Της Μάρθας Παπασωτηρίου
Σύμφωνα με το άρθρο 63 του Ν. 4172/2013 (ΚΦΕ), προβλέπεται, μεταξύ άλλων προϋποθέσεων, η διακράτηση τουλάχιστον 24 μηνών ως το ελάχιστο χρονικό διάστημα κατά το οποίο η εδρεύουσα σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μητρική εταιρεία πρέπει να συμμετέχει στο κεφάλαιο της ημεδαπής θυγατρικής διανέμουσας ανώνυμης εταιρείας, προκειμένου να τύχει του φορολογικού πλεονεκτήματος της απαλλαγής από την παρακράτηση φόρου (5%).
Η εθνική έννομη τάξη υιοθέτησε, με τους προγενέστερους νόμους, διαδοχικά διαφορετικά συστήματα: αρχικά, επέλεξε, ως διοικητική πρακτική, να διενεργείται μεν παρακράτηση φόρου κατά τη διανομή μερισμάτων, να δικαιούται, ωστόσο, κατ’ αρχάς επιστροφής αυτού η μητρική εταιρεία με τη συμπλήρωση της ελάχιστης περιόδου συμμετοχής.
Στη συνέχεια, επέλεξε, ομοίως ως διοικητική πρακτική, τη μη διενέργεια παρακράτησης φόρου κατά τη διανομή των μερισμάτων και τον εκ των υστέρων έλεγχο και αναδρομικό καταλογισμό σε περίπτωση μη πλήρωσης της επίμαχης προϋπόθεσης.
Με κανονιστική ρύθμιση, και συγκεκριμένα με τον ν. 4172/2013, επιλέχθηκε το σύστημα της προσωρινής απαλλαγής, υπό τον όρο χορήγησης εγγύησης, η οποία είτε λήγει όταν η ελάχιστη περίοδος συμμετοχής συμπληρώνεται και η απαλλαγή καθίσταται οριστική, είτε καταπίπτει υπέρ του Δημοσίου εάν η διακράτηση του ελάχιστου ποσού συμμετοχής παύει πριν από τη συμπλήρωση της ελάχιστης περιόδου συμμετοχής.
Η προσφυγή στο ΣτΕ…
Σε πρόσφατη υπόθεση, το ΣτΕ εξέτασε την αίτηση Ανώνυμης Εταιρείας, η οποία με αίτησή της ζήτησε το 2012 επιστροφή ποσού, που είχε παρακρατηθεί ως φόρος μερισμάτων της χρήσης από τη συμμετοχή της σε ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες, που διανεμήθηκαν περαιτέρω από την ίδια, εντός του 2012. Αναφορικά με ποσό, που διανεμήθηκε ως μέρισμα στη μητρική εταιρεία χωρίς παρακράτηση, διαπιστώθηκε ότι η μητρική εταιρεία δεν πληρούσε την προϋπόθεση της συμμετοχής της αλλοδαπής εταιρείας στο κεφάλαιο της ημεδαπής για δύο τουλάχιστον συνεχή έτη. Ως εκ τούτου, υπήρχε υποχρέωση καταβολής του αναλογούντος φόρου διανομής μερισμάτων 5%.
…και η απόφαση
Το ΣτΕ αποφάνθηκε ότι η διετής συμμετοχή της μητρικής εταιρείας στο κεφάλαιο της θυγατρικής, ως προϋπόθεση απαλλαγής από την παρακράτηση φόρου επί διανεμόμενων μερισμάτων, δεν απαιτείται να έχει συμπληρωθεί κατά τον χρόνο έγκρισης των διανεμόμενων κερδών από τη γενική συνέλευση, αλλά μπορεί να ελέγχεται στη συνέχεια, κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου.
Τι αποφάνθηκε το Δικαστήριο της ΕΕ
Υπέρ της ανωτέρω ερμηνευτικής εκδοχής συνηγορούν και τα γενόμενα δεκτά από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο, στα πλαίσια της υπόθεσης C-283/94 (υπόθεση Denkavit), αποφάνθηκε τα εξής: "Κράτος μέλος δεν μπορεί να εξαρτά τη χορήγηση του φορολογικού πλεονεκτήματος του άρθρου 5 παρ.1 της Οδηγίας από την προϋπόθεση να έχει συμμετάσχει η μητρική εταιρεία, κατά τον χρόνο διανομής των κερδών στο κεφάλαιο της θυγατρικής για περίοδο τουλάχιστον ίση προς την καθορισθείσα από το εν λόγω κράτος μέλος δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 2, της οδηγίας...".
H απόφαση του ΣτΕ θεωρούμε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, θα παραβιάζονταν οι διατάξεις της Οδηγίας, η οποία ως πρωταρχικό σκοπό έχει την παροχή της απαλλαγής για τα ενδοομιλικά μερίσματα.
* Η Μάρθα Παπασωτηρίου είναι Partner/Head of Tax, Lawyer, στην Andersen Tax Greece