Αν αποφάσιζαν οι συμβολαιογράφοι για ΑΤΜ και PINs

Του Σπύρου Δημητρέλη

Αναγκάζομαι να επανέλθω στο ζήτημα της ψηφιοποίησης της διαδικασίας μεταβίβασης των ακινήτων. Και να ομολογήσω ότι η κυβέρνηση, τουλάχιστον στο πεδίο των μεταβιβάσεων ακινήτων που αποτελεί το χρόνιο γραφειοκρατικό και κοστοβόρο πρόβλημα στην ελληνική αγορά, επιχειρεί μια πραγματική μεταρρύθμιση προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας.  Για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει ξεσπάσει μια μεγάλη κόντρα μεταξύ του αρμόδιου υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κώστα Κυρανάκη και των συμβολαιογράφων. Προκειμένου να μην αδικήσουμε κανέναν στο σχόλιό μας ήταν σκόπιμο να ανατρέξουμε στα επίμαχα επίσημα δεδομένα. Από τη μελέτη τους βγαίνουν πολλά και ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Οι συμβολαιογράφοι, πάντως, ήδη έστησαν τα κανόνια και αποφάσισαν από την ερχόμενη Δευτέρα να απέχουν από τα καθήκοντά τους. Ουσιαστικά παγώνουν τις δικαιοπραξίες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομική δραστηριότητα. Κόκκινο πανί για τους συμβολαιογράφους είναι η προκήρυξη του διαγωνισμού για το έργο "Ηλεκτρονικός Φάκελος Μεταβίβασης Ακινήτων" που δημοσιεύτηκε στις 7 Νοεμβρίου. Από τη σχετική προκήρυξη προκύπτει ότι με το σύστημα που θα δημιουργηθεί οι συμβολαιογράφοι διατηρούνται ως βασικοί πρωταγωνιστές της μεταβίβασης ενός ακινήτου, αλλά πλέον σε ένα ενιαίο ηλεκτρονικό περιβάλλον του Κτηματολογίου. Έτσι:

- θα επιλέγουν διάφορα πρότυπα συμβολαιογραφικών κειμένων όπου σε αυτά θα μπορούν να κάνουν τις προσθήκες και ειδικές αναφορές που επιθυμούν

- όλα τα στοιχεία των συμβαλλόμενων και κάθε πληροφορία που αφορά το ακίνητο θα λαμβάνονται μέσω διαλειτουργικότητας με άλλες υπηρεσίες (π.χ. Εφορία, Κτηματολόγιο, Τεχνικό Επιμελητήριο) με ηλεκτρονικό τρόπο

- θα δημιουργείται έτσι σε ψηφιακή μορφή το συμβόλαιο και οι αντισυμβαλλόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα (όχι την υποχρέωση) να το υπογράψουν ηλεκτρονικά.

Αντιγράφουμε από την προκήρυξη: "Με το πέρας της δημιουργίας του ηλεκτρονικού συμβολαίου, αποθηκεύεται στη βιβλιοθήκη εγγράφων. Κατά την αποθήκευση του συμβολαίου θα δημιουργείται και θα προστίθεται στο τέλος ένας πίνακας που θα περιλαμβάνει το σύνολο της πιο σημαντικής πληροφορίας. Στη συνέχεια, οι αντισυμβαλλόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να υπογράφουν και ηλεκτρονικά το συμβόλαιο μαζί με την ψηφιακή υπογραφή του από τον συμβολαιογράφο. Τέλος, το εκάστοτε συμβόλαιο θα σφραγίζεται ηλεκτρονικά (e-sealing) σε κεντρικό επίπεδο, προκειμένου να είναι δυνατή η μακροχρόνια διατήρησή του (preservation)".

Κάθε συμβολαιογράφος θα έχει το προσωπικό του ηλεκτρονικό "αποθετήριο" ηλεκτρονικών συμβολαίων. Από τι μας προστατεύει η παραπάνω διαδικασία, πέραν της τεράστιας εξοικονόμησης πόρων για συμβολαιογράφους και πολίτες; Αντιγράφουμε πάλι, κρίσιμα αποσπάσματα, από την προκήρυξη:

- "Διασφάλιση αποκλεισμού του Ακινήτου από περαιτέρω πράξεις Μεταβίβασης ενόσω αυτό βρίσκεται ήδη σε διαδικασία Μεταβίβασης μέσω της Εφαρμογής Ηλεκτρονικού Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτων", με άλλα λόγια λιγότερες απάτες με διπλο-μεταβιβάσεις και τριπλο-μεταβιβάσεις του ίδιου ακινήτου

- "Διασύνδεση εφαρμογής Ηλεκτρονικού Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτου με Κτηματολόγιο για αυτόματη ολοκλήρωση μεταγραφής". Μεταγραφές ΣΕ ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ, όπως δήλωσε και ο κ. Κυρανάκης.

Πρόκειται, λοιπόν, για μια διαδικασία που έχει, όπως αναφέρθηκε, ως βασικούς πρωταγωνιστές, τους συμβολαιογράφους, που κάνει τη δική τους δουλειά πολύ πιο εύκολη, που δεν τους μειώνει τον ρόλο και γενικά διευκολύνει την κοινωνία. Και, όμως, αντιδρούν. Και μάλιστα σφοδρά. Πάμε, τώρα, στην ανακοίνωσή τους για την απόφαση αποχής. Αντιγράφουμε: "Ζητούμε τη μεταρρύθμιση των όρων της προκήρυξης που περιγράφει σύνταξη ηλεκτρονικών συμβολαίων, μέσω πλατφόρμας ξένης προς τον συμβολαιογράφο, σε προεπιλεγμένες φόρμες και κουτάκια, υπενθυμίζοντας για ακόμα μια φορά ότι το κάθε συμβόλαιο έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και καλύπτει ξεχωριστές ανάγκες". Επίσης, ζητούν η ηλεκτρονική φύλαξη του ψηφιακού συμβολαιογραφικού εγγράφου να γίνεται από τους ίδιους,

Δηλαδή, ζητούν να συνεχίσουν να συντάσσουν, όπως κάνουν και σήμερα, τα συμβόλαια στον υπολογιστή τους και όχι μέσα στην ενιαία ηλεκτρονική πλατφόρμα του Κτηματολογίου και να τα αποθηκεύουν οι ίδιοι σε δικό τους ηλεκτρονικό αποθηκευτικό χώρο και όχι στο δικό τους ηλεκτρονικό αποθετήριο που θα υπάρχει στην κεντρική ηλεκτρονική πλατφόρμα του Κτηματολογίου.

Εκεί βρίσκεται, λοιπόν, όλη η ουσία της αντίδρασής τους. Μερικές εύλογες, όμως, διαπιστώσεις για την αντίδρασή τους:

- Μάλλον φοβούνται ότι με την πλήρη ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών σύνταξης των συμβολαίων με βάση καθιερωμένα υποδείγματα, μπορεί στο μέλλον να αποκτήσουν ανταγωνισμό από άλλους που θα μπορούν να κάνουν εύκολα και έγκυρα αυτό το λειτούργημα (π.χ. από δικηγόρους) αφού θα έχει πλέον απλοποιηθεί και ηλεκτρονικοποιηθεί... Και ακόμη περισσότερο, μάλλον, φοβούνται την πλήρη κατάργηση στο μέλλον του μεσολαβητικού τους ρόλου όταν θα λειτουργήσει πλήρως το Κτηματολόγιο. Με ό,τι συνεπάγεται για τις αμοιβές του λειτουργήματός τους και το κόστος για τους συμβαλλόμενους.

- Μάλλον φοβούνται ότι με την κατάργηση του δικού τους έγχαρτου αρχείου θα εκλείψει στο μέλλον και το έσοδο από την έκδοση αντιγράφων συμβολαίων, αφού αυτά θα εκδίδονται από τον ίδιο τον χρήστη ηλεκτρονικά, όπως γίνεται σήμερα με άλλα δημόσια έγγραφα, όπως είναι τα κτηματολογικά στοιχεία και τα πιστοποιητικά ΕΝΦΙΑ.

Ωστόσο, δεν απαντούν για το πώς θα προστατευθεί η αξιοπιστία των δικαιοπραξιών ακινήτων αν συνεχιστεί, όπως ζητούν, η σημερινή κατάσταση με τον κάθε συμβολαιογράφο να έχει το δικό του αρχείο, το οποίο δεν θα επικοινωνεί με τα αρχεία των άλλων συμβολαιογράφων και με τους επιτήδειους να μεταβιβάζουν ακίνητα που, πολλές φορές δεν τους ανήκουν, σε δυο και τρεις ανυποψίαστους αγοραστές. Με τη συνεργασία, μάλιστα, κάποιων επίορκων συμβολαιογράφων.

ΥΓ. Το μεγάλο ζήτημα που έθεταν ότι με την ψηφιακή υπογραφή θα υπάρχει πρόβλημα με επιτήδειους που θα χρησιμοποιούν παρανόμως τους προσωπικούς κωδικούς των πραγματικών πωλητών έχει πλέον αποσυρθεί. Θα μπορούν πριν την ψηφιακή υπογραφή να ζητούν δια ζώσης ταυτοπροσωπία των συμβαλλόμενων. Φανταστείτε να γινόταν αυτό σε κάθε μεταφορά ή ανάληψη ποσών (ακόμη και τεράστιων από τα τμήματα private Banking) που γίνεται σήμερα με κωδικούς και PIN. Όλος ο πλανήτης θα στέναζε στα ΑΤΜ και στα τραπεζικά καταστήματα.

spiros.dimitrelis@capital.gr