Του Μανόλη Καψή
Ήταν σαφώς η παραβίαση ενός "προοδευτικού ταμπού” της μεταπολίτευσης. Το σχόλιο του καθηγητή Στάθη Καλύβα για τους Έλληνες το 2009. "Ηταν ανώριμοι το 2009”, σχολίασε πρόσφατα, σε άρθρο του στην Καθημερινή της Κυριακής, δίνοντας έτσι μια ερμηνεία και της ψήφου μιας μεγάλης μερίδας των ψηφοφόρων, λίγα χρόνια μετά, υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι δυνατόν; Ο πάνσοφος ελληνικό λαός, ανώριμος; Μπορεί ο λαός με το αλάθητο αισθητήριό του, να ΄κάνε λάθος; Κάνουν λάθος άλλωστε οι λαοί; Αν αναλογιστεί φυσικά κανείς, τι μπαρούφες πίστεψαν πολλοί συμπολίτες μας εκείνα τα χρόνια μετά το 2009, θα καταλήξει αβίαστα στο ίδιο συμπέρασμα με τον Στάθη Καλύβα. Και τη διαγραφή χρέους πίστεψαν, και την ακύρωση των μνημονίων έχαψαν, και την παραβίαση των δημοκρατικών κανόνων ανέχθηκαν και όλες τις "καρικατούρες” του ΣΥΡΙΖΑ and friends στην κυβέρνηση αποδέχθηκαν. Ακόμα και τη Ζωή πρόεδρο της Βουλής δέχθηκαν, ακόμα και τον Πάνο Καμμένο συγκυβερνήτη και υπουργό Αμυνας ανέχθηκαν, ακόμα και τον Γιάνη Βαρουφάκη, υπουργό Οικονομικών. Τι άλλη απόδειξη θέλετε;
Είναι όμως αυτή η ερμηνεία για το τι συνέβη, αυτήν την τραγική δεκαετία που αποχαιρετούμε; Είναι η ανωριμότητα των Ελλήνων που εξηγεί την κρίση; Την άνοδο των λαϊκιστών του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία; Και μήπως τώρα οι Έλληνες ωρίμασαν και αντιμετωπίζουν τα προβλήματα διαφορετικά; Έχουμε γίνει σοφότεροι; Και μήπως είναι μόνο οι Έλληνες που δείχνουν ανωριμότητα; Οι Βρετανοί δηλαδή είναι ώριμοι;
Σε κάθε περίπτωση οι έρευνες κοινής γνώμης που έγιναν τα χρόνια της κρίσης, κυρίως από την ομάδα του καθηγητή του ΠΑΜΑΚ Νίκο Μαραντζίδη, έδειξαν ότι το συναίσθημα που κυριαρχούσε στις καρδιές των Ελλήνων και κατ' εξοχήν ερμηνεύει τις επιλογές τους, ήταν ένα αίσθημα θυμού και οργής. Θυμού και οργής γι' αυτό που τους συνέβη. Ήταν μια ανώριμη αντίδραση, συναισθηματική, χωρίς λογική επεξεργασία; Μπορεί. Πάντως αυτό που ένιωθαν οι περισσότεροι Έλληνες τότε, ήταν ότι οι επιλογές των ξένων και των τότε κυβερνώντων, καταπατούσαν το αίσθημα αξιοπρέπειάς τους. Και γι' αυτό και η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν περίπου ακαταμάχητη. Αυτό εξέφρασε τότε ο ΣΥΡΙΖΑ. Την οργή των Ελλήνων.
Δεν ήταν εποχή αυτοκριτικής. Για τις λάθος επιλογές, συνολικά της ελληνικής κοινωνίας. Ήταν η εποχή των αγανακτισμένων.
Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι τα αισθήματα της οργής και του θυμού έχουν υποχωρήσει θεματικά. Οι Έλληνες αποζητούν πλέον αυτό που ασαφώς ορίζουμε ως κανονικότητα. Έχει δημιουργηθεί μια Ελπίδα, ότι η Ελλάδα θα πάει μπροστά και θα αφήσει την κρίση πίσω της. Δεν ξέρω αν έχουμε στ' αλήθεια γίνει πιο ώριμοι. Δεν ξέρω αν έχουμε στ' αλήθεια μάθει από τα λάθη μας. Αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι έχουμε αλλάξει. Έχουμε αλλάξει συναισθηματικά. Έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε το παρελθόν και κυρίως το μέλλον.
Και αυτά τα νέα συναισθήματα που εντοπίζουν ως κυρίαρχα οι ερευνητές, δίνουν και το στίγμα των δυσκολιών του ΣΥΡΙΖΑ στην νέα εποχή. Στη νέα δεκαετία που ξεκινάει. Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ, αυτός που οικοδομείται με τα παλιά υλικά του παλαιού ΠΑΣΟΚ, ίσως μπορεί να εκφράσει ακόμα τον θυμό, ορισμένων αμετανόητων αντισυστημικών. Όμως ο θυμός γίνεται μειοψηφικός, ατονεί και υποχωρεί. Και αν θέλει να έχει ελπίδες να μην περιθωριοποιηθεί, θα πρέπει το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα να μπορέσει να εκφράσει τα νέα αισθήματα των Ελλήνων, δηλαδή την Ελπίδα. Την Ελπίδα για κανονικότητα, για ένα νέο αύριο για τους Έλληνες.
Θα είναι μια δύσκολη άσκηση για τους οργισμένους αριστερούς της ορθόδοξης αριστεράς, που είχαν κάνει -και κάνουν ακόμα και σήμερα- την αντικανονικότητα σημαία τους. Δύσκολη άσκηση, αφού και οι μπαρούφες του παρελθόντος έχουν ξεφουσκώσει άπαξ και δια παντός. Και αν μη τι άλλο οι Έλληνες έχουν γίνει πολύ επιφυλακτικοί σε υποσχέσεις και θαυματοποιούς.
Είναι και αυτό μια μορφή ωρίμανσης...
