Το ερώτημα της Προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης πιο επίκαιρο από ποτέ

Του Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου*

Το τελευταίο διάστημα έχει επανέλθει στον δημόσιο διάλογο ένα ουσιαστικό ερώτημα "για ποιο λόγο η ελληνική πλευρά να προωθεί τώρα συζήτηση για τη Χάγη". Συχνά διατυπώνεται η άποψη ότι "προσφυγή στη Χάγη εγκυμονεί κινδύνους για τα εθνικά μας συμφέροντα."

Είναι γεγονός ότι προσφυγή σε ένα διεθνές όργανο, όπως στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη ή στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας στο Αμβούργο, δεν είναι βέβαιο ότι θα εκδώσει απόφαση, η οποία θα είναι απόλυτα σύμφωνη με τις δικές μας απόψεις. Αντιλαμβάνομαι επίσης ότι μία προσφυγή δεν πρέπει να υπαγορεύεται από την παραβατική απειλητική στάση της Τουρκίας.

Ας λάβουμε υπόψη, ωστόσο, δύο παραδοχές. Από την ανάδειξη των προβλημάτων με την Τουρκία, δεν έχει καταστεί εφικτό να εκμεταλλευτούμε ουσιαστικά τους πόρους μας στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ μας, με εξαίρεση το κοίτασμα του Πρίνου. Εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες, πιθανολογούμενος ενεργειακός πλούτος παραμένει εγκλωβισμένος επειδή δεν διευθετήσαμε τις διαφορές μας με την Τουρκία.

Αλλά ας αναρωτηθούμε ποιες είναι οι εναλλακτικές της προσφυγής σε κάποιο διεθνές διαμεσολαβητικό όργανο: η ένοπλη επίλυση ή η διμερής διευθέτηση. Είναι βέβαιο ότι η πρώτη δεν αποτελεί σώφρονα επιλογή και κανείς δεν επιθυμεί να ωθήσουμε τα πράγματα στα άκρα. Μία στρατιωτική αντιπαράθεση αποτελεί επιλογή, μόνο αν η Τουρκία αποφασίσει να φτάσει ως εκεί. Τότε, είναι αυτονόητο, θα κάνουμε αυτό που πρέπει, θα υπερασπιστούμε την εθνική μας κυριαρχία. Η δεύτερη εναλλακτική της διμερούς διευθέτησης φαντάζει αδύνατη, κυρίως λόγω της τουρκικής εθνικιστικής έξαρσης, της παράνομης αναθεωρητικής και επεκτατικής πολιτικής και της αγνόησης βασικών προνοιών του διεθνούς δικαίου, συμβατικού ή εθιμικού, από τη γείτονα χώρα. Η Τουρκία έχει πάψει από καιρό, ίσως μάλιστα ποτέ να μην είχε σκεφτεί, να πάρει στα σοβαρά το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Η στρατηγική της επίλυσης μέσα από τη διαδικασία ένταξης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, γνωστή και ως στρατηγική του Ελσίνκι, είναι πλέον ανεπίκαιρη.

Στο πλαίσιο αυτό η δημιουργία δυναμικής για την έναρξη διερευνητικών διαδικασιών με τελικό στόχο την υπογραφή συνυποσχετικού με την Τουρκία για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη αποτελεί την πολιτική που εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τα εθνικά μας συμφέροντα. Δεν χωρά αμφιβολία ότι το πλαίσιο διευθέτησης θα αφορά στην πραγματική διαφορά μας με την Τουρκία, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και όχι στις παράλογες διεκδικήσεις της Άγκυρας, που είναι αδύνατον για την Ελλάδα να δεχθεί να συμπεριληφθούν στο απαιτούμενο συνυποσχετικό για την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Μια τέτοια δυναμική, με κατάλληλους δικούς μας χειρισμούς, μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός αποφυγής ή εκτόνωσης στρατιωτικής εμπλοκής, για παράδειγμα στη Νότια Κρήτη. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά επείγον να κινητοποιήσουμε τις διπλωματικές και πολιτικές μας δυνάμεις προς την κατεύθυνση των διερευνητικών διαδικασιών για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, με στόχο την από κοινού με την Τουρκία προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι λύσεις αυτές, όπως έχει δείξει η πείρα, είναι πάντα προτιμότερες και δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από χίμαιρες, ότι θα έρθει η μέρα που θα φτάσουμε στην Κόκκινη Μηλιά.

*Ο κ. Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι διεθνολόγος