Ζελένσκι: Η παραχώρηση ουκρανικών εδαφών στη Ρωσία "το κύριο "αγκάθι στις διαπραγματεύσεις" - Οι κόκκινες γραμμές της Ουκρανίας

Με δραματικό τόνο και σαφές μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι τόνισε σε ομιλία του προς το σουηδικό κοινοβούλιο τη Δευτέρα το πρωί ότι η απαίτηση της Μόσχας για "νομική αναγνώριση όσων έχει κλέψει" αποτελεί "το βασικό πρόβλημα" στις τρέχουσες συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου.

"Ο Πούτιν θέλει να τσακίσει την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας. Και δεν το θέλει μόνο από την Ουκρανία - το θέλει από όλο τον κόσμο. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο", σημείωσε χαρακτηριστικά.

Ο Ζελένσκι ανέφερε ότι η ουκρανική ομάδα διαπραγμάτευσης κατάφερε να διατηρήσει στο τραπέζι "πολύ ευαίσθητα σημεία", όπως η απελευθέρωση όλων των Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου και ο επαναπατρισμός παιδιών που έχουν απαχθεί από τη Ρωσία. Παράλληλα, κάλεσε τους Ευρωπαίους εταίρους να υποστηρίξουν μια σαφή απόφαση για τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων: "Ο επιτιθέμενος πρέπει να πληρώσει στο ακέραιο για τον πόλεμο που ξεκίνησε".

Μετά την ομιλία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος του ουκρανικού κοινοβουλίου έθεσε τις κόκκινες γραμμές της χώρας του στη διαπραγμάτευση, δηλώνοντας ότι η Ουκρανία δεν θα αποδεχθεί νομική αναγνώριση των εδαφών που κατέχει η Ρωσία, περιορισμούς στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ή όρια στις μελλοντικές συμμαχίες της χώρας.

Ο Ρουσλάν Στεφαντσούκ περιέγραψε αυτά τα σημεία ως κανόνες που "κανείς δεν μπορεί να παραβιάσει” στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Πρόσθεσε επίσης, μιλώντας στο σουηδικό κοινοβούλιο, ότι η ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ πρέπει να αποτελεί μέρος οποιουδήποτε ειρηνευτικού σχεδίου.

Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ουκρανίας ανακοίνωσαν το βράδυ της Κυριακής, μέσω κοινής δήλωσης δημοσιοποιημένης από τον Λευκό Οίκο, ότι οποιαδήποτε ενδεχόμενη συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία "πρέπει να σέβεται απόλυτα την εθνική κυριαρχία" της Ουκρανίας.

Η ανακοίνωση εκδόθηκε έπειτα από εντατικές συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από την αμερικανική πλευρά ως "σημαντικό βήμα μπροστά" προς την επίλυση της σύγκρουσης που μαίνεται από τον Φεβρουάριο του 2022.

Οι δηλώσεις Ζελένσκι εντοπίζουν πάντως το στοιχείο που έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη πολιτική και διπλωματική καταιγίδα των τελευταίων ημερών: την πρόβλεψη του αρχικού αμερικανορωσικού σχεδίου 28 σημείων για παραχώρηση ουκρανικών εδαφών στη Ρωσία με διεθνή αναγνώριση.

Το έγγραφο, το οποίο διέρρευσε την προηγούμενη εβδομάδα, περιλάμβανε:

• υποχρεωτική ουκρανική αποχώρηση από τμήματα του Ντονέτσκ,

• διεθνή αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στο Ντονμπάς (Ντονέτσκ - Λουχάνσκ) και την Κριμαία,

• περιορισμό του ουκρανικού στρατού σε 600.000 άνδρες,

• δέσμευση για μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ,

• μερική αξιοποίηση ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων από Αμερικανούς επενδυτές.

Ευρωπαίοι ηγέτες μίλησαν για ένα κείμενο που "υπονόμευε την ουκρανική κυριαρχία" και ευνοούσε τις ρωσικές θέσεις. Κιέβο και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αντέδρασαν έντονα, ενώ Πολωνοί αξιωματούχοι σχολίαζαν δηκτικά ότι ίσως το έγγραφο "να είχε γραφτεί στη Μόσχα”.

Οι διεργασίες στη Γενεύη

Στη Γενεύη, οι αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και της Ουκρανίας διεξήγαγαν εντατικές συνομιλίες την Κυριακή. Το αποτέλεσμα ήταν η ανακοίνωση ενός "επικαιροποιημένου και αναπροσαρμοσμένου" πλαισίου ειρήνης, βασισμένου στο αρχικό έγγραφο αλλά με μεγάλες διαφοροποιήσεις.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο έκανε λόγο για "μεγάλη πρόοδο" και δήλωσε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί "πολύ γρήγορα”. Ωστόσο, δεν πέρασαν απαρατήρητες οι αντιφάσεις από την αμερικανική πλευρά, καθώς ο ίδιος παραδέχθηκε αρχικά ότι το σχέδιο "συντάχθηκε στη Μόσχα", πριν ανασκευάσει λέγοντας ότι προήλθε από τις ΗΠΑ με "σημεία εισφοράς" από Ρωσία και Ουκρανία.

Η αντίδραση στην Ουάσιγκτον ήταν έντονη. Γερουσιαστές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος άσκησαν δριμεία κριτική, με αποτέλεσμα ο Ντόναλντ Τραμπ να αναγκαστεί να δηλώσει ότι το έγγραφο "δεν αποτελεί την τελική του πρόταση", αφήνοντας περιθώρια για σημαντικές αλλαγές.

Η ευρωπαϊκή αντιπρόταση

Η Ευρώπη, αιφνιδιασμένη από την αμερικανική κίνηση, προχώρησε στην κατάθεση μιας πιο φιλοουκρανικής πρότασης:

• Οι εδαφικές συζητήσεις αναβάλλονται μέχρι την επίτευξη εκεχειρίας και θα βασιστούν στη σημερινή γραμμή του μετώπου.

• Δεν ζητείται από την Ουκρανία να εγκαταλείψει εδάφη που ελέγχει στο Ντονμπάς.

• Η ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμένει πιθανή, εφόσον επιτευχθεί συναίνεση.

• Ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια παραδίδεται στον ΔΟΑΕ υπό καθεστώς μικτής διαχείρισης.

• Το όριο του ουκρανικού στρατού ανεβαίνει από τους 600.000 στους 800.000 άνδρες.

• Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία δεσμεύονται αποκλειστικά για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.

Η ευρωπαϊκή πρόταση θεωρείται ότι αντανακλά σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανησυχίες του Κιέβου. Ωστόσο, η Ουγγαρία διαφοροποιήθηκε για άλλη μια φορά, με τον υπουργό Εξωτερικών Πέτερ Σιγιάρτο να ζητά "ανεπιφύλακτη ευρωπαϊκή στήριξη" προς το αμερικανικό σχέδιο.

Κρεμλίνο: "Δεν έχουμε λάβει την επικαιροποιημένη πρόταση"

Παρά τις αμερικανοουκρανικές δηλώσεις προόδου, η Μόσχα δηλώνει πως δεν έχει ενημερωθεί επισήμως. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, ανέφερε ότι η Ρωσία "παρακολουθεί τις προσαρμογές", αλλά "δεν έχει λάβει κανένα επικαιροποιημένο έγγραφο".

Παράλληλα, επισημαίνεται ότι δεν υπάρχουν προγραμματισμένες συνομιλίες των Ρώσων με αμερικανική αντιπροσωπεία αυτή την εβδομάδα.

Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να ακουστεί η φωνή τους σε μια διαδικασία που παραμένει κυρίως αμερικανοκεντρική. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε ότι μια υπερβολική μείωση της ουκρανικής στρατιωτικής ισχύος θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για νέα ρωσική εισβολή. Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς τόνισε "τις καταστροφικές συνέπειες" μιας ενδεχόμενης κατάρρευσης της Ουκρανίας για ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ - στενός προσωπικός γνώριμος του Τραμπ - σημείωσε ότι τα βήματα στη Γενεύη είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά "μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα" παραμένουν ανοιχτά. Παράλληλα, προειδοποίησε ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ θα κινηθούν "στη δική τους αυτόνομη τροχιά" σε ζητήματα που αφορούν άμεσα την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Την ώρα που οι διπλωμάτες αναζητούσαν έναν οδικό χάρτη ειρήνης, ρωσική επίθεση με drones στο Χάρκοβο οδήγησε στον θάνατο τεσσάρων αμάχων και στον τραυματισμό αρκετών ακόμη. Ανάμεσά τους μια μητέρα που σκοτώθηκε μπροστά στην κόρη της.

Το Χάρκοβο δέχθηκε συνολικά 15 πλήγματα σε έξι διαφορετικά σημεία, αναδεικνύοντας ότι η Ρωσία συνεχίζει τις επιχειρήσεις πίεσης την ώρα των διαπραγματεύσεων.

Η ουκρανική κοινωνία έχει διαμορφώσει μια σταθερή θέση, σύμφωνα με τον καθηγητή Ολεξίι Χαράν: δεν αποδέχεται παραχώρηση εδαφών, ενώ αντιμετωπίζει θετικά την ευρωπαϊκή εναλλακτική πρόταση. "Το πάγωμα της γραμμής του μετώπου ίσως να είναι οδυνηρός συμβιβασμός, αλλά η παράδοση εδαφών είναι εντελώς εκτός συζήτησης”, τονίζει. "Η ειρήνη δεν είναι μόνο υπόθεση του Ζελένσκι· είναι θέμα ταυτότητας και εθνικής αξιοπρέπειας”.