Πώς τα δισεκατομμύρια μπορούν να φέρουν εξουσία μέσω social media

Ο Bill Ackman, ο δισεκατομμυριούχος διαχειριστής hedge fund, αποτελεί μια ακόμη ενοχλητική και επίμονη φωνή αντιλογίας. Δεν αρκείται απλώς να συμβάλλει στην εκδίωξη της προέδρου του Χάρβαρντ Claudine Gay μετά τις κατηγορίες εναντίον της για λογοκλοπή, ούτε στο να εκφράζει δημοσίως την αποδοκιμασία του επί διαφόρων θεμάτων, χρησιμοποιεί την παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (και τους 1,2 εκατομμύριο ακολούθους του στην πλατφόρμα Χ) για την εκστρατεία απομάκρυνσης της Sally Kornbluth από τη θέση της προέδρου του ΜΙΤ.

Είτε πιστεύει κανείς ότι ο κ. Ackman είναι απλώς ένας πομπώδης δισεκατομμυριούχος είτε ένας θαρραλέος "εικονομάχος”, αποτελεί μέρος της νέας πραγματικότητας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι Κροίσοι μπορούν όλο και ευκολότερα να μετατρέπουν τον πλούτο τους σε κοινωνικό κεφάλαιο. Δεν είναι άλλωστε ούτε ο πρώτος ούτε ο πιο προκλητικός εκπρόσωπος αυτής της ατυχούς πραγματικότητας: αυτός ο τίτλος ανήκει πιθανώς στους "συναδέλφους” του δισεκατομμυριούχους Donald Trump και Elon Musk, οι οποίοι, όπως και ο κ. Ackman, έχουν επίσης ανακαλύψει ότι οι χωρίς φίλτρα και όρια πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν παράδεισο για όσους ασπάζονται αντισυμβατικές απόψεις και διακατέχονται από το σύμπλεγμα του Θεού.

Αλλά γιατί πλούσιοι άνθρωποι όπως ο κ. Ackman κάνουν τόσο ντόρο στην πλατφόρμα Χ, δημοσιεύοντας τον έναν μακροσκελή λίβελο μετά τον άλλο; Το πάθος του με την πλατφόρμα, ιδίως από τότε που την εξαγόρασε ο κ. Musk, υποδηλώνει ότι δεν θέλει απλώς να "στρατολογήσει” για τις "μάχες” του μόνο άλλους πλουσίους που κάνουν δωρεές στο Χάρβαρντ και στο ΜΙΤ. Θέλει να προσεγγίσει το ευρύ κοινό, ένα κοινό που δεν απολαμβάνει τις ίδιες ελευθερίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον ίδιο.

Ο Pierre Bourdieu, ο διακεκριμένος Γάλλος στοχαστής των κοινωνικών διακρίσεων, είχε υποστηρίξει ότι ένα άτομο μπορεί να "αγοράσει” με το χρήμα μια κοινωνική θέση και αντίστροφα, αλλά αυτή η "μετάβαση” δεν μπορεί να γίνει σωστά. Σε όρους συναλλαγματικών ισοτιμιών, αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι οι Κροίσοι του πλανήτη επωφελούνται από την πλέον ευνοϊκή συγκυρία που έχει υπάρξει ποτέ ώστε χάρη στον πλούτο τους να κάνουν ντόρο και να αποκτήσουν λόγο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να αποκτήσουν στη συνέχεια τεράστια δύναμη και επιρροή στην κοινωνία.

Πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Πρώτον, ασπάζομαι τη θεωρία που επικρατεί στον κόσμο της κοινωνικής δικτύωσης και είναι γνωστή ως "προνομιακή προσκόλληση”, βάσει της οποίας η τάση των πλουσίων να καταστούν ακόμη πλουσιότεροι δεν αφορά μόνο το χρήμα αλλά και την ικανότητά τους να διασυνδεθούν προκειμένου να προσελκύσουν περισσότερη προσοχή πάνω τους. Δεύτερον, πιστεύω ότι ο υπέρμετρος πλούτος προστατεύει τους πλουσίους από τις συνέπειες των λόγων τους. Τέρμα γκάζι, χωρίς φρένα.

Η απόφαση Citizens United του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, του 2010, -η οποία απεφάνθη ότι οι πολιτικές δαπάνες είναι μια προστατευόμενη μορφή ελευθερίας του λόγου- αποτέλεσε αρχικά μια νομική κρίση, αλλά σιγά-σιγά καθίσταται και πολιτιστική νόρμα, καθώς ένας αυξανόμενος αριθμός μέσων ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων η πλατφόρμα Χ και το Sinclair Broadcast Group, έχει περάσει στα χέρια πλουσίων, ορισμένοι εκ των οποίων αρέσκονται να υιοθετούν μια σαφή άμεση προσέγγιση ώστε να καταστήσουν τη δική τους πολιτική, πολιτική των πλατφορμών που κατέχουν.

Και οι Κροίσοι είναι πιο προστατευμένοι όσον αφορά τις συνέπειες των λόγων τους. Οι αυτοτελής δισεκατομμυριούχοι, όπως ο κ. Ackman, ο κ. Musk και ο κ. Trump μπορούν να πουν ό,τι θέλουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να φοβούνται τυχόν οικονομικές ή πολιτικές επιπτώσεις, γιατί τους προστατεύει ο υπέρμετρος πλούτος τους. Δεν μπορεί κανείς να τους απολύσει, αλλά ακόμη κι αν μπορούσε, δεν θα έπαιζε κανένα ρόλο στον τρόπο διαβίωσής τους.

Πρόκειται για ένα προνόμιο που έχουν ελάχιστοι Αμερικανοί, παρότι ως κοινωνία αρεσκόμαστε να λέμε ότι απολαμβάνουμε όλοι το ίδιο επίπεδο ”ελευθερίας του λόγου”. Αυτό δεν ισχύει πλέον, εάν ίσχυε ποτέ. Μια ατυχής δημόσια τοποθέτηση, μπορεί να οδηγήσει στην απόλυση κάποιου, χωρίς δυνατότητα αντίκρουσης, ή "άρσης”, ή και τα δύο, είτε ακόμα χειρότερα. Ενδεικτικό παράδειγμα η Δρ Gay του Χάρβαρντ, ή η Elizabeth Magill του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, η οποία επίσης παραιτήθηκε πρόσφατα από τη θέση της προέδρου μετά την κριτική που δέχθηκε για τα σχόλιά της ενώπιον του Κογκρέσου σχετικά με τον αντισημιτισμό που επικρατεί στο πανεπιστήμιο (όπως και η Δρ Gay και η Δρ Kornbluth) και άλλοι υποτιθέμενοι παραστρατήσαντες, ή ο Yao Yue, ο υπάλληλος του Twitter που απέλυσε ο κ. Musk γιατί επέκρινε δημοσίως την εντολή του για "επιστροφή στο γραφείο”.

Ο κ. Ackman, διαβόητος στη Wall Street ως ένας ακάματος ακτιβιστής επενδυτής που ταράζει τα νερά για να επιτύχει τους στόχους του, γνωρίζει καλά ότι βρίσκεται σε ιδιαίτερη θέση. Σε μια συνέντευξή του στις 12 Ιανουαρίου στο CNBC, ο κ. Ackman παραδέχθηκε: "Αν πεις κάτι που προσβάλει κάποιον, μπορεί να χάσεις τη δουλειά του. Μπορεί να φας ‘μαύρο’. Μπορεί να σε απορρίψουν”. Στη συνέχεια πρόσθεσε: "Εγώ δεν φοβάμαι. Δεν φοβάμαι ότι θα με απορρίψουν, ότι θα χάσω τη δουλειά μου και η οικονομική ανεξαρτησία μού δίνει βήμα για να μιλάω”. Θεωρεί τον εαυτό του "σωτήρα” και δεν βλέπει καμία διαφορά ανάμεσα στις ακτιβιστικές του ενέργειες για να "διορθώσει” μια εταιρεία και σε αυτές για να "διορθώσει” ένα πανεπιστήμιο. "Είναι το ίδιο”, λέει. Δεν βλέπει κανένα πρόβλημα στο γεγονός ότι οι Δρ Gay, Magill και Kornbluth δεν έχουν το ίδιο προνόμιο. Έχει προκαλέσει δε μια ακόμα μεγάλη διαμάχη στην πλατφόρμα Χ, υπερασπιζόμενος τη σύζυγό του, πρώην καθηγήτρια στο ΜΙΤ, έναντι στις κατηγορίες για λογοκλοπή που διατύπωσε το Business Insider σε σειρά άρθρων του. 

Όταν μόνο οι Κροίσοι, πρακτικά, έχουν την πολυτέλεια να ομιλούν ελεύθερα, χωρίς συνέπειες, τι σημαίνει πραγματικά ελευθερία του λόγου; Υπάρχει μια τάση μεταξύ των Κροίσων, όπως ο κ. Ackman, ο κ. Musk και ο κ. Trump να παρερμηνεύουν την Πρώτη Τροπολογία ως άδεια να υποστηρίζουν το δικό τους όραμα για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο δημόσιος λόγος. Αν και η τροπολογία είναι επί της ουσίας μια "αρνητική ελευθερία” -οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις μπορούν να περιορίσουν τον λόγο με όποιον τρόπο θέλουν, αλλά η κυβέρνηση είναι σε μεγάλο βαθμό υποχρεωμένη να μην τους περιορίζει- οι πλούσιοι θέλουν να πείσουν ότι η Πρώτη Τροπολογία συστήνει να μην τίθενται περιορισμοί σε όσους θέλουν να μιλήσουν, ανεξαρτήτως του περιεχομένου των λόγων τους. Καθώς αίρονται όλο και περισσότερο οι φραγμοί για το τι μπορεί να κοινοποιηθεί σε αυτές τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Κροίσοι επωφελούνται δυσανάλογα.

Πρόκειται για μια στρατηγική που έχει στόχο να καταστήσει την εξουσία, και όχι την πρόσβαση, καθοριστικό παράγοντα για το ποιος συμμετέχει στην ελευθερία του λόγου. Σε πλατφόρμες όπως το Χ, όπου επικρατεί ευρέως μια στρεβλή έννοια του όρου ελευθερία του λόγου, οι άνθρωποι που ωθούνται στη σιωπή δεν θεωρούνται απώλεια για τον δημόσιο λόγο, αλλά μάλλον ως ορθά περιορισμένοι νταήδες. Αυτή η θέση είναι απαράδεκτη.

Ο κ. Ackman συγχέει τον τομέα της ειδίκευσής του -τις ακτιβιστικές επενδύσεις- με τις προσωπικές του απόψεις, π.χ. ποιος πρέπει να είναι πρόεδρος του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ και αν πρέπει να κατηγορείται ή όχι η σύζυγός του για λογοκλοπή. Η σημερινή συγκυρία του εξασφαλίζει τόσο τα οικονομικά μέσα όσο και την προστασία από τυχόν συνέπειες ώστε να επιβάλλει τις προσωπικές απόψεις του στη δημόσια σφαίρα. Κατά κάποιον τρόπο, έτσι θα έπρεπε να είναι.

Αλλά όταν άνθρωποι χωρίς το δικό του βήμα ή τα δικά του πλούτη δεν μπορούν καν να τολμήσουν να απαντήσουν σε αυτόν -ή τους ομοίους του- χωρίς να φοβούνται για τις συνέπειες, κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε σε έναν κόσμο όπου η ελευθερία του λόγου θα είναι μια ακόμη πολυτέλεια προσβάσιμη μόνο στους έχοντες.

* Ο William D. Cohan είναι ιδρυτικός εταίρος του Puck, συγγραφέας του "The Price of Silence" και πρώην τραπεζικό στέλεχος στη Wall Street.

© 2024 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"