Σκανδιναβικό σταυρόλεξο και άλλες ιστορίες

Του Μανόλη Καψή

Η πιο ωραία πρόταση ήταν του Γιώργου Παπανδρέου νομίζω. Που μιλώντας στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής- και προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί αλλάζει θέση στο θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων- πρότεινε να ιδρύουν πανεπιστήμια οι Δήμοι. Ναι, οι δήμοι, που έχουν αποδείξει τον επαγγελματισμό τους στην περισυλλογή των σκουπιδιών και η δραστηριότητα έχει και μια συνάφεια με την ανώτατη εκπαίδευση όπως και να το κάνεις. Για τις ορεινές κοινότητες δεν ξέρω τι προτείνει ο ΓΑΠ. Ισως περιοριστούν σε κολέγια.

Πανεπιστήμιο Δήμου Χαϊδαρίου λοιπόν,  Kordelio - Evosmos School of Economics, Ampelokipi - Menemeni Law School και λοιπές εκκεντρικότητες. Γιατί γελάτε δηλαδή; Μόλις τελειώσουν με τις κλήσεις και αδειάσουν τους κάδους, οι δήμοι θα ανοίξουν τα παραρτήματα και θα προσφέρουν επιτέλους τα πολυπόθητα πτυχία στους φοιτητές. Αν τα μαθήματα θα γίνονται και στην αγγλική γλώσσα αναμένεται απόφαση από την ΚΕΔΚΕ, σε προσεχή ψηφοφορία αφού τελειώσουν με τις χωματερές που είναι λίγο πιο επείγον.

Όχι ότι δεν ήταν ωραία και η πρόταση του Νίκου Ανδρουλάκη για το "Σκανδιναβικό μοντέλο", για να εξηγήσει και αυτός γιατί αλλάζει άποψη το ΠΑΣΟΚ στο θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Είχε και μια αύρα σοσιαλδημοκρατίας η πρότασή του, κάτι σε Ούλοφ Πάλμε να ζούμε να τον θυμόμαστε, για να ταιριάζει και με τη νοσταλγία που μας προκαλεί ο πράσινος ήλιος και η παρουσία γενικά του Κινήματος στην πολιτική ζωή. Την εξήγησε (την πρόταση, όχι τη νοσταλγία) αναλυτικά ο αρμόδιος Παραστατίδης: 

Η βασική ιδέα είναι η δημιουργία ενός αρμονικού πλαισίου, είπε, "όπου τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα συμπληρώνουν και δεν θα ανταγωνίζονται το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα." Το βασικό λοιπόν είναι να μην υπάρχει ανταγωνισμός, ώστε να μην φανεί η υστέρηση του δημόσιου έναντι του ιδιωτικού. Αλλιώς γιατί να μην υπάρχει ανταγωνισμός; Το πιάσαμε το υπονοούμενο. Και αν αυτό μας φέρει και ψηφουλάκια από τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί όχι; Καλοδεχούμενα.

Τα είπε όμως ακόμα καλύτερα ο φοιτητής της ιατρικής, καταθέτοντας νωρίτερα στην ίδια επιτροπή της Βουλής, όταν οι βουλευτές έκαναν τις ακροάσεις των κοινωνικών φορέων. "Εγώ πρέπει να γράψω 19 χιλιάδες μόρια για να μπω στη σχολή, ο άλλος αρκεί να έχει 19 χιλιάδες ευρώ για να τελειώσει την ιατρική." Είναι αυτό δίκαιο, διερωτήθηκε; Είναι σωστός και νόμιμος αυτός ο ανταγωνισμός; Ας τα δούμε αναλυτικά.

Η δήλωση του φοιτητή -που έγινε viral- υπονοεί δυο τινά. Μια αδικία αριστείας και μια ταξική νόθευση του ανταγωνισμού.

Ένα θέμα λοιπόν είναι ο τρόπος εισαγωγής των υποψηφίων στις ιδιωτικές σχολές. Αρκεί η ελάχιστη βάση εισαγωγής στο πεδίο -που προβλέπει το νομοσχέδιο- ή πρέπει να είναι ανάλογες οι επιδόσεις των υποψηφίων, με τα μόρια που συγκεντρώνουν οι υποψήφιοι για τα δημόσια ΑΕΙ; Πρέπει να πιάσουν και οι υποψήφιοι για τις ιδιωτικές σχολές, τα 19 χιλιάδες μόρια;

Η απαίτηση είναι παράλογη. Πολύ απλά γιατί τα 19 χιλιάδες μόρια είναι μια τελείως αυθαίρετη βάση εισαγωγής. Είναι το αποτέλεσμα της διαίρεσης των επιδόσεων των υποψηφίων με τις προσφερόμενες θέσεις στα πανεπιστήμια και ειδικά στις ιατρικές σχολές. Αν αύριο αποφασίζαμε ότι θα διπλασιάσουμε τις θέσεις των φοιτητών ιατρικής, η βάση θα έπεφτε ριζικά. Και αν μεθαύριο πέσουν πολύ δύσκολα θέματα στις Πανελλαδικές, επίσης θα πέσουν οι βάσεις, Αρα το όριο των 19 χιλιάδων μορίων δεν έχει καμία αφ΄εαυτού εγκυρότητα, ούτε καμία αντικειμενικότητα. Είναι προϊόν της συγκυρίας και των αριθμών. Η βάση εισαγωγής ορίζεται (και πρέπει να ορίζεται) από το ίδιο το πανεπιστημιακό ίδρυμα, που ελέγχει τις επιδόσεις των υποψηφίων. Οσο πιο αυστηρές είναι οι απαιτήσεις για την εισαγωγή, τόσο πιο υψηλό θα είναι και το επίπεδο των σπουδών.

Ένα δεύτερο θέμα είναι αν έχει δικαίωμα όποιος έχει τις 19 χιλιάδες ευρώ να ανταγωνιστεί εκείνον που μπήκε με το σπαθί του στη δημόσια σχολή. Να σημειώσουμε φυσικά -αφού και πάλι ενοχλεί ο ανταγωνισμός- ότι η αντίδραση του φοιτητή είναι απολύτως εύλογη. Εχει κάθε συμφέρον να εμποδίσει άλλους να σπουδάσουν ιατρική, αφού έτσι μειώνεται η προσφορά στην ειδίκευσή του και αυξάνεται το προσδοκώμενο εισόδημά του. Το ερώτημα φυσικά είναι αν συμφέρει κι εμάς του υπολοίπους να είναι λίγοι οι γιατροί και η απάντηση είναι ένα μεγάλο όχι.

Αλλά αφήσαμε εκκρεμότητα. Εχει ηθικό δικαίωμα αυτός που έχει τα 19 χιλιάδες ευρώ να ανταγωνιστεί αυτόν που μπήκε με το σπαθί του στην Ιατρική η σε άλλη σχολή; Η απάντηση είναι ότι αυτό συμβαίνει ήδη, αφού όποιος διαθέτει την οικονομική άνεση (και έχει το μίνιμουμ των βαθμών που επιβάλουν ως βάση εισαγωγής οι ανάλογες σχολές) μπορεί και σήμερα να σπουδάσει είτε στην Κύπρο είτε σε άλλη χώρα της Ευρώπης ή ακόμα και στις ΗΠΑ; Μπορεί επίσης να σπουδάσει στην Ελλάδα σε ιδιωτικό Κολλέγιο, από τα 33 που υπάρχουν σήμερα και στα οποία φοιτούν 32 χιλιάδες φοιτητές και οι οποίοι έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με όσους σπουδάζουν σε δημόσια ιδρύματα. Μόνο που δεν ελέγχεται η ποιότητα των σπουδών τους. Ποιος και γιατί να τον εμποδίσει να σπουδάσει λοιπόν- αυτόν που διαθέτει τα 19 χιλιάδες ευρώ- και με ποιο επιχείρημα θα του αρνηθεί κάποιος το δικαίωμα να σπουδάσει;

Υ.Γ  Ακούγεται συχνά ότι στην Ευρώπη όλοι οι φοιτητές σπουδάζουν σε δημόσια πανεπιστήμια, ότι δεν υπάρχουν ιδιωτικά. Δεν ισχύει. Όπως μας θύμισε η πρώην τομεάρχης Παιδείας του ΠΑΣΟΚ Χαρά Κεφαλίδου (και ίσως γι΄αυτό είναι πρώην) δυο από τα καλύτερα πανεπιστήμια στην Ευρώπη, το Μποκόνι (Ιταλία) και το Ναβάρα (Ισπανία) είναι ιδιωτικά. Επίσης στην Ελλάδα, ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στις οικονομικές επιστήμες, θα προσέθετα εγώ, είναι το Alba και επίσης είναι ιδιωτικό ή τουλάχιστον μη κρατικό. Και υποθέτω σε κανέναν από αυτά τα πανεπιστήμια φοιτητές που συμμετείχαν σε βίαιη επιχείρηση κακοποίησης και διασυρμού του πρύτανη του πανεπιστημίου, δεν θα είχαν παραμείνει φοιτητές. Θα είχαν πάραυτα διαγραφεί…