Τι έγραφε το 2013 το ΔΝΤ για τη φοροδιαφυγή

Του Σπύρου Δημητρέλη 

Αττικό Νοσοκομείο. Πέμπτη 26 Οκτωβρίου απόγευμα, γύρω στις 6.30. Στο site του νοσοκομείου γράφει ότι το επισκεπτήριο γίνεται από τις 6 έως τις 8 μμ. Κατά την είσοδο στην 4η πνευμονολογική κλινική όπου νοσηλεύεται ο ασθενής για τον οποίο έγινε η επίσκεψη πέφτεις πάνω σε ένα θέαμα που δεν θέλεις, εν έτη 2023, να το πιστέψεις. Όλος ο διάδρομος της κλινικής είναι γεμάτος με ράντζα. Πρέπει να μέτρησα τουλάχιστον επτά ενώ έχει τοποθετηθεί και ένα ράντζο, με παραβάν παρακαλώ για λόγους ιδιωτικότητας (sic), και στο μικρό σαλονάκι που υπάρχει για τους επισκέπτες.

Στα περισσότερα ράντζα, ασθενείς που προσπαθούν να διαφυλάξουν ότι μπορούν από την αξιοπρέπειά τους, κρύβοντας το σώμα τους με σεντόνια.  Και ενώ έχεις σοκαριστεί γιατί θεωρείς ότι στην Ελλάδα ή Ευρώπη (;) του 2023 οι εικόνες αυτές είναι παρελθόν έρχεται το επόμενο χτύπημα από τον σεκιουριτά στην άκρη του διαδρόμου: "Δεν μπορείτε να μείνετε στον χώρο της κλινικής γιατί τώρα γίνονται οι ‘νοσηλείες’".

Κοινώς περνούν οι νοσηλευτές και χορηγούν τα φάρμακα με βάση τις οδηγίες που έχουν πάρει από τους θεράποντες ιατρούς. Στο εύλογο ερώτημα γιατί είναι αναρτημένο το ωράριο επισκεπτηρίου στον ιστότοπο του νοσοκομείου και δεν τηρείται επειδή πάνω στο επισκεπτήριο γίνονται οι νοσηλείες, απάντηση δεν δίνεται. Το εύλογο ερώτημα είναι τι λάθος έκανε ο φορολογούμενος ασθενής  ο οποίος επί τριάντα χρόνια, ως μισθωτός του ιδιωτικού τομέα, έχει πληρώσει μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ για την ιατροφαρμακευτική του ασφάλιση και όταν χρειάστηκε τη βοήθεια της πολιτείας για την υγεία του βρέθηκε σε ένα ράντζο σε διάδρομο νοσοκομείου, σε μια εικόνα που θυμίζει περισσότερο Γάζα και λιγότερο  Αθήνα της Ευρώπης, δεν έχει απαντηθεί ακόμη.  

Δεν έχει απαντηθεί τις προηγούμενες δεκαετίες και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι θα απαντηθεί και τις επόμενες. Τα ράντζα θα βρίσκονται εκεί. Αγέρωχα. Αήττητα. Nα θυμίζουν στον Έλληνα φορολογούμενο (αυτόν που πληρώνει τους φόρους που του αναλογούν και όχι τον φοροφυγά βέβαια) ότι όσα και αν πληρώνει, τα χρήματά του δεν θα πιάνουν τόπο. Είναι η λεγόμενη ανταποδοτικότητα των φόρων που αποτελεί ένα από τα βασικά κίνητρα για να είναι κανείς συνεπής στις φορολογικές του υποχρεώσεις.

Οι σκέψεις αυτές έρχονται μόλις μερικές ώρες μετά την ανακοίνωση ενός νέου πακέτου μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στους ελεύθερους επαγγελματίες. Η συγκυρία μού θύμισε μια παλιά έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την υψηλή φοροδιαφυγή στην Ελλάδα. Είχε δοθεί στη δημοσιότητα τον Ιούνιο του 2013, μέσα στα "μνημόνια". Γιατί στην Ελλάδα η φοροδιαφυγή είναι υψηλή; Υψηλοί φορολογικοί συντελεστές που δίνουν κίνητρο για φοροκλοπή, ο φοροφυγάς αποκτά συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον τίμιο επειδή μπορεί και χρεώνει λιγότερα, η προσφυγή στα δικαστήρια εναντίον των αποφάσεων φορολογικών ελέγχων συμφέρει τον φοροφυγά, συνεχείς παρατάσεις προθεσμιών και ρυθμίσεις για εξόφληση φόρων και αίσθηση για μη ανταποδοτικότητα της φορολογίας. Λέει το ΔΝΤ συγκεκριμένα: "Εάν το άτομο αντιλαμβάνεται ότι δεν παίρνει κάτι σε αντάλλαγμα από το κράτος, τα κίνητρα να μην πληρώσει φόρους είναι υψηλά. Η Ελλάδα έχει έναν υπερμεγέθη και αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα. Το επίπεδο της διαφθοράς στο κράτος είναι υψηλό, με τη Διεθνή Διαφάνεια να κατατάσσει την Ελλάδα ως την πιο διεφθαρμένη χώρα στην ΕΕ. Η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει το κράτος στον πολίτη της είναι χαμηλή, απαιτούνται συχνά παράπλευρες πληρωμές (σ.σ. φακελάκια), χρόνο αναμονής και υπερβολικές γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ως εκ τούτου, οι πολίτες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από δαπανηρές ιδιωτικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, της υγείας και των αυτοκινητοδρόμων".

Δεν θα μπορούσε να τα γράψει πιο παραστατικά το ΔΝΤ. Αναρωτιέμαι σε αυτό το κομμάτι τι έχει αλλάξει τα δέκα χρόνια που πέρασαν από τη σύνταξη της έκθεσης. Προφανώς ελάχιστα, για να ασχολούμαστε ακόμη με τη φοροδιαφυγή των ελευθέρων επαγγελματιών και τις δημόσιες υπηρεσίες Υγείας και Παιδείας να παραμένουν σε προσβλητικό για τον φορολογούμενο επίπεδο ποιότητας. Επ’ ουδενί λόγω δεν αθωώνονται όσοι αποκρύπτουν εισοδήματα. Η συμπεριφορά τους είναι άκρως αντικοινωνική. Μάλιστα, όχι μόνο αποκρύπτουν εισοδήματα αλλά θρασύτατα κάνουν αιτήσεις και λαμβάνουν και τα διάφορα επιδόματα - pass, ωσάν να είναι άποροι, ενώ έχουν τριπλάσιο και τετραπλάσιο εισόδημα από έναν πραγματικά χαμηλόμισθο.

Τα τελευταία μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για τη φοροδιαφυγή στους ελεύθερους επαγγελματίες θα πω ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Θα βάλουν τους επαγγελματίες από εκεί που δεν πληρώνουν τίποτε ή πληρώνουν ελάχιστα, να πληρώσουν επιπλέον 1.000 ή 2.000 ευρώ. Είναι, όμως, μόνο ασπιρίνες στον καρκίνο. Το πρόβλημα είναι συνολικότερο. Αν δεν βελτιωθεί ορατά η ποιότητα υπηρεσιών στα νοσοκομεία, στα σχολεία, στην ασφάλεια στους δρόμους και γενικά σε ό,τι προσφέρει το κράτος πολλοί φοροφυγάδες θα συνεχίσουν να έχουν το επιχείρημα ότι το κράτος τούς κλέβει το εισόδημα και οι άλλοι που δεν μπορούν να αποφύγουν την πληρωμή των φόρων θα νοιώθουν τα μεγάλα κορόιδα.

Στις ΗΠΑ όταν διαπιστώνεται πρόθεση φοροδιαφυγής ο παραβάτης καταλήγει πολύ εύκολα στη φυλακή.  Στην Ελλάδα αποκρύπτονται τεράστια εισοδήματα και δεν τρέχει τίποτα. Για να μην πω ότι είναι μαγκιά. Παράλληλα, λοιπόν, με το να βάζουμε τους ελεύθερους επαγγελματίες να πληρώσουν 1.000 ή 2.000 ευρώ παραπάνω, μήπως θα πρέπει να κάνουμε τη φοροδιαφυγή ασύμφορη με ποινές γρήγορες και εφαρμόσιμες;  Μήπως να ασχοληθούμε σοβαρά με τα νοσοκομεία και σχολεία μας; Λύσεις υπάρχουν. Το μόνο που λείπει προς το παρόν είναι η βούληση για πραγματικές μεταρρυθμίσεις στο κράτος.