Ο κύριος Διοικητής, ο ΕΝΦΙΑ και το μνημόνιο του 1898!

Του Θόδωρου Σκυλακάκη

Στις 26 Φεβρουαρίου 1898 με ελληνικό νόμο έγινε εγχώριος θεσμός η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή, η «τρόικα» της εποχής που ακολούθησε το «επτωχεύσαμεν» και τον πόλεμο του 1897. Η Ελλάδα εκχώρησε, τότε έναντι νέων δανείων, συγκεκριμένα έσοδα του κράτους (από δασμούς και μονοπώλια) και ανέλαβε συγκεκριμένες υποχρεώσεις. 

Τριάντα χρόνια αργότερα για να λάβει πάλι νέο δάνειο, «εκτός αγορών» και υπό την επίβλεψη του διεθνούς παράγοντα, υπέγραψε ένα νέο «μνημόνιο» στη Γενεύη, με το οποίο έλαβε 9 εκατ. λίρες. Το μνημόνιο εκείνο -πρωτόκολλο ονομάστηκε τότε-, έλαβε τον χαρακτήρα διεθνούς συμβάσεως, αφού η σύναψη του δανείου τέθηκε υπό την εποπτεία της Κοινωνίας των Εθνών (τον πρόδρομο του ΟΗΕ) και η υλοποίηση των όρων του τέθηκε υπό την Εποπτεία της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής, την οποία εκπροσωπούσαν οι κυβερνήσεις της Αγγλίας, Γαλλίας και Ιταλίας.

Οι όροι του σχετικού δανείου θυμίζουν ανατριχιαστικά τα μνημόνια της σημερινής εποχής (για όσους τα έχουν διαβάσει) και περιλαμβάνουν π.χ. την αποστολή τριμηνιαίας αναφοράς για την εκτέλεση του ελληνικού προϋπολογισμού στο Συμβούλιο της Κοινωνίας των Εθνών, την υποχρέωση του ελληνικού κράτους να μην δημιουργεί νέο βραχυχρόνιο χρέος πέραν ενός ορίου, τη δημιουργία νέου συστήματος παρακολούθησης του προϋπολογισμού κ.λπ. Μέσα στους όρους του δανείου περιλαμβάνεται και η δημιουργία μιας νέας κεντρικής τράπεζας, της Τράπεζας της Ελλάδος και ως παράρτημα στη συμφωνία –σε άψογα αγγλικά της εποχής- περιλαμβάνεται και το καταστατικό της νέας τράπεζας, το οποίο θα διαχειριζόταν μέρος των πόρων του δανείου. Στο καταστατικό εκείνο προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι η νέα Τράπεζα απαλλάσσεται «παντός φόρου ή τέλους», για να βεβαιωθούν οι ξένοι δανειστές ότι το ελληνικό κράτος δεν θα λαμβάνει εμμέσως χρηματοδότηση από την Τράπεζα (που θα ελάμβανε το δάνειο), επιβάλλοντας φορολογία επί του νομίσματος που θα εκδίδει.

Κάντε τώρα ένα άλμα 87 ετών. Ο νυν Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρας, που εμπνεύστηκε τον ΕΝΦΙΑ και τον αποκάλεσε πρόσφατα νόμο «δίκαιο και αποτελεσματικό» (νόμο που επέβαλε επί εξωπραγματικών «αντικειμενικών» αξιών γης γεγονός που κρίθηκε παράνομο από τη δικαιοσύνη, κατόπιν επιτυχούς προσφυγής μου και των άλλων στελεχών της Δράσης στο ΣτΕ), είχε νομοθετήσει ως υπουργός ότι «κάθε άλλη διάταξη, γενική ή ειδική, που αφορά απαλλαγές από φόρους ή τέλη, δεν εφαρμόζεται για τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακίνητης Περιουσίας» και δεν είχε φροντίσει να απαλλάξει από αυτήν την υποχρέωση ρητώς την Τράπεζα της Ελλάδος. Το υπουργείο των Οικονομικών επέβαλε λοιπόν ΕΝΦΙΑ και τώρα, ως Διοικητής πλέον, έσπευσε να υπερασπιστεί τα προνόμια της ΤτΕ ζητώντας απαλλαγή. Επικαλέστηκε το καταστατικό της όχι ως ειδικότερη διάταξη, αλλά γιατί αποτελεί παράρτημα διεθνούς σύμβασης, μια που κατά το Σύνταγμα «οι διεθνείς συμβάσεις… σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου». Ποια είναι η σύμβαση. Το πρωτόκολλο – «μνημόνιο», του 1927.

Τι μας λέει λοιπόν ο κύριος Διοικητής της ΤτΕ; Ότι τα όσα προβλέπονται στο «μνημόνιο» του 1927 ισχύουν και σήμερα. Δεν είμαι νομικός για να έχω γνώμη για την σχετική αντιπαράθεση αν και θα ήθελα κάποιος να μου λύσει την απορία αν τα όσα προβλέπονται στη σύμβαση ισχύουν και δεν μπορούν να καταργηθούν με νόμο, παρά το γεγονός ότι το αντικείμενο της σύμβασης έχει προ πολλού εκλείψει, αφού το σχετικό δάνειο έχει αποπληρωθεί και η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή έπαψε να υπάρχει με συμφωνία όλων των μερών το 1965 (με την Γαλλία τυπικά το 1978).

Η πολιτική σημασία όμως του περιστατικού είναι προφανής. Ο νέος Διοικητής της ΤτΕ σπεύδει να υπερασπιστεί το προνόμιο της Τράπεζας επικαλούμενος ως «λάτρης της νομιμότητας» ότι στην ουσία το μνημόνιο του 1927 ισχύει και σήμερα ως διεθνής υποχρέωση της χώρας. Για να έχει τη δυνατότητα να δαπανήσει η ΤτΕ μερικά επιπλέον εκατ. ευρώ, που θα μείωναν αλλιώς το φορολογικό βάρος κάποιων πολιτών.

Την ίδια ώρα όμως ως υπουργός παρέβη το νόμο σε βάρος εκατομμυρίων πολιτών –παρανομία που έχει πλέον κατοχυρωθεί με τη βούλα της δικαιοσύνης σε ανώτατο και τελεσίδικο βαθμό- αποσπώντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ με φόρο σε περιουσία που δεν υπήρχε. Για τον ίδιο ακριβώς φόρο δύο μέτρα και δύο σταθμά. Θυμίζοντας την αθάνατη τη ρήση του Όργουελ ότι όλα τα «ζώα» είναι ίσα, αλλά μερικά (η προνομιούχος ΤτΕ) είναι περισσότερο ίσα από τα υπόλοιπα (απλοί πολίτες)...

Υστερόγραφο. Στο πρωτόκολλο του 1927 αναφέρεται μεταξύ των δανείων που διαχειρίζεται η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή και ένα δάνειο του 1833. Αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι τα χρέη, τα μνημόνια και η εξάρτηση από τους ξένους δανειστές αποτελούν στοιχείο της αδιάσπαστης πορείας του νεοελληνικού κράτους από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα. Και θα μας συνοδεύουν με βάση τα όσα οι κυβερνήσεις έχουν υπογράψει και τον επόμενο αιώνα. Ας σταματήσουμε λοιπόν επιτέλους να ασχολούμαστε με αυτά κι ας ασχοληθούμε επιτέλους με το τι συμβαίνει στο εσωτερικό της χώρας. Οίκαδε βρίσκεται η λύση. Στην αλλαγή της νοοτροπίας της εξουσίας και του πολιτικού συστήματος που οδηγούν στο δανεισμό, την εξάρτηση και τα μνημόνια.

* Ο κ. Θόδωρος Σκυλακάκης είναι Πρόεδρος της Δράσης