Γιατί να εμπλακούμε στην κρίση;

Του Μανόλη Καψή 

Οπως συμβαίνει συνήθως στην Ελλάδα, βλέπουμε τις διεθνείς κρίσεις με έναν επαρχιακό μεγεθυντικό φακό. Μπορεί η κρίση να είναι παγκοσμίων διαστάσεων, μπορεί να ανατρέπει τις μεταπολεμικές σταθερές και να μεταμορφώνει την Ευρώπη και τον κόσμο, αλλά το ερώτημα για εμάς τους Ελληνες είναι πάντα: Τι σημαίνει αυτό για το Αιγαίο; Ποιος κερδίζει; Η Ελλάδα ή η Τουρκία; Οι δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στην κυβέρνηση -που εγγυάται τη σταθερότητα- ή παίρνει πόντους ο ΣΥΡΙΖΑ, που δεν θέλει την εμπλοκή της χώρας μας στην κρίση της Ουκρανίας; Εχουμε κανέναν λόγο να εμπλακούμε στη διένεξη, έχουμε λόγο να αποξενώσουμε τη Ρωσία; αναρωτιούνται πολλοί.

Το Διεθνές Δίκαιο και οι Συνθήκες, οι συμμαχίες και η συμμετοχή της Ελλάδας σε υπερεθνικούς οργανισμούς με δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις, πόσο μάλλον η ηθική, είναι σπανίως μέρη της εξίσωσης "ποια πρέπει να είναι η θέση της Ελλάδας”, ακόμα και σε μια τέτοιου μεγέθους διεθνή κρίση, όπως αυτή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Και φυσικά επιστρέφουν και τα γνωστά ερωτήματα: Τι έκαναν το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ, όταν η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο; Γιατί τώρα αντιδρούν και τότε δεν κούνησαν το δαχτυλάκι τους για να εμποδίσουν την εισβολή; Δυο μέτρα και δυο σταθμά, με την Ελλάδα και την Κύπρο μονίμως στους αδικημένους.

Ετσι στην υποκρισία της Δύσης και του διεθνούς παράγοντα, απαντάμε με πονηριά. Απέναντι στους διπρόσωπους Φράγκους, αντιπαρατάσσουμε μια βαλκανική "ευελιξία”. Είμαστε με τη Δύση, λέμε ναι στις κυρώσεις αλλά όχι και σε κάθε είδους κυρώσεις. Να προσέξουμε τον τουρισμό, προειδοποιούσε προ ημερών η Αυγή. Μπορεί σε όλο τον κόσμο οι οπαδοί του Πούτιν να χάνουν τα συμβόλαιά τους με ορχήστρες και πολιτιστικούς οργανισμούς, στην Ελλάδα όμως γίνεται σάλος και οι συνδικαλιστές αντιδρούν, όταν καλούνται να παίξουν τον εθνικό ύμνο της Ουκρανίας. Παίρνουμε θέση έτσι, λένε. Εκείνοι προτιμούν να μείνουν ουδέτεροι. Είναι με την ειρήνη...

Η ακύρωση των παραστάσεων των Μπολσόϊ προκαλεί αντιδράσεις και η Μενδώνη βρίσκεται και πάλι στο στόχαστρο κατηγορούμενη για λογοκρισία. Για όπλα για να ενισχυθεί η άμυνα των Ουκρανών, ούτε λόγος. Δεν πρέπει να γίνουμε μέρος του προβλήματος λέει ο Αλέξης Τσίπρας, τα μέτρα να πλήξουν την ηγεσία και όχι τον λαό, λέει η Αυγή. Να στείλουμε γάζες, προτείνει ο Γιώργος Κατρούγκαλος.

Ετσι επανέρχεται και μια πολύ διαδεδομένη, από την εποχή του ιστορικού ΠΑΣΟΚ, "δήθεν σοφία". Ότι εμείς οι Ελληνες, δεν πρέπει να είμαστε δεδομένοι, πρέπει να διαλέγουμε πλευρά σε κάθε κρίση, με βάση τα αυστηρά συμφέροντα της χώρας. Τα οποία υπαγορεύουν μια ελαφριά έως βαριά αποστασιοποίηση και ουδετερότητα. Ή όπως το έθεσε ολίγον ποιητικά ο Αλέξης Τσίπρας: Δεν πρέπει να είμαστε μόνο με τη Δύση, αλλά και με την Ανατολή και με τον Βορρά και με τον Νότο.

Παραδόξως πάντως, η "σοφή παρακαταθήκη" της αντιπολίτευσης, δεν φαίνεται να αντέχει στην κρίση της ιστορικής εμπειρίας. Στην εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, ο αντιαμερικανισμός λειτούργησε περισσότερο σαν εκλογικό όπλο και μέσο συσπείρωσης των οπαδών του ΠΑΣΟΚ, παρά απέδωσε απτά αποτελέσματα στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Οι επαφές του Ανδρέα με τους Αδέσμευτους, οι αστερίσκοι στις αποφάσεις του ΝΑΤΟ, η στήριξη της Σοβιετικής Ενωσης ακόμα και σε εγκληματικά επεισόδια, όπως η κατάρριψη του Κορεάτικου Boeing, μπορεί να εδραίωναν τη φήμη του τότε πρωθυπουργού ως το κακό παιδί της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς και να ανέβαζαν τις μετοχές του στο εσωτερικό πολιτικό χρηματιστήριο, αλλά επί της ουσίας μηδέν.

Από τις δεκαετίες του '70 και μετά, σε κάθε κρίση που προέκυπτε στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, διεκδικούσαμε την παρέμβαση των Αμερικανών συμμάχων για να εκτονωθεί η κατάσταση και να μην προκύψει θερμό επεισόδιο. Στη σοβαρότερη κρίση στο ελληνοτουρκικό μέτωπο, στην κρίση των Ιμίων, η παρέμβαση των Αμερικανών ήταν εκείνη που επέτρεψε να αποφύγουμε τον πόλεμο. Σε άλλες μεγάλες κρίσεις, όπως η κρίση του Εβρου τον χειμώνα του '20, η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν εκείνη που έβαλε οριστικό φρένο στον Ερντογάν. Οι συμμαχίες μας, η σταθερή, δεδομένη σχέση με τους συμμάχους μας, η σχέση εμπιστοσύνης με τους εταίρους μας, ήταν εκείνα που απέτρεψαν τα χειρότερα.

Από την άλλη πλευρά, ο μη δεδομένος ή ο απρόβλεπτος όπως τον χαρακτηρίζουμε Ερντογάν, έπαιξε το χαρτί του κακού παιδιού, υπονόμευσε την εμπιστοσύνη των συμμάχων του και έχασε κατά κράτος. Η αγορά πυραύλων από τους Ρώσους, μια επιλογή που μπορεί να έχει να κάνει με τις περίπλοκες σχέσεις της Αγκυρας με τη Μόσχα στη Μέση Ανατολή, μπορεί να χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς σαν ατού στο εσωτερικό, σαν σημάδι της νέας αυτοπεποίθησης της Τουρκίας που δεν έχει ανάγκη κανέναν, αλλά στην πραγματικότητα του κόστισε πολύ ακριβά. Το εμπάργκο όπλων το οποίο έχουν ουσιαστικά επιβάλει οι Αμερικανοί στην Τουρκία, και κόστισε πολύ ακριβά σε χρήμα και επέτρεψε στις δικές μας αγορές οπλικών συστημάτων, πλοίων και αεροσκαφών, να επαναφέρουν ένα είδος ισορροπίας στο Αιγαίο. Συν η ρήτρα αμοιβαιότητας στην Αμυντική Συμφωνία με τη Γαλλία.

Η επιλογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη να σταθεί δίπλα στην Ουκρανία ακόμα και με αποστολή οπλισμού, να συμμετάσχει χωρίς αστερίσκους στις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, επιτρέπει ακόμα στην ελληνική κυβέρνηση να διεκδικήσει ρόλο πρωταγωνιστικό στην υπό εξέλιξη συζήτηση για την αμυντική αυτονομία της Ευρώπης. Και τοποθετεί "μεταπολιτευτικά κλισέ”, όπως το ότι "δεν πρέπει να είμαστε δεδομένοι”, στο συρτάρι με τα ξεχασμένα συνθήματα της δεκαετίας του '70. Χρήσιμα πλέον μόνο για ολιγόλεπτες, νοσταλγικές performances του επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Χωρίς καμία σημασία, χωρίς καμία ουσία.

Αντε, το πολύ πολύ να θυμώσει και η Ζαχάροβα.