Του Δημήτρη Αντωνόπουλου
Όταν ασχολείσαι χρόνια και με πολλές ιδιότητες με ένα χώρο δεν μπορείς να παραμένεις σιωπηλός όταν σε περιόδους όξυνσης των προβλημάτων ο καθένας, σχετικός ή άσχετος βγαίνει και λέει την άποψή του για το αγροτικό! Ακόμη και αυτοί που έφταιξαν και μάλιστα πολύ! Κανείς όμως δεν θέλει να συνδέσει το αγροτικό πρόβλημα είτε με τα ουσιαστικότατα θέματα που θίγουν όμως ευρύτερα πληθυσμιακά στρώματα και συμφέροντα (όπως είναι τα θέματα γης που θίγουν και τους αστούς, τα θέματα νερών που θίγουν ένα σωρό συμφέροντα και άλλα πολλά) όπως και τη σύνδεση του αγροτικού θέματος με τα θέματα της υπαίθρου με ό,τι αυτό συνεπάγεται (αν δεν υπήρχε η ελαιοκαλλιέργεια -για την ακρίβεια η θήρευση της ελιάς- σκεφτείτε πως θα ήταν ο πολλά υποσχόμενος τουρισμός, αφού μεγάλος μέρος των συντελεστών του μετά την σεζόν μαζεύει τις ελιές και μετά "μαζεύεται” κι αυτό στις πόλεις!)
1. Αγροτική ανάπτυξη με capital controls ξ ε χ ά σ τ ε τ η ν
Οι ασχολούμενοι με τη γεωργία, είναι διαρκώς με το χέρι στην τσέπη για μικροποσά, πέντε βίδες, ένα ανταλλακτικό, ένα τσουβάλι τσιμέντο, αφού τα περισσότερα τα φτιάχνουν μόνοι τους. Ένας όμως μεσαίος γεωργός θέλει από τώρα μέχρι το Νοέμβριο 10 ευρώ την ημέρα σε τέτοια μικροπράγματα. Επιπλέον, μια σειρά καταστήματα της επαρχίας δεν δέχονται κάρτα. Ας μη μιλήσουμε για το εργόσημο, που στο τέλος της ημέρας, οι εργάτες σε κοιτάνε στα χέρια! Τι να τους δώσεις, χαρτιά για τα οποία πρέπει να χάσουν ένα μεροκάματο και να περιμένουν δυό τρεις ημέρες να τα εισπράξουν. Τα 420 ευρώ δεν φτάνουν ούτε για ζήτω! Έχοντας την ψυχολογία της μη κατανάλωσης, δεν μπαίνει στον κόπο να συντηρήσει και επισκευάσει τίποτα. Αρα δεν θα πάρεις τις 10 βίδες (4 ευρώ) που χρειάζεται να φτιάξεις τον καλλιεργητή, δεν θα γίνει καλό το χωράφι, δεν θα φυτρώσει καλά ο σπόρος δεν θα έχει καλή απόδοση και ύστερα δεν θα ξέρουμε τι έφταιξε! Ασε που ο καλλιεργητής θα χαλάσει σιγά σιγά και σε δύο χρόνια θα είναι για πέταμα. Κι ολα αυτά για 5-10 ευρώ! Δεν είμαι ούτε φαντασιόπληκτος ούτε άσχετος. Προκαλώ τον οποιονδήποτε να του αποδείξω τι εννοώ! Ύστερα βέβαια, το κόστος παραγωγής εκτινάσσεται όχι στα ύψη αλλά στο διάστημα. Άλλο να βγάζεις 1.200 κιλά καλαμπόκι γιατί δεν έφτιαξες καλά το χωράφι, αφού δεν εφτάναν για πετρέλαιο και άλλο 1.500 γιατί ήταν καλά στρωμένο το χωράφι και πέτυχε το φύτρωμα. Δεν έτυχε-πέτυχε!
2. Με κλειστές τις τραπεζικές στρόφιγγες αγροτική ανάπτυξη ξ ε χ ά σ τ ε τ η ν
Η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι πια ασχολίες τρομακτικής εντάσεως κεφαλαίου. Είναι δυστυχώς σπορ για λίγους με γνώσεις και κατάρτιση. Είναι ακριβοί ο σπόροι, σαφώς γιατί υπάρχουν αφενός καρτέλ, αφετέρου μικροέμποροι που αυξάνουν το κόστος, αλλά είναι ακριβοί γιατί περιέχουν μέσα τους γνώση και έρευνα. Είναι φτιαγμένοι για πρωταθλητές. Όταν το σκληρό σιτάρι περνάει με ευκολία τα 600 κιλά απόδοση το στρέμμα, είναι βασικά ο υπερσύγχρονος σπόρος που ευθύνεται! Αλλά ο πρωταθλητής θέλει πίσω του ένα ακριβό σύστημα υποστήριξης. Αν δεν χρηματοδοτηθεί σωστά και έγκαιρα, θα αγοράσεις μεν τον τούρμπο σπόρο, θα βάλεις λιγότερο λίπασμα, δεν θα φτιάξεις και το χωράφι τέλειο, θα τσιγκουνευτείς και το φάρμακο και ύστερα δεν θα έχεις την απόδοση που περίμενες! Αυτά όμως αναφορικά με το κεφάλαιο κίνησης.
Διότι υπάρχει και το θέμα κεφαλαιουχικός εξοπλισμός και πάγια. Τα τρακτέρ αλλά και τα άλλα παρελκόμενα μηχανήματα, σπαρτικές, ψεκαστικά, κλπ σήμερα είναι πολύ πολύ εξελιγμένα μηχανήματα και πολύ πολύ ακριβά. Για να κάνεις σωστό ψεκασμό στα ροδάκινα και να μη σου γυρίσει πίσω το φορτίο από την Ευρώπη, θέλεις σύγχρονους νεφελοψεκαστήρες αξίας περί τα 10.000 ευρώ, ενώ με τις νέες απαιτήσεις περί ασφάλειας τροφίμων, οδεύουμε σταδιακά σε πιο εξελιγμένα μηχανήματα αξίας περί τα 20000 ++ ευρώ! Αν δεν χρηματοδοτήσουν οι τράπεζες με λογικά επιτόκια ποιος θα τα αγοράσει; Αυτός που είδε τα προϊόντα του να μένουν απούλητα λόγω του εμπάργκο; Αποκλείεται! Θα μείνει με το παλιό ψεκαστικό, το οποίο θα κάνει λόγω παλαιότητας μέτρια δουλειά, με συνέπεια ζημιές στην παραγωγή και πιθανότητα μέτρια ποιότητα.
Τα μεγάλα και ακριβά όμως μηχανήματα, θέλουν και την ανάλογη έκταση για να είναι οικονομικά στη λειτουργία τους. Ποιος θα αγοράσει τη διπλανή γη που ανήκει σε κάποιον αστό ή εταιροαπασχολούμενο -δηλαδή που έχει ένα κάποιο μισθό από κάποια συνήθως δημόσια υπηρεσία ή ΔΕΚΟ- κι έχει μπερδέψει την αξία των οικοπέδων με αυτή των αγροτεμαχίων και αυτή των χωραφιών; Χωράφια με αξία πάνω από 800-1.000 ευρώ είναι όχι απλώς πανάκριβα αλλά ασύμφορα. Συναλλαγές των 2-3.000 ευρώ ανά στρέμμα δεν βασίζονται σε οικονομική λογική αλλά σε άλλα κριτήρια, πολλές φορές λογικά (με εμποδίζει και πρέπει να το πάρω, έχω κάτι λεφτά και φοβάμαι) αλλά συχνά παράλογα (λόγοι επίδειξης στο χωριό). Για τους τελευταίους δεν υπάρχει δικαιολογία καμία. Να πληρώσουν 27% ασφαλιστικές εισφορές!!! Δια νόμου συνταγματικά κατοχυρωμένου, διότι χαλάνε την πιάτσα! Αν λοιπόν οι τράπεζες δεν χρηματοδοτήσουν με μακροχρόνια και με χαμηλά επιτόκια δάνεια, πως θα μεγεθυνθούν οι εκμεταλλεύσεις και θα χωράνε τα τρακτέρ θηρία -τα οποία είναι ασυναγώνιστα αλλά σε αναλόγου μεγέθους εκτάσεις- να κάνουν τη δουλειά τους! Μετά θα μας φταίει το υψηλό κόστος πάλι. Υπάρχει άμεση και επιτακτική ανάγκη να αυξηθούν οι επενδύσεις σε όλο τον πρωτογενή τομέα. Σε λίγα χρόνια τα πράγματα θα είναι μη αναστρέψιμα. Την έννοια αναδασμός την θυμάται κανείς ή θα πρέπει να την ψάξουμε στα λεξικά;
3. Αν δεν δούμε τον πρωτογενή τομέα σαν τον ζωοδότη της ζωής στην ύπαιθρο και θεματοφύλακα του περιβάλλοντος, θα έχουμε υποθηκεύσει το μέλλον πολλών άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων και κυρίως του τουρισμού
Οι περισσότεροι μικροεπαγγελματίες του τουρισμού, συμπληρώνουν το εισόδημά τους από κάποια αγροτική ασχολία και κυρίως την καλλιέργεια της ελιάς. Αν δεν υπήρχε το συμπληρωματικό αυτό εισόδημα, τότε η τουριστική δραστηριότητα δεν θα του επαρκούσε να ζήσει. Αρα είτε θα είχαμε λιγότερες προσφερόμενες τουριστικές υπηρεσίες είτε ακριβότερες. Τώρα μάλιστα που ο τουρισμός αλλάζει και ζητούνται οι εμπειρίες στη διάρκεια του ταξιδιού, όλοι προσβλέπουν στο ντόπιο κάτοικο της υπαίθρου να προσφέρει food tour, local products κλπ κλπ. Ποιός θα τα κάνει αυτά, ο αγρότης που έχει μείνει πολιτισμικά πίσω αφού δεν του παρέχεται καμιά υπηρεσία! Το internet στην επαρχία έχει την μισή ταχύτητα από τα αστικά κέντρα. Δεν μπορείς να δεις ένα βιντεάκι πως δουλεύει ένα μηχάνημα ή μια on line παρουσίαση. Αρα πως θα δεις τι ζητάει ο σύγχρονος ταξιδιώτης, ώστε να του το προσφέρεις ή να προετοιμάσεις το παιδί σου να συνδιαλαγεί μαζί του; Το στέλνεις να σπουδάσει τα γνωστά -δικηγόρος, μηχανικός, καθηγητής, και να προστεθεί στις στρατιές των ανέργων ή στην καλύτερη των εταιροαπασχολουμένων.
Εχουμε αφήσει τα θέματα περιβάλλοντος στην τύχη τους. Να δούμε όμως φέτος με την ανομβρία ποιος θα πρωτοπάρει νερό; Οι αγρότες για τις υδατοβόρες καλλιέργειες τους και για να το σπαταλήσουν επειδή βαριούνται να ρυθμίσουν το καρούλι, ο τουρισμός για τις πισίνες και τα γκαζόν στους κήπους, οι πόλεις για να πιουν και σπαταλήσουν πλένοντας αυτοκίνητα με έναν αρχαίο τρόπο; Χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους τουλάχιστον απερίσκεπτα και ληστρικά! Είναι αυτό θέμα κάποιας υψηλής αγροτικής πολιτικής; Απλό νοικοκύρεμα είναι. Γι' αυτό οι γεωτρήσεις πάνε ολοένα και χαμηλότερα και χρειάζονται περισσότερη ισχύ άρα ρεύμα να αξιοποιηθεί το νερό. Με τη συμπεριφορά μας είναι σαν να δουλεύουμε όλοι για την ΔΕΗ! Να αυξήσουμε την αξία της να πουληθεί καλύτερα!!!
Αυτά που αναφέραμε παραπάνω, δεν απαιτούν ούτε απαρτίζουν κάποια μεγαλόπνοη στρατηγική ανάπτυξης του αγροτικού χώρου που ακούμε τελευταία, ούτε χρειάζεται να ασχολείται με τα θέματα αυτά ο Πρωθυπουργός της χώρας. Ας ασχοληθούν οι έχοντες ευθύνη να φτιάξουν αυτά και μετά να συζητήσουμε για τα σύνθετα προβλήματα της αγροτικής πολιτικής. Μέχρι όμως να γίνουν αυτά, θα μου επιτρέπετε να ακούω οτιδήποτε άλλο ως κενές λέξεις, ως λόγια χωρίς νόημα και ως κινήσεις που σκοπό έχουν να εξυπηρετήσουν άλλα συμφέροντα και όχι την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα.
Υ.Γ Δεν ανέφερα παραδείγματα από την κτηνοτροφία διότι εκεί πια δεν θα με πίστευε κανείς!!!
* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc -
Πρώην Αγροτικός Σύμβουλος νυν παραγωγός Κελυφωτού Φυστικιού.
