Μαθήματα γαλλικών

Του Μανόλη Καψή

Λαϊκότητα: Οταν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αναγνώρισε στον Αλέξη Τσίπρα ως προσόν, τη λαϊκότητα και τον τακτικισμό, καγχάσαμε. Αυτά είναι τα προσόντα του; Τα ελαττώματα δηλαδή ποια είναι; Και όμως, η λαϊκότητα είναι φυσικά προσόν στην πολιτική. Σου επιτρέπει να διατηρείς τον δεσμό με τους ψηφοφόρους. Να μην χάνεις την επαφή με την κοινωνία. Ακόμα και αν ορισμένοι υποκρίνονται. Οπως εύστοχα είχε παρατηρήσει ο Νίκος Μαραντζίδης για τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο Ανδρέας έκρυβε επιμελώς τη μεγαλοαστική του καταγωγή και τις καλές σπουδές του στην Αμερική, ώστε να τον νιώθουν οι ψηφοφόροι δικό τους, να ταυτίζονται συναισθηματικά μαζί του. Να νιώθουν ότι είναι ένας από αυτούς. Ο Εμμανουέλ Μακρόν δεν κατάφερε να αποφύγει την αλαζονεία που συνοδεύει συχνά τους ευφυείς, επιτυχημένους και ταλαντούχους ηγέτες. Οπως και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, δεν κρύβει την τεχνοκρατική του υπεροχή, τις αξίες και την αισθητική μιας παγκοσμιοποιημένης ελίτ. Από μια μερίδα της κοινής γνώμης, αυτό εκλαμβάνεται ως αδυναμία να προσεγγίσει και να νιώσει τα προβλήματα του απλού ανθρώπου.

Το κέντρο: Η Μαρίν Λε Πεν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές, γιατί πλέον έπαψε να θεωρείται η ακροδεξιά -σχεδόν φασίστας- πολιτικός, που θα οδηγήσει τη Γαλλία σε απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο. Οι θέσεις της για τη μετανάστευση, τους μουσουλμάνους ή την ασφάλεια, για την Ενωμένη Ευρώπη και τον κόσμο, έγιναν κοινός τόπος στην προεκλογική εκστρατεία, αφού για να εμποδίσουν τις διαρροές προς τον Εθνικό Συναγερμό και οι άλλοι υποψήφιοι υιοθέτησαν τη δική της ατζέντα. Η υποψηφιότητα Ζεμούρ και οι ακραίες θέσεις του, έκαναν τη Μαριν Λε Πεν να φαντάζει σχεδόν μετριοπαθής. Η ανάλυση, αν και σωστή, κρύβει την επίμονη προσπάθεια της Λε Πεν, που χρονολογείται ήδη από την εποχή που ήρθε σε σύγκρουση με τον όντως ξεκάθαρα φασίστα πατέρα της, Ζαν Μαρι Λε Πεν, να υιοθετήσει πιο κεντρώες θέσεις και ένα μετριοπαθές πρόγραμμα, που δεν θα φοβίζει τον Γάλλο ψηφοφόρο. Η στροφή προς το κέντρο, η μετατροπή του Front National σε ένα σχεδόν mainstream κόμμα, απέδωσε. Αν φοβίζει πολλούς ακόμα, είναι γιατί και να θες, δύσκολα ξεχνάς την καταγωγή του κόμματος. Είναι αυτό που δεν έχει καταφέρει να κάνει ο Αλέξης Τσίπρας με τον ΣΥΡΙΖΑ, την αριστερή, καθ ημάς εκδοχή, του λαϊκίστικου, αντισυστημικού ρεύματος. Η στροφή στο κέντρο είναι ημιτελής και δύσκολα ξεχνάς και να θες, τις καταστροφικές επιδόσεις του, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στην εξουσία.

Το δίλημμα: Αν ο Εμμανουέλ Μακρόν έχει ελπίδες να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στον β γύρο, παρά τις περιορισμένες εφεδρείες που διαθέτει, είναι επειδή πιθανώς θα ενεργοποιηθεί το δημοκρατικό μέτωπο ώστε να μην εκλεγεί η Μαρίν Λε Πεν στην προεδρία της Δημοκρατίας. Το αντι- Λε Πεν μέτωπο, αν και λιγότερο αισθητό πλέον σε σχέση με τις προηγούμενες προεδρικές εκλογές, μπορεί να δώσει τη νίκη στον Μακρόν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει το δικό του δίλημμα στις εκλογές. Η επιστροφή του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία, δεν συνιστά προφανώς κίνδυνο για τη λειτουργία της Δημοκρατίας, αλλά συνιστά κίνδυνο γι' αυτό που οι πολίτες εκλαμβάνουν ως κανονικότητα και εμπόδιο στην αναπτυξιακή πορεία και την οικονομική ανασυγκρότηση. Το αντι- ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, που έχει να κάνει περισσότερο με το ύφος και τη ρητορική της ριζοσπαστικής αριστεράς, το ήθος στην άσκηση της εξουσίας το 2015-2019, μπορεί να επιτρέψει στον Κυριάκο Μητσοτάκη να κατακτήσει και πάλι την αυτοδυναμία. Ετσι ώστε- πολύ απλά -να μην επιστρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Η ακρίβεια: Οι επιδόσεις του Εμμανουέλ Μακρόν στην εξωτερική πολιτική, μπορεί να του επέτρεψαν να αυξήσει λίγο πριν τις εκλογές την εκλογική του επιρροή, εξανεμίστηκαν όμως εν πολλοίς, από το κύμα της δυσφορίας που έχει προκαλέσει η ακρίβεια και η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού στον μέσο Γάλλο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσέρχεται στις κάλπες με σημαντικές επιτυχίες στην εξωτερική πολιτική και την άμυνα. Οι καλές επιδόσεις όμως στις σχέσεις με την Τουρκία και στο μεταναστευτικό, δεν μπορούν να εξισορροπήσουν την φθορά από την ακρίβεια στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου, τις αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων και την άνοδο του πληθωρισμού.

Παραδοσιακά κόμματα: Στις γαλλικές εκλογές, αυτό που εντυπωσιάζει, εκτός από τις επιδόσεις της Μαρίν Λε Πεν, είναι και η σχεδόν εξαφάνιση των δυο παραδοσιακών κομμάτων, που κυριάρχησαν στη Γαλλία από τη δεκαετία του '70 και μετά. Ο νεογκολικοί δεν κατάφεραν να πλησιάσουν ούτε καν το όριο του 5%, γεγονός που σημαίνει ότι δεν δικαιούνται κρατικής χρηματοδότησης και εκτός από τη συντριπτική ήττα, αντιμετωπίζουν και το φάσμα της χρεοκοπίας. Οι σοσιαλιστές σχεδόν εξαφανίστηκαν. Μακρόν και Λε Πεν τους έσβησαν και τους δύο από τον χάρτη. Στην Ελλάδα έχουμε προηγηθεί. Τα παραδοσιακά κόμματα έφθασαν στο ναδίρ της δημοτικότητάς τους το 2012, όταν η χώρα χρεοκόπησε και οι ψηφοφόροι πίστεψαν ότι η Ελλάδα μπορούσε να ανασυγκροτηθεί με μαγικές λύσεις που πρότειναν εκκεντρικά, αντισυστημικά κόμματα τύπου ΣΥΡΙΖΑ, Χρυσή Αυγή και ΑΝΕΛ. Χρειάστηκε η επώδυνη διάψευση της ελπίδας που προσέφεραν οι αυτοσχέδιοι μάγοι, για να ξαναβρεθεί μια σχετική ισορροπία. Ας ελπίσουμε η Γαλλία να το αποφύγει...

Δεξιά - Αριστερά: Οι παραδοσιακές κατηγορίες δεν βοηθούν για να κατανοήσουμε πλέον τις εκλογικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα οι αριστεροί (υποτίθεται) ψηφοφόροι του Μελανσόν θα τριχοτομηθούν στον β γύρο. Οι μεν θα ψηφίσουν Μακρόν, οι δε Λε Πεν και οι άλλοι θα απόσχουν. Οπως έχουν δείξει παλαιότερες έρευνες, μια μεγάλη μερίδα των παλαιών ψηφοφόρων του άλλοτε κραταιού γαλλικού ΚΚ, ψηφίζουν το Εθνικό Μέτωπο. Η Λε Πεν και η επιτυχία της, θυμίζουν περισσότερο Τράμπ, παρά τους παλαιούς ακροδεξιούς της Γηραιάς Ηπείρου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε προχθές ότι η αντιπαράθεση στις ελληνικές κάλπες δεν θα είναι μια μάχη ανάμεσα στη δεξιά και την αριστερά. Αλλά μια μάχη ανάμεσα στην πρόοδο και τη συντήρηση, το σωστό (που είναι και προοδευτικό) και το λάθος που είναι συντηρητικό.