Κυνηγώντας τους ολυμπιακούς κύκλους για να ξεφύγω από το πεπρωμένο

"Η μαμά σου ήταν τόσο δυστυχισμένη, που έπρεπε να φύγει". Αυτήν τη φράση την ακούω από παιδί. Θεωρώ ότι τη λένε για να με παρηγορήσουν, λες και η αυτοκτονία της μητέρας μου ήταν κάτι τόσο φυσικό, τόσο αναπόφευκτο και θλιβερό όσο ένα κάστρο στην άμμο που είναι μοιραίο εντέλει να γκρεμιστεί. Όμως ουδέποτε με καθησύχασε αυτή η εξήγηση, καθώς η πράξη της κατά το ήμισυ μπορούσε να επηρεάσει το DNA μου. Δεν γνωρίζω "πόση" από την ψυχική ασθένεια της μητέρας μου υπάρχει στον δικό μου ψυχισμό. Εάν η αυτοκτονία της ήταν κάτι το αναπόφευκτο, μπορεί να έχω κι εγώ την ίδια κατάληξη; Θα πρέπει μια μέρα να "φύγω";

Η μητέρα μου έπασχε από διπολική διαταραχή με έντονα επεισόδια κατάθλιψης. Αφού εθίστηκε στα παυσίπονα που αρχικά της είχαν συνταγογραφήσει για να ξεπεράσει έναν τραυματισμό στην πλάτη λόγω επιπλοκών στην εγκυμοσύνη, έγινε αυτοκτονική και πέθανε το 1994, όταν εγώ ήμουν 4 ετών. Ωστόσο, προτού πεθάνει, υπήρξε επιτυχημένη αθλήτρια και τραγουδίστρια, αριστούχος στην τάξη της και μία από τις πρώτες γυναίκες συμβούλους λογισμικού στην εταιρεία της. Ας μου εξηγήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν –εκτός από τη γονιδιακή αιτιολόγηση– η μητέρα μου να έχει τόσες πολλές επιτυχίες και, παρ’ όλα αυτά, να "πρέπει να φύγει"; Ιδίως εφόσον ο μοναδικός αδελφός της μητέρας μου "έπρεπε να φύγει" και αυτός μερικά χρόνια αργότερα. Δύο άνθρωποι με τους οποίους μας συνέδεε δεσμός αίματος... Και οι δύο απλώς "έπρεπε να φύγουν"!

Έτσι, το να πω ότι φοβάμαι τα γονίδιά μου δεν αποτελεί σχήμα λόγου. Είναι τρομακτικό να φοβάσαι τα αρνητικά στοιχεία που ενδέχεται να έχεις κληρονομήσει. Σε κάνει να φοβάσαι τον εαυτό σου. Και, για πολύ καιρό, ο μόνος τρόπος που μπορούσα να σκεφτώ για να αποφύγω τη μοίρα της μητέρας μου ήταν να στηριχτώ σε μια άλλη, αναμφισβήτητα πιο θετική, πτυχή της γενετικής μου σύστασης – την  αθλητική μου ικανότητα.

Εκτός από την προδιάθεσή μου για ψυχική ασθένεια, κληρονόμησα και ένα αδιαμφισβήτητο αθλητικό ταλέντο: την ικανότητα να τρέχω σε μεγάλες αποστάσεις. Έτσι, όλες μου οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στο να γίνω ολυμπιονίκης. Γιατί μια φορά ολυμπιονίκης σημαίνει παντοτινά ολυμπιονίκης, συνεπώς παντοτινά ευτυχισμένη – τουλάχιστον έτσι πίστευα.

Παρότι δεν ξεκίνησα να τρέχω από αγάπη προς τον αθλητισμό, εντέλει άντλησα τεράστια ικανοποίηση από αυτό. Αυτή η ανακάλυψη, όμως, δεν ανέστειλε την αρχική αιτία για την οποία ξεκίνησα το τρέξιμο – να ξεφύγω από το πεπρωμένο μου. Ο στόχος ενός ολυμπιακού μεταλλίου στο τρέξιμο ήταν για εμένα ένας προφανής τρόπος να εξασφαλίσω την επιβεβαίωση από το εξωτερικό περιβάλλον και, καταπώς το σκεφτόμουν, την αιώνια ευτυχία. Όσο επώδυνο κι αν ήταν ορισμένες φορές το τρέξιμο σωματικά, μου φαινόταν πολύ πιο εύκολο στη διαχείριση από την προοπτική να πάθω κατάθλιψη όπως η μητέρα μου. Με το τρέξιμο, έμαθα πώς να αγνοώ τον πόνο στο παρόν, ώστε να προστατεύω τον εαυτό μου από τον πόνο στο μέλλον.

Οι επιδόσεις μου στο τρέξιμο με οδήγησαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016. Ωστόσο, όσο και να τρέχεις μακριά από τους φόβους σου, κάποια στιγμή τελικά σε προφταίνουν, ιδίως εάν τους αγνοείς. Στους Αγώνες του Ρίο έκανα την καλύτερη κούρσα της ζωής μου. Μόλις όμως τελείωσαν οι Αγώνες, ένιωσα μια φυσική κατάπτωση, φαινόμενο πολύ συνηθισμένο για τους ολυμπιονίκες μετά τον αγώνα. Έτσι, ήρθα αντιμέτωπη με τον φόβο που είχα προσπαθήσει τόσο πολύ να αποφύγω.

Έως κάποιον βαθμό, η κατάθλιψη ήταν αναμενόμενη, επειδή ήμουν σωματικά και ψυχικά εξαντλημένη μετά την υλοποίηση ενός ονείρου ζωής. Εντούτοις, σε ένα άλλο επίπεδο, ξαφνιάστηκα που το μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν μου προσέφερε την ικανοποίηση που ήθελα. Αντί να βλέπω τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως απόδειξη ότι μπορούσα να ξεπεράσω τα εμπόδια ή να προσαρμοστώ στις αντιξοότητες, θεώρησα λανθασμένα τις διακρίσεις ως θεραπεία για την εγγενή δυσφορία που αισθανόμουν. Έτσι, όταν με κατέκλυσε θλίψη μετά τους Αγώνες, αγνόησα την κατάθλιψη για όσο περισσότερο μπορούσα, φοβούμενη ότι, εάν αναγνώριζα την ύπαρξή της, θα έπρεπε τελικά να αντιμετωπίσω το πεπρωμένο που μου επιφύλασσε η ζωή και "θα έπρεπε να φύγω".

Άρχισα να βιώνω από πρώτο χέρι μερικά από αυτά που πρέπει να ένιωθε η μαμά μου. Αλλά ακόμα και όταν άρχισα να συνηθίζω αυτές τις αδιάκοπες τρομακτικές σκέψεις, ήξερα ότι δεν ήθελα να "πάω" σαν τη μαμά μου. Οι σκέψεις μου έλεγαν: "Θέλω να πεθάνω", αλλά ήξερα στον πυρήνα μου ότι αυτό δεν ήταν αλήθεια. Ο πατέρας μου είδε τα ανησυχητικά σημάδια και στο τέλος με έπεισε να ζητήσω βοήθεια. Όταν μου είπε "δεν πρόκειται να χάσουμε αυτήν τη φορά", ήξερα ακριβώς τι εννοούσε. Μερικές φορές παίρνεις βοήθεια για τον εαυτό σου, μερικές φορές χρειάζεται να σκεφτείς τους ανθρώπους που αγαπάς. Πήρα βοήθεια λόγω του πατέρα μου.
Η οπτική μου άλλαξε άρδην όταν αποφάσισα να ακολουθήσω θεραπεία. Ο ψυχίατρός μου, τον οποίο αντιμετώπιζα και εμπιστευόμουν σαν προπονητή, με έκανε να καταλάβω ότι η κατάθλιψη είναι κάτι περισσότερο από απλή θλίψη: Πρόκειται για μια στρέβλωση της προοπτικής. Συνέκρινε την ψυχική ασθένεια με το να πέφτεις και να γρατζουνάς το γόνατό σου, μόνο που οι εκδορές είναι στον εγκέφαλό σου. Και, όπως ακριβώς το γόνατο, έτσι και ο εγκέφαλος μπορεί να θεραπευθεί.

Αυτή η μεταφορά με ενέπνευσε να δουλέψω επάνω στον φόβο μου αντί να τον αποφύγω. Ενώ η κατάθλιψη αποτελεί έναν αόρατο τραυματισμό, η φροντίδα της ψυχικής και της σωματικής σας υγείας είναι όχι μόνο εφικτή, αλλά και απαραίτητη. Τώρα καταλαβαίνω πως, μολονότι δεν μπορώ να ελέγξω τι μου επιφυλάσσουν τα γονίδιά μου, υπάρχουν βήματα που μπορώ να κάνω για να διαχειριστώ το πόσο θα με επηρεάσουν.

Έμαθα ότι, όταν τα συναισθήματα και τα γονίδιά μου εκδηλώνονται αρνητικά, μπορώ να κάνω ενέργειες που θα ελέγξουν τις σκέψεις μου, και αυτές, με τη σειρά τους, τα συναισθήματά μου. Εάν είμαι ένα κάστρο στην άμμο και αισθάνομαι πως η παλίρροια απειλεί να με γκρεμίσει, μπορώ να υψώσω τείχη, να κάνω οχυρωματικά έργα, ακόμα και να μετακινήσω το κάστρο μακριά από το απειλητικό περιβάλλον.

Το μέλλον μου –η επικράτεια στην οποία ζει ο φόβος μου– ουδέποτε υπήρξε προκαθορισμένο, το ίδιο ίσχυε και για το μέλλον της μητέρας μου. Είμαι κάτι περισσότερο από τα γονίδιά μου και δεν θα άλλαζα ό,τι με συνιστά, ακόμα και εάν μου δινόταν η ευκαιρία. Είμαι ρήμα, όχι ουσιαστικό, υπό την έννοια ότι δημιουργώ τον εαυτό μου, δεν τον ανακαλύπτω. Έχω ορατούς και αόρατους μυς τόσο εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς – μυς τους οποίους μπορώ να ενδυναμώσω και να αξιοποιήσω ώστε να ωθήσω τον εαυτό μου να διανύσει μεγάλες αποστάσεις. Έχω δυνάμεις και την ικανότητα να δρω μέχρι την ημέρα που θα πεθάνω. Είμαι ευγνώμων γι’ αυτό που είμαι, ευγνώμων για τα χαρακτηριστικά με τα οποία γεννήθηκα, αλλά και γι’ αυτά που δεν διαθέτω. Και ενώ δεν έχω τρόπο να ανακτήσω ό,τι χάθηκε, δεν υπάρχει κάτι αναπόφευκτο που να μου επιβάλλει ότι "πρέπει να φύγω". Προτιμώ το μυστήριο της ζωής, με όλη του την ομορφιά και τον πόνο, παρά τη βεβαιότητα του θανάτου.

*Η Alexi Pappas είναι σκηνοθέτιδα, ηθοποιός, ολυμπιονίκης, συγγραφέας των απομνημονευμάτων της "Bravey" και προσεχώς οικοδέσποινα του podcast "Mentor Buffet".

©2024 Alexi Pappas