Επιστρέφουμε στο παρελθόν για να αλλάξουμε το μέλλον

Δεν είμαι αυτός που νομίζετε. Κατάγομαι από τη Νέα Ορλεάνη – αυτό μάλλον το γνωρίζετε ήδη. Πώς βρέθηκα εδώ; Θα υποθέτετε ότι είμαι απλώς ένας προνομιούχος, ευλογημένος με θεόσταλτα μουσικά χαρίσματα για τα οποία δεν χρειάστηκε να κοπιάσω· ότι, μόλις κάθισα ως νέος στο πιάνο και ξεκίνησα να παίζω, όλες οι πόρτες απλώς άνοιξαν και, κατεβαίνοντας μια τσουλήθρα, προσγειώθηκα στην επιτυχία. Για να είμαι ειλικρινής, πιθανόν, εάν ήμουν στη θέση σας, το ίδιο θα σκεφτόμουν κι εγώ.

Αυτό που δεν φτάνει στα αυτιά σας είναι ο κόπος και η θυσία, το όραμα και η δέσμευση. Ένας ανταγωνισμός που παίρνει σχεδόν θρησκευτικές διαστάσεις και που τροφοδοτείται από το εσωτερικό κίνητρο της επίτευξης κάποιου πράγματος που είναι μεγαλειώδες, ενός προτύπου που έχουν ορίσει άνθρωποι που γνωρίζουμε αλλά και οι πνευματικοί μας πρόγονοι: Louis Armstrong, Duke Ellington, Alvin Batiste.

Δεν φτάνει στα αυτιά σας ότι ορισμένες νύχτες έτρωγαν μονάχα φασόλια Goya για δείπνο, φορούσαν δανεικά ρούχα, έκαναν συναυλίες δωρεάν – την αβεβαιότητα, την έλλειψη πόρων, δηλαδή χρημάτων και στήριξης.

Ας είμαι σαφής: Δεν είμαι αυτός που νομίζετε.

Δεν είμαι το κατεστημένο. Είμαι ένας καταλύτης που φέρνει την αλλαγή. Είμαι ένα ταραχοποιό στοιχείο. Η δική μου ταραχή, ωστόσο, συντελείται από μέσα προς τα έξω.

Αυτό το καταλαβαίνει κανείς από τον κύκλο μου στη σχολή Juilliard. Ας πούμε ότι η φοίτησή μου εκεί ήταν περίπλοκη.

Όταν πήγα στη Νέα Υόρκη για οντισιόν –ήμουν 17 χρονών–, δεν είχα ξαναδεί χιόνι. Εκείνη την εποχή δεν γνώριζα και πολλά για την Juilliard, μονάχα κάτι γενικόλογο: ότι ήταν ένα "ίδρυμα με μεγάλο κύρος".

Τότε δεν μπορούσα να διαβάζω παρτιτούρες. Ξεκίνησα να παίζω πιάνο σε μεγάλη ηλικία, όταν ήμουν 11 ή 12 χρονών, γεγονός που δεν μου επέτρεψε να αναπτύξω αυτή τη δεξιότητα. Κατάφερα να περάσω στην οντισιόν –δεν χρειάστηκε να έρθω αντιμέτωπος με αυτή μου την αδυναμία–, μέχρι που, στο τέλος, τοποθέτησαν μπροστά μου παρτιτούρες και μου ζήτησαν να παίξω. Ευτυχώς, γνώριζα αρκετά καλά το κομμάτι και ήμουν καλός στον αυτοσχεδιασμό. Τα κατάφερα, κι έτσι το παιδί από το Κένερ της Λουιζιάνα έπρεπε να μαζέψει χρήματα για να αγοράσει μπότες για τα χιόνια.

Αφού άρχισε να διαλύεται η αρχική μαγεία, οι σπουδές μου στο Juilliard υπήρξαν χαοτικές. Εκτείνονταν από επαφές με επιφανείς καλλιτέχνες και το χτίσιμο δεσμών μέχρι μάχες ενάντια στην εξουσία και χαμηλή αυτοπεποίθηση. Μέσα σε λίγο διάστημα είχα αντιληφθεί για τα καλά ότι η φιλοσοφία μου πάνω στη μουσική ερχόταν σε σύγκρουση με τη φιλοσοφία του ιδρύματος.

Προκειμένου να αποκτήσω περισσότερη φήμη και να ανοίξω τους ορίζοντες της τέχνης μου, περνούσα ως φοιτητής αρκετό χρόνο και εκτός των αιθουσών του Juilliard, συμμετέχοντας σε συναυλίες όποτε μου δινόταν η ευκαιρία και καλλιεργώντας νέες επαγγελματικές σχέσεις. Ξεκίνησα να παίζω μελόντικα – ένα φορητό όργανο με πλήκτρα παρόμοιο με τη φυσαρμόνικα (και πολύ πιο ελαφρύ από το πιάνο). Το συγκρότημά μου, οι Stay Human, έπαιζε συχνά στο μετρό. Παίζαμε στους δρόμους αυτό που λέγαμε "ερωτική επανάσταση", μέχρι που μας φώναξαν την αστυνομία. Είχα αρχίσει να πιστεύω ότι πράγματι μπορώ να παίξω μουσική.

Εκείνη την εποχή, όμως, το Juilliard τόνιζε ότι μόνο η παρτιτούρα ζει και βασιλεύει και ότι η παρουσίαση της τέχνης κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αγγίζει το ευρύτερο κοινό, και όχι μονάχα τους ανθρώπους που είχαν τις πνευματικές και επιστημονικές γνώσεις για να την "κατανοήσουν", ερχόταν σε δεύτερη μοίρα. Με την πάροδο του χρόνου, γινόμουν ολοένα και πιο ασεβής απέναντι στην επιδίωξη της σχολής να με χαλιναγωγήσει. Το πειθαρχικό αποτελούσε εβδομαδιαία ρουτίνα. Τελικά έλαβα τελεσίγραφο: ή σταματάω τη σχολή για έναν χρόνο ή με αποβάλλουν διαπαντός.

Επέλεξα το πρώτο. Τους επόμενους 12 μήνες ταξίδεψα σε όλο τον κόσμο, μαθαίνοντας να παίζω με παρτιτούρα πλάι σε μουσικούς όπως η Cassandra Wilson, ο Roy Hargrove και πολλοί άλλοι. Δεν ήθελα να περιοριστώ σε καμία μορφή ή σημασία της λέξης "τζαζ". Αντιθέτως, επιθυμούσα να επινοήσω τη δική μου γκάμα και να βρω τον εαυτό μου μέσα από τη λαϊκή κουλτούρα.

Εκείνη η περίοδος άναψε μέσα μου μια πρωτόγνωρη φωτιά. Παρ’ όλα αυτά, αντί να συνεχίσω τις "επαγγελματικές" μου σπουδές, αποφάσισα να επιστρέψω. Ήθελα με την αυτοπεποίθηση που είχα αποκτήσει, καθώς και με την εμπειρία και την προοπτική που είχα αποκομίσει από την περιοδεία, να πάω πίσω στο Juilliard και να δω πώς θα συνενώσω αυτούς τους δύο κόσμους. Ο ένας κόσμος είχε κάτι να διδαχθεί από τον άλλο και ένιωθα ότι ήμουν ο ιδανικός διαμεσολαβητής γι’ αυτήν τη γέφυρα.

Επίσης, έπρεπε να μάθω να διαβάζω παρτιτούρες από απόσταση.

Επιστρέφοντας στο σήμερα, το παιδί από το Κένερ που του είχε δοθεί τελεσίγραφο να φύγει από τη σχολή και το οποίο δεν είχε ξαναδεί χιόνι, ο νεαρός που δεν διάβαζε παρτιτούρες από απόσταση και δεν τα έβγαζε πέρα για να φοιτήσει χωρίς υποτροφία, εκλέχθηκε στο διοικητικό συμβούλιο του Juilliard.

Ο μύθος του υψηλού επιπέδου, για τον οποίο φημίζεται η σχολή, είναι αλήθεια. Για να μπεις στο Juilliard, πρέπει να παίζεις αριστοτεχνικά, να έχεις ταλέντο και επαγγελματισμό. Αρχικά επέστρεψα ως φοιτητής για να χτίσω επάνω σε αυτό το υψηλό επίπεδο. Στο σήμερα, έχω επιστρέψει στη σχολή επειδή ο μύθος της έχει εξελιχθεί και επιθυμούμε, μαζί, να τον εξελίξουμε κι άλλο, εξερευνώντας τους ορίζοντες της καλλιτεχνίας, τους δεσμούς της κοινότητας και της ανθρωπιάς, στους οποίους και εγώ, ως φοιτητής στο Juilliard, είχα αρχίσει να μυούμαι.

Αυτές οι αλλαγές είναι αποτέλεσμα δουλειάς και φέρνουν το ίδρυμα πιο κοντά σε αυτό που λέμε κουλτούρα: διατηρώντας το παλαιό πρότυπο της υψηλότερης δυνατής ποιότητας και συγχρόνως προσεγγίζοντας περισσότερους νέους ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ως εκλεγμένο μέλος του δ.σ., θα συνεχίσω να υπερασπίζομαι καλλιτέχνες σαν εμένα που έχουν ανάγκη από έναν χώρο ώστε να πλάσουν και να διαμορφώσουν τις ιδέες τους, επιδιώκοντας να διευρύνουν το πολιτιστικό τοπίο με τις δημιουργικές τους υπερδυνάμεις.

Θέλουμε οι σπουδαστές να γίνουν ηγέτες του πολιτισμού και να πυροδοτούν την αλλαγή. Θέλουμε οι απόφοιτοι να εισάγουν νέες ιδέες οι οποίες θα απευθύνονται σε ανθρώπους που βρίσκονται έξω από την ακαδημαϊκή φούσκα.

Εάν είμαστε ανοιχτοί να τη μοιραστούμε, η συλλογική μας εμπειρία μπορεί να γίνει το πιο πολύτιμο περιουσιακό μας στοιχείο για τη διατάραξη του status quo και την επίτευξη μιας πραγματικής αλλαγής. Εγώ; Όπως ανέφερα, φέρνω αυτή την ταραχή από μέσα προς τα έξω. Και προσοχή: Δεν είμαι αυτός που νομίζετε.

Ο Jon Batiste είναι πολυβραβευμένος μουσικοσυνθέτης.

©2023 Jon Batiste