Οι πληροφορίες πολέμου που φθάνουν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και οι προετοιμασίες

Οι ευρωπαϊκές χώρες, που μέχρι πρόσφατα θεωρούσαν ότι βρίσκονται μακριά από τον κίνδυνο πολέμου, κινούνται πλέον αποφασιστικά για να προετοιμαστούν απέναντι σε μια πιθανή ρωσική επίθεση.

Από τη Γερμανία μέχρι τη Φινλανδία και τις χώρες της Βαλτικής, οι κυβερνήσεις επιταχύνουν τις επενδύσεις σε καταφύγια, την πολιτική προστασία και τις κρίσιμες υποδομές, καθώς οι εντάσεις με τη Μόσχα κλιμακώνονται.

Πληροφορίες από έγκυρες πηγές που φτάνουν σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες κάνουν λόγο για την υπαρκτή πιθανότητα μιας νέας μεγάλης πολεμικής κλιμάκωσης το αργότερο έως το 2029. Την ίδια ώρα, στη χώρα μας συνεχίζεται η προσπάθεια για εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεων έναντι της τουρκικής αναθεωρητικότητας και προκλητικότητας. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τον ρωσικό κίνδυνο για τη Δύση, στην οποία ανήκει η χώρα ιστορικά και γεωπολιτικά, η ελληνική κοινή γνώμη παραμένει χωρίς ιδιαίτερη προειδοποίηση. Και ρόλο σε αυτό παίζει και το φιλορωσικό στρατόπεδο στην Ελλάδα, που απαντάται στην πολιτική σκηνή, τα media και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Γερμανικός "συναγερμός"

Η πιο εντυπωσιακή στροφή προς την αμυντική προετοιμασία σημειώνεται στη Γερμανία. Το καλοκαίρι, το Βερολίνο ανακοίνωσε σχέδια για την αποκατάσταση και την επέκταση του παραμελημένου δικτύου πολιτικής άμυνας, με στόχο τη δημιουργία χώρου για έως και ένα εκατομμύριο πολίτες σε καταφύγια και μετασκευασμένους σταθμούς μετρό.

Αξιωματούχοι παραδέχθηκαν ότι δεκαετίες αφοπλισμού άφησαν τη χώρα με ελάχιστα λειτουργικά καταφύγια, πολλά εκ των οποίων βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Τώρα, με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία να μπαίνει στον τέταρτο χρόνο και τη ρωσική στρατιωτική δραστηριότητα να εντείνεται, η γερμανική κυβέρνηση προετοιμάζεται να δαπανήσει δισεκατομμύρια για τον εκσυγχρονισμό υπόγειων εγκαταστάσεων, τη δημιουργία αποθεμάτων και την αναβάθμιση των συστημάτων προειδοποίησης, όπως σειρήνες και εφαρμογές έκτακτης ανάγκης. Είναι το πιο σαφές μήνυμα ότι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης προετοιμάζεται για το αδιανόητο: μια άμεση αντιπαράθεση.

Στα ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ, η αίσθηση του κινδύνου και του κατεπείγοντος είναι ακόμη πιο έντονη. Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία επενδύουν μαζικά στην προστασία των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, ενός κρίσιμου στόχου σε κάθε σύγκρουση. Ένα περιφερειακό έργο ύψους 382 εκατ. ευρώ, που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, προβλέπει την κατασκευή τσιμεντένιων καταφυγίων σε υποσταθμούς, την εγκατάσταση διχτυών κατά drones και τη δημιουργία αποθεμάτων ανταλλακτικών για την ταχεία αποκατάσταση ζημιών. Η πρωτοβουλία έρχεται μετά από επανειλημμένες ρωσικές παραβιάσεις με drones, καθώς και το πρόσφατο επεισόδιο με τρία MiG-31 που παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας.

Το ΝΑΤΟ καταδίκασε το περιστατικό και επανέλαβε ότι είναι έτοιμο να υπερασπιστεί τους συμμάχους του με κάθε μέσο, αλλά το γεγονός τόνισε εκ νέου την ευαλωτότητα των χωρών της Βαλτικής, που συνορεύουν άμεσα με τη Ρωσία.

Πιο βόρεια, η Φινλανδία εντείνει επίσης τις προειδοποιήσεις της. Η Υπηρεσία Ασφαλείας και Πληροφοριών της χώρας δήλωσε φέτος ότι η Ρωσία παραμένει η "μεγαλύτερη απειλή" για την εθνική ασφάλεια. Παρότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ το 2023 αποτέλεσε σημαντικό βήμα αποτροπής, οι Φινλανδοί αξιωματούχοι τονίζουν ότι οι μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες του Κρεμλίνου παραμένουν απρόβλεπτες. Μόλις σταθεροποιηθεί το μέτωπο στην Ουκρανία, αναλυτές προειδοποιούν ότι η Μόσχα μπορεί να ανακατευθύνει στρατιωτικές ή υβριδικές πιέσεις προς τη Φινλανδία ή άλλους γείτονες. Για μια χώρα με σύνορα 1.340 χιλιομέτρων με τη Ρωσία, η επαγρύπνηση δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα.

Η ειρήνη δεν είναι πλέον δεδομένη

Οι παράλληλες αυτές εξελίξεις δείχνουν μια θεμελιώδη αλλαγή στη σκέψη της Ευρώπης για την ασφάλεια. Η μεταψυχροπολεμική εποχή, όπου η ειρήνη θεωρούνταν δεδομένη, τελείωσε. Η πολιτική άμυνα, που κάποτε απορριπτόταν ως κατάλοιπο του 20ού αιώνα, επιστρέφει στο προσκήνιο. Τα μέτρα ποικίλλουν: από πρακτικές λύσεις — καταφύγια, θωράκιση ενεργειακών υποδομών, εκπαίδευση πολιτών — μέχρι στρατηγικά μηνύματα αποτροπής, με το ΝΑΤΟ να δηλώνει ότι κάθε παραβίαση θα αντιμετωπίζεται συντονισμένα.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ορισμένα μέτρα, όπως το φιλόδοξο γερμανικό πρόγραμμα καταφυγίων, ίσως έχουν περισσότερο συμβολικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα σε έναν σύγχρονο πόλεμο με πυραύλους και κυβερνοεπιθέσεις. Ωστόσο, οι υποστηρικτές απαντούν ότι η αποτροπή δεν αφορά μόνο τις στρατιωτικές δυνατότητες, αλλά και την ανθεκτικότητα: την απόδειξη ότι οι κοινωνίες δεν μπορούν εύκολα να αποσταθεροποιηθούν.

Κοινός παρονομαστής όλων είναι η αναγνώριση από κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη για το χειρότερο. Είτε πρόκειται για καταφύγια στο Βερολίνο, είτε για θωρακισμένους υποσταθμούς στη Βαλτική, είτε για αυξημένη επιφυλακή στο Ελσίνκι, η ήπειρος επανεξοπλίζει τις άμυνές της — υλικά και ψυχολογικά.

Μετά από χρόνια εφησυχασμού, η απειλή της Ρωσίας επανέφερε ένα παλιό μάθημα: η ειρήνη διατηρείται καλύτερα όταν οι λαοί είναι έτοιμοι να την υπερασπιστούν.