Μεγάλες διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης στη χορήγηση δανείων

Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Διακριτές διαφορές στη δανειοδότηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών μεταξύ Ελλάδας και Ε.Ε. στη χορήγηση δανείων καταγράφουν οι έρευνες της ΤτΕ και της ΕΚΤ, και ειδικότερα των 4 μεγάλων οικονομιών της Ευρώπης, σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. Οι έρευνες, που έγιναν στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, εξηγούν την αύξηση των μεγάλων ρυθμών χορήγησης δανείων –ειδικά επιχειρηματικών και μετά καταναλωτικών– στην Ελλάδα σε σχέση με την Ευρώπη.

Έτσι, στην Ελλάδα παρατηρείται αύξηση ζήτησης σε επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια και σταθερά κριτήρια χορήγησης, που παραμένουν ελαφρώς ευνοϊκά για χρηματοδοτήσεις σε επιχειρήσεις.  

Αντίθετα, στην Ευρώπη, οι τράπεζες έσφιξαν απότομα, αν και όχι έντονα, τα κριτήρια δανειοδότησης στο τρίτο τρίμηνο για τις επιχειρήσεις και περισσότερο ακόμα για τα καταναλωτικά δάνεια...

Στο μεταξύ, στην Ευρώπη η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις, αν και αυξήθηκε ελαφρώς στο τρίτο τρίμηνο, εξακολουθεί να παραμένει αδύναμη, ενώ η ζήτηση στεγαστικών δανείων συνέχισε να αυξάνεται έντονα. Συνολικά η εικόνα σε Ε.Ε. και Ελλάδα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. 

Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΚΤ, οι ευρωπαϊκές τράπεζες αναμένουν ότι τα πιστοδοτικά κριτήρια στο τέταρτο τρίμηνο του 2025 θα αυστηροποιηθούν ελαφρώς για τα στεγαστικά δάνεια (2%), αλλά θα αυστηροποιηθούν περαιτέρω για την καταναλωτική πίστη (4%). 

Περιμένουν επίσης περαιτέρω επέκταση της ζήτησης για στεγαστικά δάνεια (8%), αν και με πιο μέτριο ρυθμό από ό,τι τα προηγούμενα τρίμηνα, ενώ αναμένεται μικρή αύξηση για την καταναλωτική πίστη (2%).

Οι τριμηνιαίες έρευνες των κεντρικών τραπεζών διεξάγονται με ερωτηματολόγια που απαντούν τραπεζικά στελέχη. Μεταξύ άλλων, δίνουν πληροφορίες για την αύξηση ή μείωση στη ζήτηση όλων των κατηγοριών δανείων, καθώς και αν αυξάνονται ή μειώνονται οι απορρίψεις αιτήσεων για δάνεια. Περιλαμβάνουν επίσης τις εκτιμήσεις των τραπεζικών στελεχών με προβλέψεις για τη ζήτηση στο επόμενο διάστημα, όπως και τις διαθέσεις των τραπεζών για αυστηροποίηση στη χορήγηση δανείων ή για διευκόλυνση, με χαλάρωση κάποιων ορίων. 

Τι έδειξε η έρευνα στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα τα κριτήρια χορήγησης δανείων παρέμειναν αμετάβλητα στο τρίτο τρίμηνο, αλλά αυτό σημαίνει ότι παρέμειναν ελαφρώς ευνοϊκά για τις επιχειρήσεις, γιατί είχαν χαλαρώσει στο δεύτερο τρίμηνο και το καθεστώς αυτό παραμένει. 

Στα στεγαστικά δάνεια η ζήτηση αυξήθηκε έντονα στο πρώτο τρίμηνο, με το πρόγραμμα "Σπίτι μου 2", και στη συνέχεια υποχώρησε απότομα στο δεύτερο τρίμηνο. Νέα ανοδικά σκιρτήματα έκαναν την εμφάνισή τους στο τρίτο τρίμηνο, ωστόσο γενικά η ζήτηση έχει υποχωρήσει μετά τη φρενίτιδα του πρώτου τριμήνου, που δεν ικανοποιήθηκε επαρκώς, καθώς οι αιτήσεις εγκρίνονταν αλλά οι υποψήφιοι δανειολήπτες του προγράμματος δεν έβρισκαν κατοικίες που να πληρούν τα κριτήρια και τις δικές τους απαιτήσεις.

Αντίθετα, στα καταναλωτικά δάνεια, όπου η ζήτηση είχε αυξηθεί ήδη από το 2024, συνέχισε να αυξάνεται και το 2025 και έχει αποκτήσει σταθερό ανοδικό ρυθμό στο τρίτο τρίμηνο. Μαζί με τη ζήτηση στα καταναλωτικά δάνεια, η ζήτηση για επιχειρηματικά δάνεια, που ήταν πιο ήπια από την περίοδο 2023-2024, επανέκαμψε και έγινε επίσης εμφανής στο τρίτο τρίμηνο.

Όσον αφορά τις απορρίψεις των αιτήσεων για δάνειο στην Ελλάδα, φαίνεται ότι κινούνται και επηρεάζονται περισσότερο από τη ζήτηση παρά από την προσφορά. Έτσι, η χαμηλή ζήτηση στεγαστικών στο δεύτερο τρίμηνο μείωσε ελαφρώς το ποσοστό απορρίψεων των αιτήσεων για δάνεια. 

Μαζί με την ελαφρά μείωση απορρίψεων σε στεγαστικά, παρατηρήθηκε και ελαφρά μείωση των απορρίψεων σε καταναλωτικά δάνεια στο δεύτερο τρίμηνο.  Αυτό όμως άλλαξε δραστικά στο τρίτο τρίμηνο, όπου η αυξημένη ζήτηση για καταναλωτικά δάνεια έφερε αντίστοιχα περισσότερες απορρίψεις. 

Τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΜΧΕ) παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα, ενώ οι συνολικοί όροι χορήγησης επιχειρηματικών δανείων παραμένουν ελαφρώς πιο χαλαροί. Η συνολική ζήτηση για επιχειρηματικά δάνεια αυξήθηκε.

Τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς νοικοκυριά παρέμειναν αμετάβλητα για τα στεγαστικά και τα καταναλωτικά δάνεια στο τρίτο τρίμηνο φέτος. Οι συνολικοί όροι χορήγησης δανείων έγιναν ελαφρώς πιο αυστηροί για στεγαστικά δάνεια, αλλά παρέμειναν αμετάβλητοι για τα καταναλωτικά δάνεια. Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια μειώθηκε, ενώ η ζήτηση για καταναλωτικά δάνεια αυξήθηκε.

Εκτιμήσεις για το δ’ τρίμηνο

Στο επόμενο διάστημα μέχρι το τέλος του έτους τα τραπεζικά στελέχη δεν προβλέπουν αυστηροποίηση στους όρους δανεισμού για τα επιχειρηματικά δάνεια. Οι τράπεζες εκτιμούν ότι τα κριτήρια θα παραμείνουν αμετάβλητα κατά τη διάρκεια του τέταρτου τριμήνου 2025.

Στο τρίτο τρίμηνο φέτος η συνολική ζήτηση δανείων από τις ΜΧΕ αυξήθηκε, αφενός λόγω χρηματοδοτικών αναγκών, αφετέρου λόγω διεύρυνσης των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, και από τις τράπεζες εκτιμούν ότι η ζήτηση από τις ΜΧΕ στο τέταρτο τρίμηνο θα αυξηθεί.

Να σημειωθεί ότι κατά το τρίτο τρίμηνο 2025 η αναλογία των αιτήσεων για επιχειρηματικά δάνεια που απορρίφθηκαν παρέμεινε αμετάβλητη σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Οι συνολικοί όροι χορήγησης στεγαστικών δανείων έγιναν πιο αυστηροί έως έναν βαθμό κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του 2025, ενώ δεν άλλαξαν στα καταναλωτικά δάνεια. Η αναλογία των αιτήσεων για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια που απορρίφθηκαν παρέμεινε χωρίς σημαντικές μεταβολές, σύμφωνα με τα τραπεζικά στελέχη. 

Για το τέταρτο τρίμηνο τα κριτήρια χορήγησης στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων θα παραμείνουν αμετάβλητα, σύμφωνα με τα τραπεζικά στελέχη. Παράλληλα, περιμένουν ότι στο τέταρτο τρίμηνο η ζήτηση τόσο για τα στεγαστικά δάνεια όσο και για τα καταναλωτικά δάνεια θα παραμείνει αμετάβλητη.