Οι ευρωπαϊκές κρατικές ενισχύσεις και η ελληνική οικονομία

Της Άννας Διαμαντοπούλου

Συνηθίζαμε παλιότερα να λέμε ότι ο Αύγουστος δεν έχει ειδήσεις. Το θέμα είναι όμως ότι υπάρχουν ειδήσεις αυτόν τον Αύγουστο, και μάλιστα πολύ μεγάλης πολιτικής σημασίας. Ειδήσεις που χτυπούν καμπανάκι για την ελληνική κυβέρνηση αλλά και άλλες χώρες. Γίνομαι πιο σαφής.

Η πρώτη αφορά τα εγκαίνια στη Δρέσδη της Γερμανίας του μεγαλύτερου –μέχρι σήμερα– εργοστασίου κατασκευής προηγμένων μικροτσίπ στην Ευρώπη, το οποίο αποτελεί προϊόν κοινοπραξίας της Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) –που θα κατέχει το 70%- των γερμανικών εταιρειών Bosch και Infineon, και της ολλανδικής NXP. Η επένδυση εκτιμάται σε 10 δισ. ευρώ και το εργοστάσιο αναμένεται να λειτουργήσει από το 2027. Αξιοσημείωτο είναι όμως το ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε επιδοτήσεις ύψους 5 δισ. ευρώ που θα δοθούν από τη Γερμανία στη νέα εταιρεία η οποία θα διαχειρίζεται το εν λόγω εργοστάσιο. Δηλαδή το 50% της νέας επένδυσης θα χρηματοδοτηθεί από το γερμανικό κράτος. Ως εκ τούτου, δεν είναι τυχαίο το ότι η θεμελίωση του εν λόγω εργοστασίου έγινε προχθές παρουσία της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του καγκελαρίου Ολαφ Σολτς και άλλων επισήμων.

Τα μικροτσίπ είναι όντως μεγάλης σημασίας από τεχνολογική άποψη αφού σε αυτά στηρίζεται η λειτουργία των σύγχρονων αυτοκινήτων, των κινητών τηλεφώνων αλλά και υποδομών ζωτικού ενδιαφέροντος στους τομείς της υγείας, της ενέργειας, των επικοινωνιών και της αυτοματοποίησης και στους περισσότερους άλλους τομείς της βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων της τεχνητής νοημοσύνης και της επικοινωνίας 5G/6G. Τελευταία όμως κατέστησαν και ζήτημα κεφαλαιώδους γεωστρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη, αφού σε ποσοστό πάνω από 90% παράγονται έξω από την ΕΕ και μάλιστα σε χώρες που η εξάρτηση της ΕΕ από αυτές μπορεί να αποδειχθεί, για διαφορετικούς λόγους, τουλάχιστον προβληματική. Για τους λόγους αυτούς είναι πολύ σημαντική η επένδυση αυτή.

Για τους ίδιους λόγους θα είναι πολύ σημαντική η επένδυση κατασκευής μικροτσίπ που προγραμματίζει η Intel στο Μαγδεμβούργο, στη Γερμανία και πάλι, όχι τυχαία δε, αφού από τα 30 δισ. ευρώ που θα κοστίσει συνολικά η επένδυση, τα 10 δισ. θα είναι επιδότηση από το γερμανικό κράτος.

Εν τούτοις, οι εξελίξεις αυτές θέτουν επί τάπητος ένα πολύ σημαντικό ζήτημα: Αν η εκ μέρους της ΕΕ αντιμετώπιση των μεγάλων σύγχρονων προκλήσεων, όπως αυτή του "νόμου Μπάιντεν" (Inflation Reduction Act), των υπέρογκων κρατικών ενισχύσεων της Κίνας στη βιομηχανία της, της ανάγκης ενίσχυσης της ενεργειακής αυτάρκειας της ΕΕ κ.λπ., συνεχίσει να καλύπτεται μόνο μέσω κρατικών ενισχύσεων, που εκ των πραγμάτων μόνο οι ισχυρότερες οικονομικά χώρες της μπορούν να καλύψουν, με πρώτη τη Γερμανία, τότε η αναγκαία για την ευρωπαϊκή ενοποίηση οικονομική σύγκλιση πάει περίπατο. Αρκεί να σκεφτούμε ότι ενώ οι συνολικές ενισχύσεις των Διαρθρωτικών Ταμείων για τα 27 κράτη-μέλη ανέρχονται ετησίως σε περίπου 60 δισ. ευρώ, οι κρατικές ενισχύσεις μόνο της Γερμανίας προς επιχειρήσεις της ξεπέρασαν το 2023 τα 80 δισ. ευρώ! Δεν είναι τυχαίο ότι μια από τις σημαντικότερες συστάσεις της Έκθεσης Λέττα είναι η μείωση των κρατικών ενισχύσεων και η σταδιακή υποκατάστασή τους από ένα καθεστώς ευρωπαϊκών ενισχύσεων, με ευρωπαϊκούς πόρους. Μόνο με αυτόν τον τρόπο χώρες όπως η Ελλάδα θα μπορέσουν να συμμετάσχουν, έστω και στοιχειωδώς, στη συνολική προσπάθεια ανάταξης που απαιτείται προκειμένου η ενωμένη Ευρώπη να αντιμετωπίσει το διεθνές νέο γεωοικονομικό και γεωπολιτικό περιβάλλον. 

Η δεύτερη είδηση αφορά την κραυγή αγωνίας σημαντικών παραγόντων της βιομηχανίας για την απουσία αντανακλαστικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έναντι της μείωσης από την Κίνα των εξαγωγών αντιμονίου, μιας από τις κρισιμότερες για τη βιομηχανία πρώτες ύλες. Όπως τονίζεται σε σχετική δήλωση, ενώ από τον Μάιο 2024 έχει τεθεί σε εφαρμογή ο κανονισμός για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, με σκοπό τον βιώσιμο εφοδιασμό της Ευρώπης με αυτά τα υλικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει προχωρήσει στη λήψη απτών μέτρων για τη στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Τα δύο παραπάνω ζητήματα δεν αποτελούν μέρος του πολιτικού διαλόγου στη χώρα μας. Ωστόσο η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μας και η ανάγκη ενεργού συμμετοχής της στις ευρωπαϊκές εξελίξεις δεν μπορούν να αποτελούν μια κλειστή ατζέντα της κυβέρνησης χωρίς καμία διαπραγμάτευση και συμμετοχή. 

Προσωπικά πιστεύω ότι η υπόθεση "Ευρώπη" πρέπει να είναι συνεχώς στο κέντρο του πολιτικού οπτικού μας πεδίου γιατί μόνο έτσι και θα προστατεύουμε και θα προωθούμε και τα οικονομικά και τα εθνικά μας συμφέροντα.