Μαργαρίτα Παπανδρέου: Πολιτική, "φεμινισμός" και "ξεκατίνιασμα"

Του Γιώργου Λακόπουλου

Όλες οι γυναίκες της ζωής του Ανδρέα Παπανδρέου τον σεβάστηκαν –εν ζωή και μετά θάνατον. Εκτός από τις τρεις συζύγους του. Η Χριστίνα Ρασιά, η Μαργαρίτα Τσαντ και η Δήμητρα Λιάνη, μαζί με το όνομά του πήραν και το δικαίωμα να τον κρεμάσουν στα μανταλάκια, με μια μέθοδο που ο ίδιος δεν υιοθέτησε ποτέ: την –δήθεν– αυτοβιογραφία. Στα 92 της σήμερα η δεύτερη δίνει στη δημοσιότητα ένα βιβλίο με στοιχεία "Βίπερ - Νόρα", στο οποίο, ως μόνο νέο –αν όχι και τόσο– στοιχείο προκύπτει ότι και η ίδια είχε εξωσυζυγική σχέση. 

Η πρώτη έκπληξη που δοκιμάζει κανείς όταν γνωρίσει την κυρία Μαργαρίτα Παπανδρέου –η διατήρηση του επωνύμου υπήρξε όρος του διαζυγίου– είναι τα σπασμένα ελληνικά της. Ζει στην Ελλάδα από το 1959. Υπήρξε νύφη, σύζυγος και μητέρα Πρωθυπουργών –ίσως και γιαγιά κατά την επιθυμία που της αποδίδεται. Άσκησε βουλιμικά μέρος μιας εξουσίας την οποία οι πολίτες ουδέποτε της έδωσαν. Αλλά δεν έμαθε ποτέ τη γλώσσα της χώρας που τη φιλοξένησε πλουσιοπάροχα για τόσες δεκαετίες. Δικαίωμα της, αλλά δεν μπορεί να μην το σημειώσει κανείς.

Η δεύτερη έκπληξη είναι η σταθερή επιθυμία της να γίνει συγγραφέας –κάτι που προφανώς κληροδότησε στον έναν από τους γιους της, ήδη επιτυχημένο σ' αυτόν τον τομέα. Η πρώτη απόπειρα έγινε μόλις εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα,  όπως θυμάται ο καθηγητής Αδαμάντιος Πεπελάσης, επιστήθιος φίλος, συνάδελφος, συνεργάτης, και κουμπάρος του Ανδρέα Παπανδρέου.  Αλλά ο "Γέρος" δεν ήθελε την έκδοση του βιβλίου της, επειδή περιέγραφε τον εαυτό της ως... βασίλισσα!

Παρένθεση. Πάντως στο βιβλίο "Του μιλάνε τα κύματα: ο Ανδρέας Παπανδρέου πριν μπει στην πολιτική", εκδόσεις Καστανιώτη, ο καθηγητής Πεπελάσης –ο μόνος εν ζωή Έλληνας που γνωρίζει την πρώιμη οικογενειακή ζωή του Ανδρέα Παπανδρέου– περιγράφει ότι η Μαργαρίτα ήταν αυτή που έπεισε τον Ανδρέα να μείνει στην Ελλάδα και να πολιτευτεί, όπως επιθυμούσε ο πατέρας του. Κλείνει η παρένθεση.

Η δεύτερη απόπειρα πήγε καλύτερα. Το 1970 εξεδόθη στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Prentice Hall,το βιβλίο "Papandreou, Margaret Chant. Nightmare in Athens"– που μεταφράσθηκε και στην Ελλάδα μετά τη Μεταπολίτευση.

Το τρίτο βιβλίο παρά την προσπάθεια συγγραφέως και μεταφράστριας να υποδυθεί τη σοβαρή εξιστόρηση προσωπικών βιωμάτων, εκπίπτει σε  ξεκατίνιασμα με τις περιγραφές του στήθους της διαδόχου της. Εκτός αν αυτό είναι προτιμότερο από το... δικαίωμα ποσοστώσεων στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ ως επικεφαλής της προσωποπαγούς Ένωσης Γυναικών Ελλάδος, ή από την συντήρηση ΜΚΟ με κρατικά κονδύλια.

Το  βιβλίο "Έρωτας και Εξουσία" είτε γράφτηκε για να εκδικηθεί η πρώην σύζυγος τον Ανδρέα Παπανδρέου μετά θάνατον, είτε για να οικοποιηθεί εξ ολοκλήρου τον μύθο του, στην ουσία πλήττει τη μνήμη του. Γιατί όπως θα έλεγε ο Ιταλός συγγραφέας Αλμπέρτο Μοράβια: "Σου δίνει να δεις από την κλειδαρότρυπα αυτά που δεν μπορείς να δεις διαφορετικά".