Αν ο Μαρκεζίνης διάβαζε την ανακοίνωση των συμβολαιογράφων

Του Σπύρου Δημητρέλη

Επειδή η ιστορία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, καλό θα είναι να ανατρέχουμε κατά καιρούς σε αυτήν. Προσφέρει διδακτικά συμπεράσματα, αναδεικνύει συμπεριφορές που αποδείχθηκαν πέραν πάσης αμφιβολίας λανθασμένες ή αντίθετα σωστές και γενικά αποτελεί μια χαραμάδα φωτός στο σκοτεινό, δηλαδή απρόβλεπτο, τούνελ του αύριο.

Σε μια φάση ανάγνωσης νεότερης ελληνικής ιστορίας έπεσα πάνω στη νομισματική μεταρρύθμιση του Μαρκεζίνη, το 1953. Μπορεί να αποκαλείται νομισματική μεταρρύθμιση, ωστόσο, το βασικό της μέτρο ήταν η υποτίμηση κατά 50% του εθνικού νομίσματος έναντι των ξένων νομισμάτων. Η κλειδωμένη ισοτιμία της δραχμής με το δολάριο ήταν 15.000 δραχμές και μέσα σε μια νύχτα η ισοτιμία έγινε 30.000 δραχμές ενώ παράλληλα εκδόθηκαν νέα χαρτονομίσματα και κέρματα με απάλειψη τριών μηδενικών. Οι 1.000 δραχμές έγιναν 1 νέα δραχμή και οι 30.000 δραχμές έγιναν 30 νέες δραχμές.

Οι υποτιμήσεις ήταν διαχρονικά ένα αναγκαστικό μέτρο στο οποίο κατέφευγαν οι εκάστοτε Έλληνες κυβερνώντες για να βάζουν κάτω από το χαλί τις στρεβλώσεις, τα προβλήματα και τις ανισορροπίες της ελληνικής οικονομίας. Πιεζόταν η δραχμή επειδή τα δημοσιονομικά μας και τα εργασιακά ήταν χάλια ή επειδή οι αγορές είχαν καρτελοποιηθεί ή επειδή το έλλειμμα του ισοζυγίου είχε φτάσει στα ύψη με αθρόες εισαγωγές και πενιχρές εξαγωγές; Μια υποτίμηση προσέφερε πάντα την εύκολη, αλλά συνήθως προσωρινή λύση. Είχε το θετικό ότι οι πολίτες δεν καταλάβαιναν αμέσως την απώλεια εισοδήματος. Αυτή ερχόταν με την αύξηση των λιανικών τιμών πρώτα για τα εισαγόμενα προϊόντα και μετά για όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες. Για να πετύχει η υποτίμηση και να μην ξεφύγει ο πληθωρισμός, οι αυξήσεις μισθών και συντάξεων που δίνονταν στη συνέχεια ήταν μικρότερες της απώλειας του εισοδήματος λόγω υποτίμησης. Το άλλο θετικό ήταν ότι η χώρα, για όσους είχαν στο εξωτερικό ή αποθησαυρισμένο στο εσωτερικό σκληρό νόμισμα (συνήθως χρυσές αγγλικές λίρες ή δολάρια), γινόταν φθηνότερη μέσα σε μια νύχτα. Φθήναιναν για αυτούς τα ακίνητα, η εργασία και οι επιχειρήσεις. Αγόραζαν συνήθως ακίνητα ή και επιχειρήσεις ολόκληρες. Για να μην ξεφύγει, λοιπόν, ο πληθωρισμός εκτός από τις περιορισμένες ονομαστικές αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, λαμβάνονταν και άλλα αντιπληθωριστικά μέτρα.

Πώς πέφτουν ή συγκρατούνται οι τιμές; Με περισσότερο ανταγωνισμό. Έτσι ο αείμνηστος Σπύρος Μαρκεζίνης μαζί με την υποτίμηση ανακοίνωσε και άλλα μέτρα. Ένα από αυτά ήταν το άνοιγμα των λεγόμενων "κλειστών επαγγελμάτων". Είπε χαρακτηριστικά στη Βουλή "…έχω επίσης να αναφέρω το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Ήτο και αυτό μέτρον, το οποίο απήτει ισχυράν, θεληματικήν και θαρραλέαν κυβέρνησιν. Διότι, ως είναι εις πάνταν γνωστόν, αι καταδυναστεύουσαι τας μεγάλας μάζας του λαού ωργανωμέναι ολιγαρχίαι, διαθέτουν μεγάλα μέσα αντιδράσεως, όταν πρόκειται να πολεμήσουν υπέρ των ιδίων βωμών και εστιών, όπερ σημαίνει υπέρ των ιδίων ατομικών συμφερόντων". Είχε πει και άλλα πολύ ωραία ο Μαρκεζίνης: "Είθισται δια πολλούς και ευνοήτους λόγους οι ωφελούμενοι να σιωπούν ενώ οι ζημιούμενοι να διαμαρτύρωνται. Πράγμα το οποίον συντελεί και αυτό ουκ ολίγον εις την δημιουργίαν ισχυρών εντυπώσεων. Δεν παρεγνώρισεν ακόμη τους κινδύνους παντοειδών δημαγωγικών εκμεταλλεύσεων". Τι ωραία λόγια!  Αφορούν μόνο την Ελλάδα του 1953; Όχι βέβαια. Τα κλειστά επαγγέλματα και αγορές είναι ακόμη εδώ και βασιλεύουν. Χτυπήθηκαν από τις μεταρρυθμίσεις της τρόικας κατά τη διάρκεια της ελληνικής χρεοκοπίας, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη πολλές εστίες που περιορίζουν τον ανταγωνισμό και κρατούν ψηλά τις τιμές προς όφελος λίγων και σε βάρος των πολλών και σιωπηλών, που έλεγε και ο Μαρκεζίνης.

Τρανό παράδειγμα η πρόσφατη ανακοίνωση-μνημείο των συμβολαιογράφων. Λένε "όχι" στην ψηφιοποίηση της διαδικασίας των μεταβιβάσεων ακινήτων. Πρέπει, λένε, να συνεχίσει να γίνεται σε χαρτιά η διαδικασία με φυσική παρουσία των συναλλασσόμενων. Να μείνουμε στο 1900 και να μην πάμε στο 2100. Ως συνήθως επικαλούνται την ασφάλεια των συναλλαγών. Είναι έτσι; Έχω έντονες αμφιβολίες. Η ασφάλεια των συναλλαγών δεν έχει να κάνει με τη διαδικασία. Έχει να κάνει με το πόσο διεφθαρμένος είναι κάποιος. Άλλωστε κατά καιρούς στις απάτες με μεταβιβάσεις ξένων περιουσιών συνήθως ανακοινώνεται και η εμπλοκή κάποιου συμβολαιογράφου και βεβαίως με έγχαρτα συμβόλαια. Η κατάργηση της φυσικής παρουσίας πιθανόν να μειώνει και τη λεγόμενη συμβολαιογραφική ύλη. Για παράδειγμα, λιγότερα πληρεξούσια, λιγότερα αντίγραφα που επικυρώνονται, λιγότερα μεγαρόσημα. Λιγότερες αμοιβές της λεγόμενης σφραγίδας… Πιθανόν να το διαβάζουν σαν Κερκόπορτα για να ξεκινήσει το ξήλωμα του κλειστού επαγγέλματος.  Αν θέλει μια κυβέρνηση να κάνει πραγματικά μεταρρυθμίσεις υπάρχουν πεδία δόξης λαμπρά. Ένα από αυτά είναι και τα κλειστά επαγγέλματα που πολλά ακόμη ζουν και βασιλεύουν. Εβδομήντα χρόνια μετά τις εξαγγελίες Μαρκεζίνη ότι θα ανοίξουν…

spiros.dimitrelis@capital.gr