Τι μαθαίνουμε από το ναυάγιο της Σαμίμα

Του Θάνου Τζήμερου 

Η Σαμίμα Μπεγκούμ (Shamima Begum), γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1999 από γονείς Μπαγκλαντεσιανούς. Ο πατέρας της, Ahmed Ali, μετανάστευσε στην Αγγλία το 1975. Με την πρώτη του σύζυγο, Asma Begum, εγκαταστάθηκαν στο ανατολικό Λονδίνο και απέκτησαν τέσσερις κόρες. Η Shamima ήταν η μικρότερη. 

Πήγε σε βρετανικό σχολείο, το οποίο, όμως, δεν κατάφερε να της ενσταλάξει την ευρωπαϊκή κουλτούρα. Εξελίχθηκε σε φανατική ισλαμίστρια. Στα 15 της, βλέποντας τους στρατιώτες του ISIS να αποκεφαλίζουν on camera σκέφθηκε: έναν τέτοιον άντρα θέλω! Την ίδια επιθυμία είχαν και άλλες συμμαθήτριές της στην Bethnal Green Academy στα Tower Hamlets του Λονδίνου. Πρώτη, τον Δεκέμβριο του 2014, πήγε στη Συρία η Sharmeena Begum (απλή συνεπωνυμία). Και δύο μήνες μετά, η Shamima Begum, η Kadiza Sultana και η Amira Abase, που ονομάστηκαν από τα ΜΜΕ "Bethnal Green trio", εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και, αξιοποιώντας τις διασυνδέσεις τους με τζιχαντιστικά κυκλώματα σε Ευρώπη και Καναδά, βρέθηκαν στην επικράτεια του ISIS. 

Η ενέργειά τους κινητοποίησε τις Αρχές, οι οποίες αρχικώς προσπάθησαν να τις καλοπιάσουν. Καταθέτοντας σε μια Ειδική Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων το 2015, ο τότε Επίτροπος της Μητροπολιτικής Αστυνομίας Bernard Hogan-Howe δήλωσε ότι δεν θα αντιμετώπιζαν ποινικές κατηγορίες εάν επέστρεφαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Scotland Yard ζήτησε συγγνώμη από τις οικογένειες των κοριτσιών διότι δεν τους ενημέρωσε για τη Sharmeena Begum, το πρώτο κρούσμα τζιχαντίστριας στο σχολείο τους, ώστε να έχουν τον νου τους στα δικά τους παιδιά. Τον Μάρτιο του 2015, επιβλήθηκε ταξιδιωτική απαγόρευση σε άλλα πέντε κορίτσια από την Bethnal Green Academy, λόγω ανησυχιών από τις κοινωνικές υπηρεσίες ότι ετοιμάζονται κι αυτά να φύγουν για τη Συρία. 

Οι τρεις φίλες, μόλις έφτασαν στην περιοχή του ISIS, δόθηκαν ως "νύφες" σε τζιχαντιστές. Πριν "παντρευτεί", η Σαμίμα είχε 10 λεπτά στη διάθεσή της για να γνωρίσει τον μέλλοντά σύζυγό της. Ήταν ο Ολλανδός Yago Riedijk. 

Ο Riedijk δεν είχε "μεταναστευτικό υπόβαθρο". Αντιθέτως, ήταν παιδί "καλής οικογενείας" μεσοαστών Ολλανδών. Ζούσε σε ένα ακριβό προάστιο του Άρνεμ, με την οικογένειά του. Ο πατέρας του είναι μηχανικός στον σιδηρόδρομο και η αδερφή του σπούδασε φυσική. 

Ο Riedijk ασπάστηκε το Ισλάμ στα τέλη της εφηβείας του. Προσηλυτίστηκε από τον φανατικό Ολλανδό ιεροκήρυκα Abdul-Jabbar Van de Ven, ο οποίος έσπρωξε πολλούς νέους Ολλανδούς στο ριζοσπαστικό Ισλάμ. O Van de Ven, που μεγάλωσε σε ρωμαιοκαθολικό περιβάλλον, ασπάστηκε το Ισλάμ όταν ήταν 14 ετών. Κατηχητής του ήταν ένας Αλγερινός ιμάμης, που δρούσε στην Ολλανδία. Άλλαξε το μικρό του όνομα από Jilles σε Abdul-Jabbar, που σημαίνει "υπηρέτης του Αλλάχ", και εξελίχθηκε σε δραστήριο προπαγανδιστή του Ισλάμ και διοργανωτή τρομοκρατικών δικτύων. Σε ένα από αυτά εντάχθηκε και ο Yago Riedijk. Ο Abdul-Jabbar Van de Ven θεωρείται ο εμπνευστής της δολοφονίας του Theo van Gogh, ενώ έχει απειλήσει εμμέσως και τον Geert Wilders, λέγοντας σε συνέντευξή του ότι δεν θα θρηνήσει για τον θάνατό του. Το 2018, η αστυνομία διείσδυσε στο δίκτυο του Yago Riedijk που σχεδίαζε μια επιχείρηση τύπου Μπατακλάν: θα σκόρπιζαν τον θάνατο σε φεστιβάλ ροκ, με χειροβομβίδες και Καλάσνικοφ, και θα ολοκλήρωναν το λουτρό αίματος, ανατινάζοντας ένα αυτοκίνητο παγιδευμένο με εκρηκτικά. Ευτυχώς, τους συνέλαβαν πριν το πραγματοποιήσουν. 

Σ΄ αυτόν τον σκοτεινό κόσμο ανδρώθηκε ο Riedijk και αποφάσισε να καταταγεί ως εθελοντής στον ISIS.  Όταν παντρεύτηκε τη Σαμίμα, ανέρρωνε από τραυματισμό του στη μάχη του Κομπάνι. Σε κατοπινή συνέντευξή του για το ντοκιμαντέρ του BBC "The Shamima Begum Story", ο Reidijk είπε ότι η 15χρονη Σαμίμα έμαθε γρήγορα το πλαίσιο της έγγαμης ζωής το οποίο ήταν "ο σεβασμός του συζύγου, η υπακοή σ’ αυτόν και η ικανοποίηση των επιθυμιών του". Απλά πράγματα, θεμελιώδη.

Το ζευγάρι απέκτησε 3 παιδιά, που πέθαναν όλα σε μικρή ηλικία (το τελευταίο, λίγο μετά τη γέννησή του, το 2019) από αρρώστιες και υποσιτισμό. 

Οι συμμαθήτριες της Σαμίμα δεν ήταν το ίδιο "τυχερές". Η Kadiza Sultana δόθηκε ως νύφη σε έναν εθελοντή από τις ΗΠΑ με Σομαλική καταγωγή που σκοτώθηκε σε μάχη. Η Sultana ήθελε να γυρίσει στην Αγγλία, αλλά δεν πρόφτασε. Σκοτώθηκε σε ρωσική αεροπορική επιδρομή. Μια φίλη της, η Samra Kesinovic (Βόσνια, ζούσε στη Βιέννη πριν πάει στη Συρία) που σχεδίαζαν να φύγουν μαζί, ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τους τζιχαντιστές, όταν αντιλήφθηκαν τις προθέσεις της. Η Amira Abase παντρεύτηκε τον Abdullah Elmir έναν 18χρονο Αυστραλό τζιχαντιστή με Λιβανέζο πατέρα, ο οποίος σκοτώθηκε σε αεροπορικό βομβαρδισμό. Η τύχη της αγνοείται. Παρόμοια μοίρα είχε και η "πρωτοπόρα" Sharmeena Begum. Ο άντρας της σκοτώθηκε, και από το 2019 χάθηκαν τα ίχνη της. Ίσως ζει με άλλη ταυτότητα.

Όταν ηττήθηκε ο ISIS, ο μεν Riedijk συνελήφθη και φυλακίστηκε από τους Κούρδους, η δε Σαμίμα κατέληξε σε προσφυγικό καταυλισμό στη Βόρεια Συρία, όπου εντοπίστηκε τον Φεβρουάριο του 2019, από τον δημοσιογράφο των Times, Anthony Loyd, που της πήρε συνέντευξη. Η προβολή της σόκαρε την Αγγλία. Η Σαμίμα όχι μόνο δεν παραδέχτηκε ότι έκανε λάθος επιλογές, αλλά προσπάθησε να δικαιολογήσει τις φρικαλεότητες του ISIS, ακόμα και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο έδαφος της Μεγ. Βρετανίας. Παρ’ όλα αυτά, δήλωσε ότι θέλει να επιστρέψει. Όμως, ο υπουργός Εσωτερικών Sajid Javid (πακιστανικής καταγωγής αλλά εξευρωπαϊσμένος) της έκλεισε την πόρτα. Με απόφασή του, από τη Σαμίμα αφαιρέθηκε η βρετανική υπηκοότητα. 

Οπότε, έπιασαν δουλειά οι δικηγόροι και τα δικαστήρια. Σύμφωνα με τον νόμο για τη Βρετανική Εθνικότητα του 1981 και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη της ανιθαγένειας, που έχει συνυπογράψει το Ηνωμένο Βασίλειο, ο υπουργός δεν μπορούσε να της στερήσει τη βρετανική υπηκοότητα, εάν καθίστατο ανιθαγενής, χωρίς, δηλαδή, καμμία υπηκοότητα. Η κυβέρνηση του ΗΒ υποστήριξε ότι η Σαμίμα Μπεγκούμ είχε και την μπαγκλαντεσιανή υπηκοότητα, από τους γονείς της. Μάλιστα, ο πατέρας της έχει εγκαταλείψει την Αγγλία και ζει σε χωριό του Μπαγκλαντές με τη δεύτερη γυναίκα του. Όμως το Μπαγκλαντές δεν την αναγνώρισε ως πολίτη του. Επιπλέον, ο υπουργός Εξωτερικών του Μπαγκλαντές Abdul Momen απείλησε, τον Μάιο του 2019, πως εάν η Σαμίμα πατήσει το πόδι της στο Μπαγκλαντές θα αντιμετωπίσει τη θανατική ποινή λόγω της… "πολιτικής μηδενικής ανοχής" του κράτους απέναντι στην τρομοκρατία!

Η Σαμίμα άσκησε έφεση κατά της απόφασης του Υπουργείου Εσωτερικών. Τη νομική της υποστήριξη, με απόφαση του Οργανισμού Νομικής Βοήθειας, την πλήρωσε ο Βρετανός φορολογούμενος, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο είναι "μια χώρα που πιστεύει ότι τα άτομα με περιορισμένα μέσα πρέπει να έχουν πρόσβαση στους πόρους του κράτους εάν θέλουν να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις που έχει λάβει το κράτος γι’ αυτούς" όπως δήλωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Jeremy Hunt.  

Εν τω μεταξύ, το ΒΒC μίλησε και με τον Yago Riedijk, που βρισκόταν σε ένα κουρδικό κέντρο κράτησης στη Συρία. Είπε ότι επιθυμούσε να επιστρέψει στην Ολλανδία με τη γυναίκα του. Όμως, η ολλανδική κυβέρνηση απαγόρευσε τον επαναπατρισμό και σε εκείνον. Είχε προηγηθεί μια εις βάρος του καταδίκη, ερήμην, σε φυλάκιση 6 ετών για τη συμμετοχή του στο τρομοκρατικό δίκτυο που εξαρθρώθηκε. Έτσι αποκλείστηκε η πιθανότητα να αποκτήσει η Σαμίμα την ολλανδική υπηκοότητα. 

H σκιώδης υπουργός Εσωτερικών των Εργατικών Diane Abbott (η πρώτη μαύρη γυναίκα που εξελέγη στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, το 1987) και ο δικηγόρος Clive Stafford Smith, εξειδικευμένος σε υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επέκριναν την απόφαση της κυβέρνησης. Τον Ιούλιο του 2020, το Εφετείο αποφάσισε ότι η Σαμίμα θα μπορούσε να επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο για να διεκδικήσει ξανά τη βρετανική υπηκοότητα. Όμως ο υπουργός Εσωτερικών άσκησε έφεση κατά της απόφασης στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο τον Φεβρουάριο του 2021 ανέτρεψε την απόφαση του Εφετείου, δικαιώνοντάς τον. Στις 22 Φεβρουαρίου 2023, και η Ειδική Επιτροπή Προσφυγών για τη Μετανάστευση απέρριψε την προσφυγή της Σαμίμα κατά της ανάκλησης της βρετανικής υπηκοότητας. Οι δικηγόροι της άσκησαν έφεση κατά της απόφασης. Τελικά, στις 23 Φεβρουαρίου 2024, το Εφετείο απέρριψε ομόφωνα την προσφυγή τους. 

Έτσι, η Σαμίμα Μπεγκούμ, 25 ετών πλέον, βρίσκεται χωρίς πατρίδα σε έναν καταυλισμό προσφύγων, ενώ ο άντρας της Yago Riedijk είναι κρατούμενος, χωρίς κι αυτός να ξέρει τι πρόκειται να του συμβεί. Είναι εντυπωσιακό το ότι καμμία μουσουλμανική χώρα δεν προσφέρθηκε να τους δεχθεί ως υπηκόους της. Όλες οι ενέργειες υπέρ του ζευγαριού των τζιχαντιστών έγιναν από Ευρωπαίους και χρηματοδοτήθηκαν από ευρωπαϊκούς πόρους! Κάποιοι μπορεί να πιστεύουν ότι η Αγγλία οφείλει να εξαντλήσει την επιείκειά της, ακόμα κι αν ρισκάρει το ότι η Σαμίμα μπορεί να στραφεί ξανά εναντίον της. Κάποιοι άλλοι θα πουν "όπως έστρωσε, να κοιμηθεί". Όπως και να το δει κανένας, η ζωή της έχει ναυαγήσει τόσο πρόωρα και το μέλλον της προδιαγράφεται εφιαλτικό. Όμως, περισσότερο εφιαλτική είναι η συνολική εικόνα που συνθέτουν τα στοιχεία αυτής της υπόθεσης: από τη μια, η αποτυχία των θεσμών της Ευρώπης να ενσωματώσουν τους νέους μουσουλμάνους, κι από την άλλη, η πολυεπίπεδη οργάνωση της ισλαμικής διείσδυσης στη Δύση. 

Σε όλη την Ευρώπη, τα ισλαμικά τζαμιά (τα επίσημα είναι πάνω από 6.000) ασκούν προσηλυτισμό, "ψαρεύοντας" κυρίως ανάμεσα σε έφηβους που περνούν τη φάση της αμφισβήτησης. Δεν έχουν ιδρυθεί για να καλύπτουν τις ανάγκες των πιστών του Ισλάμ, μόνο. Είναι προκεχωρημένα φυλάκια διάδοσής του, δεχόμενα πακτωλό χρημάτων από ισλαμικά κέντρα και κράτη ανά τον κόσμο. Επιπλέον, διασυνδέονται υπογείως με τρομοκρατικά δίκτυα, φροντίζοντας όμως να παρουσιάζουν μια νομικώς αποδεκτή "βιτρίνα". Ο Abdul-Jabbar Van de Ven, ο κατηχητής του Yago Riedijk, εκτός από το Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Medina στη Σαουδική Αραβία, έχει σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο Radboud της Ολλανδίας απ’ όπου πήρε Master’s στα Αραβικά και στις Ισλαμικές σπουδές. (64 Master's degrees  προσφέρονται φέτος σε Πανεπιστήμια της Ευρώπης σ΄ αυτόν τον τομέα, δίνοντας ακαδημαϊκή κάλυψη στη δράση των Ισλαμιστών.) Ήταν επίσης πρόεδρος του ολλανδικού τμήματος του Διεθνούς Κέντρου Ισλαμικής Προπαγάνδας (IPCI), μιας οργάνωσης που εδρεύει στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, έχει χρηματοδοτηθεί και από την οικογένεια Μπιν Λάντεν και αποστολή της (το λέει καθαρά στο site της) είναι η επικράτηση του Ισλάμ στον κόσμο! Εκατοντάδες ισλαμικά ιδρύματα στην Ευρώπη δουλεύουν νομότυπα γι΄ αυτόν τον σκοπό. Ποιος θα πίστευε ότι η κτηνωδία του ISIS θα ενέπνεε 30.000 εθελοντές από 85 τουλάχιστον χώρες, που έτρεξαν να πολεμήσουν στις τάξεις του; Ανάμεσά τους 6.000 περίπου Ευρωπαίοι πολίτες, πολλοί εκ των οποίων, όπως ο άντρας της Σαμίμα, νεοπροσήλυτοι στο Ισλάμ. Όλοι αυτοί βοηθήθηκαν από ένα τεράστιο παγκόσμιο δίκτυο υποστηρικτών. Το νομικό πλαίσιο της Ευρώπης είναι απολύτως ανεπαρκές για να το αντιμετωπίσει. Όταν για την περίπτωση μιας αμετανόητης τζιχαντίστριας απασχολείται (με το ανάλογο κόστος στον φορολογούμενο) η Βρετανική Αστυνομία και η Δικαιοσύνη επί 10 χρόνια, πώς θα εξουδετερωθούν εκατοντάδες χιλιάδες φανατικοί που βρίσκονται εν αναμονή και απλώς περιμένουν το νεύμα του ιμάμη για να αναλάβουν δράση; Το Ισλάμ έχει διεισδύσει σε όλους τους θεσμούς της Ευρώπης, και στην Οικονομία της, εμποδίζοντας κάθε ενέργεια ή απόφαση που θα μπορούσε να αποτελέσει ανάχωμα στην προέλασή του. Κι όταν κάποιοι επιμένουν να το καταδεικνύουν ως εχθρό της Ευρώπης, η σκυτάλη περνάει από τους θεωρητικούς στους τρομοκράτες. Ανθρωποκτονίες, απόπειρες ή συνεχείς απειλές είναι η μέθοδος για να σωπάσουν. Η Ολλανδία μετράει ήδη δύο δολοφονίες αντιτιθέμενων στο Ισλάμ: το 2002, του πολιτικού Πιμ Φόρτουιν και το 2004, του σκηνοθέτη Τέο Βαν Γκογκ. Άνθρωποι που επικηρύχθηκαν από κάποιον ιμάμη διότι "προσέβαλαν το Ισλάμ" είναι αναγκασμένοι να κρύβονται, να αλλάζουν συνέχεια τόπο κατοικίας και να κυκλοφορούν με αστυνομική προστασία ακόμα και για ψώνια στο supermarket. 

Κι όλα αυτά εν μέσω έκρηξης γεννήσεων στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς και δημογραφικής συρρίκνωσης των γηγενών. Στα Tower Hamlets, εκεί όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε η Σαμίμα, το 34,6% των κατοίκων κατάγονται από το Μπαγκλαντές. Οι μουσουλμάνοι είναι η πολυπληθέστερη θρησκευτική ομάδα με 40% περίπου. Οι Χριστιανοί είναι το 22%, οι άθρησκοι το 27% και οι υπόλοιποι Βουδιστές, Ινδουιστές, κ.λπ. Ο πληθυσμός των Tower Hamlets αυξήθηκε κατά 22,1% μέσα σε 10 χρόνια: από 254.100 το 2011 σε 310.300 το 2021. Εκτός από τις γεννήσεις, συνέβαλε στην αύξηση και η αθρόα εισροή μεταναστών. Ως πού θα φτάσει αυτό; 

Το ναυάγιο της ζωής της Σαμίμα είναι η μικρογραφία του ναυαγίου της Ευρώπης. Ποια είναι η ήπειρός μας και πού πηγαίνει, τώρα που έπαψε να εκφράζει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και έγινε ένα τεράστιος καταυλισμός ετερόκλητων εθνοτικών ομάδων χωρίς συνάφεια μεταξύ τους και χωρίς καμμία διάθεση να αποκτήσουν; Ποιος θα κάνει κουμάντο στο μέλλον; Οι μόνιμα υποχωρητικοί γηγενείς ή οι επιθετικά διεκδικητικοί επήλυδες; Ποια προοπτική έχει, τελικά, μια Ευρώπη, που όχι μόνο δεν υπερασπίζεται την ταυτότητά της, αλλά περιθάλπει, χρηματοδοτεί και διευκολύνει όσους θέλουν να την καταλύσουν; 

* Ο Θάνος Τζήμερος είναι επιχειρηματίας, πρώην πρόεδρος της "Δημιουργίας Ξανά"