Η Ουκρανία είναι πλέον ο ισχυρότερος σύμμαχος στον οποίο μπορεί να βασιστεί η Ευρώπη

Του Marc Champion

"Έξω οι ΗΠΑ!": είναι ίσως ο απλούστερος τρόπος για να κατανοήσουμε την αλλαγή στάσης του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στην Ουκρανία αυτή την εβδομάδα, όταν ξαφνικά επέμεινε ότι το Κίεβο μπορεί, με την υποστήριξη της Ευρώπης, να ανακτήσει όλα τα εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία. Δεν είναι αιτία εορτασμού. Σηματοδοτεί το τέλος κάθε εναπομείνασας ελπίδας ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να πειστεί να εμπλακεί εκ νέου η Αμερική στην υπεράσπιση της Ουκρανίας. Ωστόσο, δεν αλλάζει τίποτα στην πράξη και, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, θα μπορούσε να προσφέρει κάποια υγιή σαφήνεια.

Η απόφαση του Τραμπ πρέπει να εκληφθεί ως μια απλή προσπάθεια να διασφαλίσει πως ό,τι και αν συμβεί ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψής του προς το Κίεβο, δεν θα έχει αντίκτυπο πάνω του. Άλλωστε, αν, όπως λέει, η Ουκρανία και η Ευρώπη είναι αρκετά ισχυρές για να νικήσουν τη Ρωσία μόνες τους, πώς θα μπορούσε να είναι δικό του λάθος αν αποτύχουν;

Ο Τραμπ έχει εδώ και καιρό αποσύρει το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας προς την Ουκρανία, καθιστώντας τις ΗΠΑ θεατή και έμπορο όπλων στον μεγαλύτερο πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945. Πρόκειται σίγουρα για μια κακή εξέλιξη, αλλά αυτό που προηγήθηκε της απόφασής του να αποχωρήσει, ήταν χειρότερο. Η Ρωσία κέρδισε πάρα πολλά σε βάρος της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ, χωρίς να παραχωρήσει τίποτα.

Ο Τραμπ ενέκρινε το ψευδές αφήγημα του Πούτιν σχετικά με τον πόλεμο, το ποιος ήταν υπεύθυνος και τον λόγο που συνεχίστηκε. Χωρίς διαπραγματεύσεις, παραχώρησε την αρχή ότι η Ουκρανία δεν θα επιτρεπόταν ποτέ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Έκοψε τη χρηματοδότηση και τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο και, για λίγο, την πρόσβασή του σε πληροφορίες. Με τις δυνάμεις του Κιέβου στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ προσωρινά "τυφλές", ο Πούτιν κατάφερε να τις απωθήσει, αφαιρώντας ένα ακόμη πιθανό διαπραγματευτικό ατού που οι Ουκρανοί είχαν κερδίσει με μεγάλο κόστος. Ο Τραμπ χάρισε ακόμη και στον Πούτιν  - για τον οποίο έχει εκδοθεί διεθνές ένταλμα για εγκλήματα πολέμου - μια σύνοδο κορυφής με κόκκινο χαλί στην Αλάσκα.

Ο κίνδυνος για τον Πούτιν ήταν ότι, απορρίπτοντας τον Τραμπ μετά από όλα αυτά, χωρίς να έχει παραχωρήσει ούτε καν μια επιχειρηματική συμφωνία, θα μπορούσε να προκαλέσει μια εκδικητική αντίδραση. Αλλά δεν χρειάζεται να ανησυχεί. Τώρα φαίνεται να είναι σαφές ότι το Κρεμλίνο δεν θα πληρώσει κανένα τίμημα πέρα από μερικές λεκτικές προσβολές.

Αυτή η άνευ προηγουμένου υποχώρηση των ΗΠΑ μπορεί μόνο να ενθαρρύνει τον Πούτιν, όπως αποδεικνύεται από τα αυξανόμενα περιστατικά ρωσικών εισβολών στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ. Η ενθάρρυνση του Τραμπ προς τα άλλα μέλη της συμμαχίας να καταρρίψουν τυχόν νέα περιστατικά μπορεί να είναι μια καλή συμβουλή για να αποτρέψει περαιτέρω κλιμάκωση, αν ξεκαθάριζε ότι οι ΗΠΑ θα τους υποστηρίξουν πλήρως στην αντιμετώπιση τυχόν συνεπειών. Δεν το έκανε.

Και όμως, υπάρχει κάτι θετικό που το Κίεβο μπορεί να αποκομίσει από την παρουσία του Τραμπ στον ΟΗΕ, επειδή η κολακεία του προς τον Πούτιν - η οποία ήταν καταστροφική τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ουκρανία - έχει πλέον τελειώσει. Και οι δύο μπορούν τουλάχιστον να ελπίζουν ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω προδοσίες και μπορούν να αρχίσουν να χτίζουν μια στρατηγική που βασίζεται μόνο στους δικούς τους πόρους. Υπάρχει ακόμα η πιθανότητα, όσο μακρινή και αν φαίνεται σήμερα, είτε οι ηγέτες της Ευρώπης, είτε οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο, είτε και οι δύο, θα καταφέρουν να πιέσουν τον Τραμπ να τιμωρήσει τον Πούτιν, αλλά κανείς δεν πρέπει να συμπεριλάβει κάτι τέτοιο σε ένα μελλοντικό σχεδιασμό.

Υπάρχουν πολλά συμπεράσματα που πρέπει να εξαχθούν ή να επιβεβαιωθούν. Το πρώτο είναι ότι είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρώπη να βρει έναν τρόπο να αξιοποιήσει το σύνολο των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας. Διαφορετικά, θα είναι πολιτικά αδύνατο να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό που άφησε η αποχώρηση του Τραμπ. Όπως έχω γράψει και στο παρελθόν, υπάρχει ένα βιώσιμο σχέδιο και τώρα φαίνεται ότι δημιουργείται η δυναμική για να γίνει το βήμα, με τη Γερμανία να είναι η τελευταία χώρα που δήλωσε την υποστήριξή της επί της αρχής.

Παράλληλα, η απόφαση του Τραμπ να αποχωρήσει θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ο ισχυρότερος στρατιωτικός σύμμαχος στον οποίο μπορεί να βασιστεί η Ευρώπη για την άμυνά της ενάντια στη Ρωσία του Πούτιν. Αυτός ο σύμμαχος είναι πλέον η Ουκρανία, με περισσότερους από 700.000 ετοιμοπόλεμους/ες άνδρες και γυναίκες και τη μεγαλύτερη και πιο καινοτόμο βιομηχανία drones στον κόσμο, ικανή να προσαρμόζεται σε πραγματικό χρόνο στα ρωσικά συστήματα, καθώς και οι δύο αντιμετωπίζουν μια νέα μορφή πολέμου.

Η Ουκρανία διαθέτει την οικονομικά αποδοτική ικανότητα παραγωγής όπλων που λείπει από την Ευρώπη. Έχει τη βούληση να πολεμήσει, η οποία επίσης λείπει από μεγάλο μέρος της Ευρώπης, μετά από δεκαετίες πεποίθησης ότι οι διαφορές μεταξύ των εθνών πρέπει πλέον να επιλύονται με νόμους και όχι με όπλα. Ο τρόπος με τον οποίο το ΝΑΤΟ έχει δυσκολευτεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις εισβολές των ρωσικών drones στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Δανίας έχει καταστήσει σαφές ότι η συμμαχία δεν είναι ακόμη εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει την απειλή που αποτελεί η Ρωσία. 

Δεν είμαι σίγουρος ότι η Ουκρανία μπορεί να νικήσει χωρίς τις ΗΠΑ, πόσο μάλλον να ανακτήσει όλο το έδαφός της. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Αλλά μια τέτοια προοπτική δεν είναι επίσης τόσο ανέλπιστη όσο κάποιοι πιστεύουν. Το τίμημα που πληρώνει η Ρωσία με αίμα και χρήμα για κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο ουκρανικού εδάφους που καταλαμβάνει δεν είναι βιώσιμο και εξηγείται μόνο από τους πολύ ευρύτερους στόχους που έχει για την αναδιαμόρφωση του χάρτη ασφαλείας της Ευρώπης στο σύνολό της. 

Η αμυντική ενοποίηση δεν απαιτεί την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων για να ενταχθούν στις μεραρχίες της πρώτης γραμμής της Ουκρανίας. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ευρώπη θα εξακολουθήσουν να χρειάζονται αμερικανικούς πυραύλους Patriot, συλλογή πληροφοριών και άλλο αμυντικό υλικό που μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να παρέχουν, για να μην αναφέρουμε την πυρηνική προστασία που προσφέρουν. Ο διαχωρισμός είναι οικονομικά ασύμφορος και η ανάγκη να ανταμείβεται ο Τραμπ για τις προδοσίες του με κολακεία θα παραμείνει.

Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η στάση της Ευρώπης απέναντι στην Ουκρανία, η οποία πρέπει να θεωρηθεί ως πάροχος άμυνας και όχι μόνο ως "καταναλωτής". Η ευρωπαϊκή βιομηχανία όπλων πρέπει να ενσωματωθεί με την ουκρανική, κυρίως όσον αφορά στα drones και στο feedback σε πραγματικό χρόνο που λαμβάνουν οι κατασκευαστές του Κιέβου από το μέτωπο, ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται συνεχώς. Διαφορετικά, ένα drone κατασκευασμένο στη Γαλλία ή τη Γερμανία θα είναι παρωχημένο από τη στιγμή που θα βγει από το εργοστάσιο μέχρι τη στιγμή που θα αναπτυχθεί στο πεδίο. Αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει, με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Δανία και ορισμένες άλλες χώρες να αναπτύσσουν συνεργασίες με την Ουκρανία για την κατασκευή drones, αλλά η διαδικασία πρέπει να επιταχυνθεί, να εμβαθυνθεί και να κερδίσει την ευρεία κατανόηση της κοινής γνώμης.

Η στάση του Τραμπ στον ΟΗΕ έχει αποσαφηνίσει δύο αλήθειες: Η πρώτη είναι ότι ο Πούτιν δεν έχει καμία πρόθεση να σταματήσει αυτόν τον πόλεμο με οποιουσδήποτε όρους, εκτός από την παράδοση τόσο της Ουκρανίας όσο και της Ευρώπης, όπως τις γνωρίζουμε τα τελευταία 35 χρόνια. Η δεύτερη είναι ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται στο ενδιαφέρον του συγκεκριμένου προέδρου των ΗΠΑ.