Υποσχέσεις, απογοητεύσεις, blame game στην Ευρώπη

Σχόλιο του Γιάννη Παπαδημητρίου

"Κατάσταση απελπιστική, αλλά όχι σοβαρή" έλεγαν οι παλαιοί Βιεννέζοι με σκωπτική διάθεση. Σε αυτή την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκλήθη να τοποθετηθεί η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αυτή την εβδομάδα στο Στρασβούργο στην καθιερωμένη ομιλία "για την Κατάσταση της Ένωσης" ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Από τη στιγμή που αδυνατούμε να αντιγράψουμε από τις ΗΠΑ πιο ουσιώδη στοιχεία φεντεραλισμού, τι να κάνουμε, ας αρκεστούμε σε φιλόδοξους συμβολισμούς όπως οι ετήσιες εξαγγελίες στα πρότυπα της ομιλίας "State of the Union", που ο Αμερικανός πρόεδρος εκφωνεί ενώπιον του Κογκρέσου κάθε χρόνο από το 1790.

Η "γλώσσα της εξουσίας" στη νέα ΕΕ

Από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε στην Ευρωβουλή ζητώντας ψήφο εμπιστοσύνης, το 2019, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποσχόταν μία "γεωπολιτική Κομισιόν", η οποία "θα μαθαίνει τη γλώσσα της εξουσίας". Μέχρι σήμερα παραμένει πιστή σε αυτό, μάλλον δεν μπορεί να κάνει και διαφορετικά εν μέσω γεωπολιτικών αναταράξεων που ανατρέπουν πολλές μεταπολεμικές νομοτέλειες. "Βρισκόμαστε σε μάχη, ο σημερινός κόσμος είναι αμείλικτος" ήταν τα πρώτα λόγια της στην Ολομέλεια του Στρασβούργου.

Πράγματι, η Ευρώπη δίνει μάχη, αλλά αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό διότι πολλές εθνικές κυβερνήσεις αντιμάχονται η μία την άλλη. Παράδειγμα αποτελεί η εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ, η οποία σαφώς ανταποκρίνεται στη λογική "το μη χείρον βέλτιστον". Οι ισχυροί της Ευρώπης δεν είχαν το θάρρος ή το εκτόπισμα να πιέσουν τον Λευκό Οίκο για κάτι καλύτερο, αλλά τώρα μέμφονται την Κομισιόν για μία συμφωνία που διαπραγματεύθηκε εκ μέρους τους.

Υπήρχε και παλαιότερα, αλλά τα τελευταία χρόνια μάλλον έχει ενταθεί το blame game εντός ΕΕ: Όταν προκύπτει θετικό αποτέλεσμα από μία διαπραγμάτευση το πιστώνονται οι εθνικές κυβερνήσεις, όταν το αποτέλεσμα είναι λιγότερο ικανοποιητικό χρεώνεται "στις Βρυξέλλες", γενικώς.

Σε υποχώρηση η "μεσαία τάξη"

Υπάρχει όμως και ένα άλλο πρόβλημα που δυσχεραίνει τη "μάχη της Ευρώπης". Εδώ και δεκαετίες πολλοί, μα πάρα πολλοί Ευρωπαίοι, δίνουν τη δική τους "μάχη" για να βγάλουν τον μήνα, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, να πληρώσουν το νοίκι τους (ειδικά η στεγαστική κρίση παίρνει διαστάσεις μάστιγας για τη μεσαία τάξη).

Αδυνατούν να δώσουν και άλλες μάχες, όταν μάλιστα ακούν ότι "το κοινωνικό κράτος είναι ακριβό" και "ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας", παράλληλα όμως είμαστε υποχρεωμένοι να διαθέσουμε εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για εξοπλισμούς στο άμεσο μέλλον.

Πώς θα λυθεί ο γόρδιος δεσμός; Οι εθνικές κυβερνήσεις δεν διαθέτουν μαγική συνταγή. Η Κομισιόν ισχυρίζεται ότι διαθέτει πολλές συνταγές: Ευρωπαϊκό Σχέδιο για Οικονομικά Προσιτή Στέγαση, Πρωτοβουλία για "προσιτά φιλικά αυτοκίνητα", Πρωτοβουλία για "την ανθεκτικότητα της παγκόσμιας υγείας", Ενεργειακές Λεωφόροι, Οδικός Χάρτης για την ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς, καθώς και ένα Ταμείο Επιχειρηματικού Κινδύνου με την επωνυμία "Scale Up Europe". Όλα αυτά τα υποσχέθηκε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία του Στρασβούργου, χωρίς ωστόσο να αναφέρει λεπτομέρειες.

Η αλήθεια είναι ότι σπάνια αναφέρει λεπτομέρειες. Κι έτσι οι Ευρωπαίοι πολίτες- ή τουλάχιστον όσοι παίρνουν τοις μετρητοίς προγραμματικές δηλώσεις και προεκλογικές εξαγγελίες- ακόμη διερωτώνται πότε θα υλοποιηθεί το Ταμείο Ευρωπαϊκής Ανταγωνιστικότητας που είχε υποσχεθεί μετά την επανεκλογή της (τώρα κάτι ακούγεται για το 2028) και τι έχει επιτύχει μέχρι στιγμής ο Επίτροπος "με άμεση αρμοδιότητα για την αγορά κατοικίας" που επίσης είχε προτείνει η πρόεδρος της Κομισιόν.

Πηγή: Deutsche Welle