Οι επενδύσεις κύριο συστατικό για την ανάπτυξη

Του Λεωνίδα Φραγκιαδάκη 

Η δίκαιη αντιμετώπιση των δανείων σε καθυστέρηση αποτελεί ευκαιρία και μάλιστα μόνο η δίκαιη αυτή αντιμετώπιση είναι ευκαιρία. Η ευκαιρία προέρχεται πρώτα από το γεγονός ότι η εξεύρεση λύσεων θα βοηθήσει στην επανεκκίνηση της παραγωγικότητας του έως τώρα αποκλεισμένου κοινωνικού συνόλου των μη ενήμερων δανειοληπτών που θέλουν να είναι ενήμεροι αλλά αδυνατούν να το κάνουν. 

Για να γίνει αυτό, αλλά ταυτόχρονα να τηρείται η ισορροπία μεταξύ νέων χρηματοδοτήσεων και κάλυψης των επισφαλειών από κεφάλαια, είναι αναγκαίο η υποστήριξη των μη ενήμερων δανειοληπτών να γίνεται μόνο σε όσους δύνανται και επιθυμούν να επιστρέψουν στην παραγωγικότητα. Διαφορετικά, η στήριξη των στρατηγικά μη ενήμερων δανειοληπτών θα ήταν σε βάρος, πρώτον, των ενήμερων δανειοληπτών και, δεύτερον, σε βάρος νέων χρηματοδοτήσεων που τόσο έχει ανάγκη η οικονομία. Η εξήγηση είναι η εξής:

Αναφορικά με τους ενήμερους δανειολήπτες, ειδικά στις επιχειρηματικές πιστοδοτήσεις, οποιαδήποτε στήριξη ή ανοχή σε στρατηγικούς κακοπληρωτές θα οδηγούσε σε στρέβλωση του ανταγωνισμού εις βάρος των υγιών επιχειρήσεων.

Αναφορικά με τις χρηματοδοτήσεις, πιστεύω πως οι τράπεζες είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες για να διαχειριστούν τα δάνεια σε καθυστέρηση, όμως η ταχεία αντιμετώπισή τους θα φέρει το πλεονέκτημα της απελευθέρωσης του τραπεζικού ενεργητικού. Αυτό θα επιτρέψει στις τράπεζες να αναλάβουν πιο εύκολα και πρόθυμα περισσότερο κίνδυνο σε νέες χρηματοδοτήσεις.

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι οποιαδήποτε χρήση κεφαλαίων δεν είναι σε αυτή την κατεύθυνση θα γινόταν αδίκως εις βάρος της ανάκαμψης και εις βάρος όσων θέλουν πραγματικά η οικονομία να αναπτυχθεί εκ νέου, βασιζόμενη σε έναν νέο και βιώσιμο τρόπο λειτουργίας. Και ποιος είναι αυτός ο τρόπος; 

Είναι η οικονομία που βασίζεται στις ιδιωτικές επενδύσεις, εγχώριες και διεθνείς. Οι χρηματοδοτήσεις που βασίζονται στην ορθή ανάληψη κινδύνων βάσει χρηματορροών και όχι, για παράδειγμα, κοινοτικών επιδοτήσεων και κρατικών εγγυήσεων, η ευθυγράμμιση κινήτρων μεταξύ ιδίων επιχειρηματικών κεφαλαίων και τραπεζικής χρηματοδότησης με συμμετοχή των επιχειρηματικών σχημάτων. Είναι η αξιοποίηση και η προώθηση νέων εξελιγμένων χρηματοδοτικών εργαλείων, η διευκόλυνση της πρόσβασης ελληνικών επιχειρήσεων και πρωτοβουλιών σε διεθνή κεφάλαια.

Συντελεστές για την ανάκαμψη

Βρισκόμαστε σήμερα σε ένα σημείο που πρέπει να βελτιστοποιήσουμε τις ενέργειές μας, σαν τραπεζικό σύστημα, προς όφελος της ανάκαμψης, χωρίς να έχει επιλυθεί πλήρως η πηγή των περιορισμών σε κεφάλαια και ρευστότητα. Η συμβολή μας στην ανάκαμψη θα μπορέσει να μεγιστοποιηθεί όταν επιστρέψει η καταθετική και επενδυτική εμπιστοσύνη. 

Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η ομαλή υλοποίηση του προγράμματος χρηματοδότησης του κράτους και οι επιτυχείς και έγκαιρες αξιολογήσεις. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κλείσει γρήγορα η δεύτερη αξιολόγηση για να μη χαθεί ο παλμός που σιγά-σιγά χτίζεται. Η αφοσίωση του πολιτικού συστήματος στην τήρηση των δεσμεύσεων της χώρας είναι μονόδρομος για τη σταδιακή μείωση των αποδόσεων των τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου, κάτι που κατ’ επέκταση θα συμβάλλει στη μείωση και του κόστους χρηματοδότησης των τραπεζών και των επιχειρήσεων.

Η συμπίεση του κόστους κινδύνου για ελληνικά στοιχεία ενεργητικού, ελληνικές επιχειρήσεις και ελληνικά project θα έχει πολύ μεγάλο όφελος για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Το κράτος θα μπορέσει να ωφεληθεί στο φιλόδοξο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που καλείται να εκτελέσει λόγω της αύξησης των αποτιμήσεων των περιουσιακών του στοιχείων που έπεται του μειωμένου κόστους κινδύνου. Επιπρόσθετα, σε ένα περιβάλλον που οι ελληνικές τράπεζες, λόγω των δεσμεύσεών τους αλλά και των εποπτικών τους υποχρεώσεων έχουν περιορισμούς στη χρηματοδότηση του κράτους και συνδεδεμένων με αυτό εταιρείες (π.χ., ΔΕΚΟ), η πτώση του κόστους κινδύνου θα δώσει σε αυτές τις εταιρείες πρόσβαση σε χρηματοδότηση από τις αγορές και με καλύτερους όρους.

Η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι επίσης ιδιαίτερης σημασίας. Όχι τόσο ως πηγή χρηματοδότησης του Ελληνικού Δημοσίου –άλλωστε οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας κατά τη διάρκεια του τρέχοντος Προγράμματος καλύπτονται από τη συμφωνία με τους θεσμούς και σε ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια– αλλά ως σηματοδότηση της εμπιστοσύνης των θεσμών στην ελληνική οικονομία και τη σταθερότητά της. Αυτό θα έχει άμεσο και θετικό αντίκτυπο πρωτίστως στον εγχώριο χρηματοπιστωτικό τομέα: θα μπορέσουν οι τράπεζες και πάλι να αντλήσουν μεσομακροπρόθεσμη χρηματοδότηση σε επίπεδα κόστους που προσεγγίζουν τα αντίστοιχα άλλων ανάλογων εκδοτών της Ευρωζώνης, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτησή τους από το ευρωσύστημα.

Η συνταγή στις επενδύσεις

Σε μία οικονομία που αυτή τη στιγμή έχει χρηματοδοτικές ανάγκες πολλών και διαφορετικών ειδών, είναι επιτακτικό να μπορούμε να τις εξυπηρετήσουμε. Και η επιτυχία της υποστήριξης δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του μεγέθους των χρηματοδοτήσεων, αλλά και της δομής τους, διότι το όφελος της χρηματοδότησης δεν εξαντλείται μόνο στη στιγμή που η επιχείρηση τη δέχεται, αλλά για να είναι επιτυχής, πρέπει να "δουλεύει” καθ' όλη τη διάρκειά της.

Αν υπάρχει συνταγή για την επίτευξη της ανάκαμψης τότε το κύριο συστατικό της είναι σίγουρα οι επενδύσεις. Αλλά αν υπάρχει φόρμουλα για τις επιτυχημένες επενδύσεις, αυτές που όντως μπορούν να ενεργοποιήσουν τους οικονομικούς πολλαπλασιαστές και να ενισχύσουν την απασχόληση, τότε αυτή σίγουρα περιέχει τη δυνατότητα χρηματοδότησης, τη δομή της χρηματοδότησης, το κατά πόσο η επένδυση απαντά σε κάποιο κενό ζήτησης/προσφοράς, στη μακροβιότητά της, στην ορθή ανάληψη κινδύνων και την αφοσίωση των μετόχων της.

Πρωτίστως όμως, για να κρίνουμε την επιτυχία μιας επένδυσης, προϋπόθεση είναι να γίνουν οι επενδύσεις πραγματικότητα. Και εδώ είναι που ο καθένας πρέπει να κάνει το κομμάτι του ώστε όλοι μαζί τελικά να πετύχουμε αυτό που θέλουμε. 

* Άρθρο του Λεωνίδα Φραγκιαδάκη, διευθύνοντος συμβούλου της Εθνικής Τράπεζας, με αφορμή το Capital + Vision 2016