Άρθρο 48α: Αφορολόγητα κέρδη για εταιρείες συμμετοχών

Του Νίκου Σιακαντάρη

Με το άρθρο 20 του νόμου 4646 που ψηφίστηκε το 2019 η χώρα μας ενσωμάτωσε τη λεγόμενη "participation exemption clause" με την οποία επιχειρείται να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας έναντι των άλλων δικαιοδοσιών που την έχουν ενσωματώσει στο εσωτερικό τους δίκαιο.

Πιο συγκεκριμένα, με την προσθήκη του νέου άρθρου 48 Α στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος ορίζεται ότι απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος για την υπεραξία που αποκτούν τα ελληνικά νομικά πρόσωπα όταν μεταβιβάσουν συμμετοχές (μετοχές) θυγατρικών τους εταιριών, εφόσον κατά τον χρόνο μεταβίβασης πληρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

Για το νομικό πρόσωπο του οποίου οι τίτλοι μεταβιβάζονται (θυγατρική):

1. Να έχει μορφή που περιλαμβάνεται στους τύπους εταιρειών που απαριθμούνται στο Παράρτημα Ι Μέρος Α' της Οδηγίας 2011/96/Ε.Ε., όπως ισχύει. Στο συγκεκριμένο παράρτημα για την Ελλάδα απαριθμούνται οι ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, ΟΕ και ΕΕ
2. Να είναι φορολογικός κάτοικος κράτους-μέλους της Ε.Ε. (συνεπώς αφορά τόσο ελληνικά όσο και αλλοδαπά νομικά πρόσωπα)
3. Να υπόκειται σε φορολογία στο κράτος της κατοικίας του.

Για το πρόσωπο το οποίο μεταβιβάζει τους τίτλους (μητρική):

1. Να είναι νομικό πρόσωπο – φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, να έχει δηλαδή τη μορφή ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, ΟΕ ή ΕΕ και όχι νομική οντότητα, όπως π.χ. οι κοινοπραξίες και οι συνεταιρισμοί
2. Να κατέχει ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10% της αξίας ή του πλήθους του μετοχικού κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου της θυγατρικής
3. Να έχει διακρατήσει το παραπάνω ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής για τουλάχιστον 24 μήνες

Πώς ορίζεται η μεταβίβαση τίτλων

Ως μεταβίβαση τίτλων νοείται κάθε πράξη μεταβίβασης τίτλων, όπως είναι η πώληση, η εισφορά τίτλων για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας, η ανταλλαγή τίτλων, η μεταβίβαση τίτλων στο πλαίσιο μείωσης κεφαλαίου και διανομής μερίσματος.

Η παραπάνω υπεραξία απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος ακόμα και όταν κεφαλαιοποιηθεί ή διανεμηθεί στους μετόχους της μητρικής εταιρείας, ενώ διενεργείται μόνο παρακράτηση φόρου 5% σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις (όταν δεν πρόκειται για ενδοομιλικό μέρισμα, οπότε έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 63 του ΚΦΕ).

Περαιτέρω, οι εν λόγω διατάξεις ορίζουν ότι σε περίπτωση μεταβίβασης τίτλων συμμετοχής, ο φορολογούμενος δεν μπορεί να εκπέσει τις επιχειρηματικές δαπάνες που συνδέονται με τη συμμετοχή αυτή. Αυτό διότι εφόσον το εισόδημα απαλλάσσεται της φορολογίας, τότε κάθε είδους δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί και συνδέονται με αυτή τη συμμετοχή, όπως, π.χ. συμβολαιογραφικά έξοδα, φόροι, αμοιβές τρίτων, κλπ., καθώς και τυχόν χρηματοοικονομικά έξοδα (τόκοι δανείων για την απόκτηση των συμμετοχών), κλπ., δεν εκπίπτουν στο σύνολό τους.

Παράδειγμα 

Ελληνική ΑΕ συμμετέχει με ποσοστό 20% σε θυγατρική ελληνική ΙΚΕ, την οποία απέκτησε έναντι 200.000 ευρώ. Δύο χρόνια αργότερα πωλεί τη συμμετοχή της έναντι 300.000 ευρώ. Το κέρδος των 100.000 ευρώ απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος της μητρικής ΑΕ και μπορεί να διανεμηθεί ολόκληρο στους μετόχους της. Ο ένας μέτοχος είναι φυσικό πρόσωπο και στο μέρισμα που του αναλογεί διενεργείται παρακράτηση φόρου 5%, ενώ ο άλλος μέτοχος είναι εταιρεία που πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 63 ΚΦΕ (ποσοστό συμμετοχής >10% για >24 μήνες) και άρα στο μέρισμα που του αναλογεί δεν διενεργείται ούτε παρακράτηση φόρου 5%.

Συνοψίζοντας, με βάση τις νέες διατάξεις, η Ελλάδα αποκτά και αυτή ως χώρα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία εταιρειών συμμετοχών (Holding), οι οποίες θα έχουν πλέον την δυνατότητα να συγκεντρώνουν αφορολόγητα κέρδη από κερδοφόρες πωλήσεις συμμετοχών τους. Με τον τρόπο αυτό πλέον και η Ελλάδα μπορεί να γίνει ανταγωνιστική άλλων κρατών (Κύπρος – Λουξεμβούργο κλπ) στον συγκεκριμένο αυτό τομέα και αυτό να αποτελέσει μεταξύ άλλων ένα ακόμα κίνητρο για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.

* O Νίκος Σιακαντάρης είναι managing partner της Andersen Tax Greece.