Χειμώνας δύο ταχυτήτων για τις τιμές ενέργειας στην Ευρώπη

Του Χάρη Φλουδόπουλου 

Έναν χειμώνα έντονων αποκλίσεων στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου προεξοφλεί η αγορά για την Ευρώπη, με τις εξελίξεις να καθορίζονται λιγότερο από έναν ενιαίο πανευρωπαϊκό παράγοντα και περισσότερο από τοπικές συνθήκες: καιρός, διαθεσιμότητα υδροηλεκτρικών, ροές LNG και επίπεδα αποθήκευσης. Σε αυτό το μωσαϊκό τάσεων, η Νοτιοανατολική Ευρώπη εμφανίζεται –τουλάχιστον στο βασικό σενάριο– ως μία από τις περιοχές με ηπιότερες πιέσεις στο πρώτο τρίμηνο του 2026, χωρίς ωστόσο να απουσιάζουν οι κίνδυνοι από αιφνίδιες ανατροπές.

Η συνολική εικόνα για το φυσικό αέριο στην Ευρώπη δείχνει σχετική ισορροπία βραχυπρόθεσμα, με άνετα επίπεδα αποθήκευσης και επαρκείς ροές LNG να λειτουργούν ως "μαξιλάρι" έναντι έντονων διακυμάνσεων. Ωστόσο, η αγορά παραμένει ευάλωτη σε σενάρια όψιμου ψύχους ή στενότητας στη ναυτιλιακή διαθεσιμότητα LNG, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν απότομες ανοδικές κινήσεις προς το τέλος του χειμώνα.

Παράλληλα, ο παράγοντας του κόστους άνθρακα αναμένεται να ασκήσει πρόσθετη ανοδική πίεση στις τιμές ηλεκτρισμού το 2026. Η αυστηροποίηση του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών, με μείωση του διαθέσιμου "ταβανιού" και περιορισμό των δωρεάν δικαιωμάτων, δημιουργεί συνθήκες δομικής στενότητας, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής από συμβατικές μονάδες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Νοτιοανατολική Ευρώπη εμφανίζει μια πιο "ήπια" εικόνα για το πρώτο τρίμηνο. Οι προσδοκίες της αγοράς συγκλίνουν σε επίπεδα τιμών ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλότερα κατά 13% έως 15% σε ετήσια βάση, στηριζόμενες κυρίως σε ηπιότερες καιρικές προβλέψεις και σε ενισχυμένη υδροηλεκτρική παραγωγή. Η αυξημένη διαθεσιμότητα υδροηλεκτρικών λειτουργεί ως ευέλικτο εργαλείο εξισορρόπησης, περιορίζοντας την ανάγκη για ακριβότερη θερμική παραγωγή και συμπιέζοντας τις τιμές στην αγορά επόμενης ημέρας.

Ωστόσο, η περιοχή παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητη στις καιρικές συνθήκες. Ένα παρατεταμένο κύμα ψύχους θα μπορούσε να αλλάξει γρήγορα το σκηνικό, οδηγώντας σε απότομες αυξήσεις τιμών, ιδίως αν συνδυαστεί με περιορισμούς στις εισαγωγές ή με μειωμένη διαθεσιμότητα υδροηλεκτρικών πόρων. Η εμπειρία των τελευταίων ετών έχει δείξει ότι η Νοτιοανατολική Ευρώπη μπορεί να περάσει σε σύντομο χρονικό διάστημα από φάση σχετικής άνεσης σε καθεστώς έντονων πιέσεων.

Σε αντίθεση με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, άλλες αγορές της ηπείρου εμφανίζουν πιο έντονη μεταβλητότητα. Στην Κεντρική Ευρώπη, οι χαμηλότερες αποθήκες φυσικού αερίου και η εξάρτηση από εισαγόμενες ποσότητες αυξάνουν τον κίνδυνο αιφνίδιων ανόδων, ενώ στις βόρειες χώρες τα μειωμένα υδροηλεκτρικά αποθέματα δημιουργούν προϋποθέσεις για ανοδικές εκπλήξεις εφόσον οι εισροές αποδειχθούν ασθενείς.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι ο φετινός χειμώνας δύσκολα θα χαρακτηριστεί από μία ενιαία ευρωπαϊκή τάση. Αντίθετα, διαμορφώνεται ένα περιβάλλον έντονων τοπικών διαφοροποιήσεων, όπου περιοχές με ισχυρή παρουσία ανανεώσιμων και υδροηλεκτρικών πόρων –όπως η Νοτιοανατολική Ευρώπη στο βασικό σενάριο– βλέπουν καθοδικές πιέσεις, ενώ αγορές με περιορισμένη ευελιξία παραμένουν εκτεθειμένες σε απότομες και βραχύβιες εκρήξεις τιμών. Για τους συμμετέχοντες στην αγορά, η προσαρμογή σε αυτή τη "γεωγραφία κινδύνων" καθίσταται κρίσιμη, καθώς ο φετινός χειμώνας αναμένεται να είναι λιγότερο προβλέψιμος και περισσότερο κατακερματισμένος από ποτέ.