συχνές ερωτήσεις πως είναι δυνατόν να μην αναγνωρίζεται το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου σε ένα αστυνομικό απαντώ, ότι αυτό αφορά δικαστική κρίση, που ελέγχεται μόνο από ανώτερο δικαστήριο.

Αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο η ανυπαρξία στη χώρα μας της αυτεπάγγελτης νομικής προστασίας των θεσμών και των στελεχών τους ακόμα και για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό και τους δικαστές κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους από τις εναντίον τους επιθέσεις, αλλά απαιτείται η υποβολή εγκλήσεως από τους ιδίους, ενώ από τον αντιρατσιστικό νόμο (4285/2014) παρέχεται αυτεπάγγελτη νομική προστασία σε μειονοτικές ομάδες ή άτομα (Ρομά, ΛΟΑΤΚ κλπ).

Το παραπάνω έλλειμμα η Κυβέρνηση κατά τις αλλεπάλληλες τροποποιήσεις του ΠΚ δεν φρόντισε ή δεν τόλμησε να καλύψει με την επαναφορά του αδικήματος της περιύβρισης αρχής. Το αδίκημα όμως αυτό πρέπει να θεσπιστεί τάχιστα, γιατί στο αμέσως προσεχές μέλλον θα διεξαχθούν μεγάλες δίκες με πολιτικό ενδιαφέρον, όπως π.χ. για το σιδηροδρομικό ατύχημα των Τεμπών, που θα διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα με έντονες αντεγκλήσεις και πιθανές επιθέσεις κατά του δικαστηρίου, οπότε χωρίς νομική προστασία των δικαστών και του δικαστηρίου πιθανόν να υπάρξουν περιπλοκές για την ομαλή διεξαγωγή της δίκης.

Αρεοπαγίτης ε.τ.