Συνεχης ενημερωση

    Παρασκευή, 24-Ιαν-2025 13:41

    Η κακή χρονιά της Ευρώπης και το δυσοίωνο μέλλον

    29182669
    • Εκτύπωση
    • Αποστολή με email
    • Προσθήκη στη λίστα ανάγνωσης
    • Μεγαλύτερο μέγεθος κειμένου
    • Μικρότερο μέγεθος κειμένου

    Στις αρχές του έτους, οι κεντροδεξιοί Ρεπουμπλικανοί της Γαλλίας αποφάσισαν να μετακομίσουν σε νέα έδρα. Έπειτα από μια δεκαετία αποθαρρυντικών ηττών, το κόμμα εγκατέλειψε την έδρα του για μια πιο κοντινή στην Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας, ελπίζοντας ότι η μετακόμιση θα άλλαζε την τύχη τους.

    Αυτό δεν έγινε. Ο Ιούνιος έφερε καταστροφικά αποτελέσματα στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την προοπτική για χειρότερα στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές που προκήρυξε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν.

    Σε απάντηση, ο πρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων, Éric Ciotti, έγειρε πολιτικά προς τον ανερχόμενο Εθνικό Συναγερμό, το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν. Αλλά το έκανε χωρίς να συμβουλευτεί τους άλλους ηγέτες του κόμματος, για τους οποίους η συμμαχία παρέμενε ανεπιθύμητη. Όταν προσπάθησαν να τον απομακρύνουν από τη θέση του, ο κ. Ciotti απλώς απέλυσε το προσωπικό και κλείδωσε τις πόρτες.

    Το λουκέτο του κ. Ciotti είναι εμβληματικό της εποχής του πολιτικού χάους που έζησαν οι Ευρωπαίοι τον περασμένο χρόνο. Τέτοιες ανατροπές έχουν γίνει πλέον ο κανόνας.

    Μέσα σε τρεις μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων της, η γαλλική κυβέρνηση που συγκροτήθηκε με κόπο μετά τις εκλογές κατέρρευσε - η γερμανική κυβέρνηση ακολούθησε σύντομα το παράδειγμά της. Καθώς το 2024 πλησιάζει στο τέλος του, το ιδρυτικό δίδυμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται πολιτικά ακυβέρνητο.

    Την ίδια στιγμή, η αναπτυσσόμενη ακροδεξιά της Ευρώπης, έχει παγιώσει τη θέση της. Οι ευρωεκλογές του καλοκαιριού σημαδεύτηκαν από υψηλές επιδόσεις της ακροδεξιάς σε ολόκληρη την Ένωση, ενώ σημειώθηκε πολιτική πρόοδός της και σε εθνικό επίπεδο.

    Στην Ολλανδία, το Κόμμα για την Ελευθερία του Geert Wilders συμμετέχει πια στον κυβερνητικό συνασπισμό. Η Τζόρτζια Μελόνι, πρωθυπουργός της Ιταλίας, είδε τη δημοτικότητά της να ενισχύεται και το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία, ενισχύθηκε και έγινε το δεύτερο δημοφιλέστερο της χώρας.

    Η ακροδεξιά της Ευρώπης έχει ξεπεράσει το σημείο της κανονικοποίησης - τώρα πια αποτελεί μια κανονική δύναμη διακυβέρνησης, γίνεται σχεδόν "μπανάλ". Για την Ευρώπη, η εδραίωσή της επισφραγίζει μια χρονιά αναταραχής. Αν κρίνουμε από την άθλια οικονομική κατάσταση της ηπείρου και τη γενικότερη κοινωνική αταξία, τα πράγματα θα χειροτερέψουν.

    Πριν από μια δεκαετία, η Ευρώπη παρουσίαζε ένα πολύ διαφορετικό πρόσωπο στον κόσμο. Στην Ελλάδα, το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα ΣΥΡΙΖΑ ήταν έτοιμο να ανέλθει στην εξουσία χάρη στην αντίσταση στη λιτότητα που επέβαλε η λεγόμενη τρόικα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στη Γαλλία, ο κεντροαριστερός πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, πληττόταν από αντάρτες στα αριστερά του κόμματός του. Στη Βρετανία, ένας σοσιαλιστής βουλευτής ο Τζέρεμι Κόρμπιν, επρόκειτο σύντομα να διεκδικήσει την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος.

    Όλα αυτά σήμερα μοιάζουν με αρχαία ιστορία. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος τελικά εφάρμοσε τη λιτότητα κατά της οποίας είχε προεκλογικά ταχθεί, έχασε την εξουσία το 2019 και διασπάστηκε. Ο Κόρμπιν εκδιώχθηκε από το κόμμα του οποίου κάποτε ηγείτο και η γαλλική Αριστερά παραγκωνίστηκε από την τάση του κ. Μακρόν να κλείνει συμφωνίες με τη δεξιά. Το Die Linke, που κάποτε αποτελούσε αξιόπιστο αντίπαλο των Πρασίνων και των Σοσιαλδημοκρατών για την ηγεσία της γερμανικής Αριστεράς, κινδυνεύει να εξαφανιστεί εντελώς από το κοινοβούλιο στις επερχόμενες εκλογές της χώρας.

    Αυτή η πτώση δεν είναι αποτέλεσμα ενός πολιτικού νόμου της φύσης. Αντίθετα, ο σημερινός πολιτικός αστερισμός της Ευρώπης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε μια ομάδα πολιτικών και αξιωματούχων που άσκησαν εξουσία τη δεκαετία του 2010 σε ολόκληρη την ήπειρο.

    Σήμερα, το κόστος αυτής της επιθετικής αποστροφής προς την αλλαγή έχει γίνει ολοφάνερο. Κατά την τελευταία μιάμιση δεκαετία, οι δείκτες ανάπτυξης της ηπειρωτικής Ευρώπης έχουν γίνει από στάσιμοι έως ανησυχητικοί. Σε μια πρόσφατη ακτινογραφία της ευρωπαϊκής οικονομίας, ο Μάριο Ντράγκι, πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, έκρουσε με καθυστέρηση τον κώδωνα του κινδύνου για τη ζοφερή έκταση της παρακμής: έλλειψη καινοτομίας, υστέρηση παραγωγικότητας και γενική οικονομική υποαπόδοση. Το οικονομικό μέλλον της ηπείρου μοιάζει απίστευτα ζοφερό.

    Η έκκληση άργησε να έρθει. Απασχολημένοι με την πειθάρχηση της ευρωπαϊκής περιφέρειας, οι υπεύθυνοι έχασαν στο Βερολίνο την αναμέτρηση με το οικονομικό μοντέλο της Γερμανίας. Ο πολύτιμος εξαγωγικός τομέας της Γερμανίας υπέφερε ιδιαίτερα από αυτόν τον εφησυχασμό. Για χρόνια, οι αναφορές για μια επικείμενη πράσινη επανάσταση στην παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων απορριπτόταν.

    Από οικονομικής άποψης, η συναίνεση της Μέρκελ έσπειρε τους σπόρους της στασιμότητας. Πολιτικά, κατέληξε να καταστρέψει τη δυσφορία στα αριστερά της, ενώ επέτρεψε στη δυσαρέσκεια στα δεξιά να ευδοκιμήσει. Καθώς ο πληθωρισμός εκτοξεύει το κόστος ζωής στα ύψη και οι πραγματικοί μισθοί παραμένουν στάσιμοι, οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι έχουν μείνει με την αίσθηση ότι οι μοχλοί της πολιτικής ξεφεύγουν από τα χέρια τους. Η κατακραυγή κατά της μετανάστευσης - που αποτελεί εδώ και καιρό πηγή οργής για πολλούς σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο - και η εμπλοκή σε "αμερικανοειδείς" πολιτιστικούς πολέμους επιτρέπουν έστω μια καθαρτική εκτόνωση και την ψευδαίσθηση του ελέγχου.

    Σε αυτό το περιβάλλον, οι ακροδεξιές δυνάμεις ευημερούσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, με την εκ περιτροπής ανοχή και τη συνδιαλλαγή τους με το πολιτικό Κέντρο. Σε επτά από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τη Φινλανδία έως την Ιταλία, η ακροδεξιά συμμετέχει πλέον άμεσα στην κυβέρνηση. Στη νεοσυσταθείσα Ευρωπαϊκή Επιτροπή με επικεφαλής την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ένας βασικός σύμμαχος της Τζ. Μελόνι κατέχει σημαντική θέση αντιπροέδρου.

    Σε κάποιους ξένους αυτό μπορεί να δίνει μια εικόνα ισχύος. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, τις στρατιωτικές υποθέσεις ή την ενεργειακή ανεξαρτησία, ωστόσο, η Ευρώπη εμφανίζεται όλο και πιο ακυβέρνητη. Για μια ήπειρο που κάποτε έβλεπε τον εαυτό της ως μια μέση οδό ανάμεσα στον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό της αγοράς των Ηνωμένων Πολιτειών και τους διάφορους αυταρχισμούς στα ανατολικά της, αποτελεί πικρή ειρωνεία ότι τώρα φαίνεται να κατευθύνεται προς χλωμές απομιμήσεις και των δύο. Και με τον Ντόναλντ Τραμπ προ των πυλών, οι δύσκολες στιγμές ίσως μόλις να αρχίζουν.

    *Ο Anton Jäger είναι καθηγητής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας, μαζί με τον Arthur Borriello, του βιβλίου "The Populist Moment: Η Αριστερά μετά τη Μεγάλη Ύφεση". Ο Dries Daniels είναι συγγραφέας με έδρα τις Βρυξέλλες.

    © 2024 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"

    Διαβάστε ακόμα για:

    ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ;

    ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ