Κρίσιμα για την μείωση της γραφειοκρατίας των μεταβιβάσεων ακινήτων τα έργα ψηφιοποίησης

Του Νίκου Ρουσάνογλου

Σημαντική επιτάχυνση και μείωση της γραφειοκρατίας στις αγοραπωλησίες ακινήτων, προβλέπεται να επιφέρουν τα εν εξελίξει έργα της ψηφιοποίησης των αρχείων των πολεοδομιών και των υποθηκοφυλακείων της χώρας. Τα σχεδόν 500 εκατ. ευρώ δαπανώνται αυτή την περίοδο, με την καθοριστική συνδρομή πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, προκειμένου να ολοκληρωθεί σε περίπου ένα χρόνο από σήμερα τα σχετικά έργα σαρώσεων των εκατομμυρίων σελίδων και αρχείων, εκτιμάται ότι θα επιταχύνουν την σχετική διαδικασία, με την ευχή να εκλείψουν επιτέλους και τα φαινόμενα διαφθοράς υπηρεσιακών παραγόντων που επιβάλλουν "γρηγορόσημο" στους πολίτες.

Άλλωστε, είναι νωπές οι μνήμες από την πρόσφατη υπόθεση με κατηγορούμενους έξι υπαλλήλους του Ελληνικού Κτηματολογίου, οι οποίοι κατηγορούνται για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση που, με αντάλλαγμα χρηματικά ποσά, προχωρούσε στην κατά προτεραιότητα διεκπεραίωση αιτημάτων έκδοσης εγγράφων και πιστοποιητικών σε Κτηματολογικά Γραφεία. Ανάλογες καταγγελίες έχουν γίνει και σε διάφορες πολεοδομίες, όπου επίσης πολλοί πολίτες διαπιστώνουν ότι η χορήγηση αντιγράφου οικοδομικής άδειας, μπορεί να απαιτήσει ακόμα και τρεις μήνες, εκτός κι αν καταβληθεί κάποιο αντίτιμο…

Η ψηφιοποίηση των οικοδομικών αδειών θα επιτρέψει στον ενδιαφερόμενο μηχανικό να έχει πρόσβαση στην σχετική άδεια εντός λίγων λεπτών, επιταχύνοντας σημαντικά την όλη διαδικασία για την έκδοση της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου, που πρέπει να συνοδεύει υποχρεωτικά το φάκελο του μεταβιβαζόμενου ακινήτου. Την πολυπλοκότητα και τον μεγάλο χρόνο που απαιτείται – συχνά και κόστος – για την έκδοση της ταυτότητας κτιρίου, διαπιστώνουν σήμερα όλοι οι ενδιαφερόμενοι πωλητές και αγοραστές και μέσω του προγράμματος "Σπίτι Μου". Ειδικά, όταν πρόκειται για τους δανειολήπτες, αλλά και τους ιδιοκτήτες, η πολύμηνη καθυστέρηση προκαλεί μεγάλη ανησυχία και γεννά αίσθημα ανασφάλειας, που συχνά ακυρώνει πράξεις. Παράλληλα, στερεί από την αγορά χιλιάδες ακίνητα, ακριβώς επειδή πολύ συχνά οι ιδιοκτήτες τους είτε αποφεύγουν να μπουν στην διαδικασία της έκδοσης της ηλεκτρονικής ταυτότητας, είτε τα παρατάνε στη μέση, απογοητευμένοι.

Σε έκθεσή της για την αγορά ακινήτων, η Eurobank επισήμανε ότι εκτός από την κατάρρευση της οικοδομικής δραστηριότητας, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που "δημιουργούν χάσμα μεταξύ του φυσικού αποθέματος κατοικιών προς πώληση και αυτών που διατίθενται τελικά στην αγορά. Αυτό μπορεί να είναι απόρροια γραφειοκρατικών κωλυμάτων, πολεοδομικών παραβάσεων ή εκκρεμοτήτων, νομικών διενέξεων, πολυιδιοκτησίας, προσκομμάτων στη διαδικασία ρευστοποίησης ενεχύρων. Ο μεγάλος αριθμός διαδικασιών (π.χ. τροποποιήσεις σχεδίων, τακτοποιήσεις) που απαιτούνται για την έκδοση των απαιτούμενων δικαιολογητικών (π.χ. ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, βεβαιώσεις μηχανικών, κλπ) και την έγκυρη καταχώρηση ενός ακινήτου στα μητρώα (Κτηματολόγιο και προσεχώς, Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων) ώστε να καταστεί δυνατή η μεταβίβαση ενός ακινήτου έχει αρνητικές συνέπειες, τόσο για το κόστος απόκτησης ακινήτου όσο και για την ίδια τη ρευστότητα της αγοράς: αφενός αυξάνουν την ψαλίδα μεταξύ της αγοραίας τιμής ενός ακινήτου και του κόστους απόκτησής του, αφετέρου οδηγούν σε καθυστερήσεις, ενίοτε και ακυρώσεις των αγοραπωλησιών, αποθαρρύνοντας και άλλους δυνητικούς πωλητές ή αγοραστές", επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην σχετική ανάλυση.

Στο πλαίσιο αυτό, πρωτοβουλίες όπως η ψηφιοποίηση των αρχείων των πολεοδομιών, θα δώσει σημαντική "ανάσα" στην αγορά. Σε πρόσφατη ομιλία του στο συνέδριο του ΤΕΕ, ο πρόεδρος κ. Γιώργος Στασινός σημείωσε ότι "το έργο έχει συμβασιοποιηθεί πλήρως και έχει εγκριθεί η ενεργοποίηση της προβλεπόμενης προαίρεσης, έτσι ώστε να ψηφιοποιηθεί όλο το περιεχόμενο των φακέλων. Μέχρι στιγμής έχουν ψηφιοποιηθεί 1,6 εκατομμύρια  από σύνολο 9,2 εκατομμύρια στελέχη οικοδομικών αδειών. Σχέδια το οποία συνοδεύονται με μεταδεδομένα έτσι ώστε να είναι αναζητήσιμα τόσο στα στελέχη των Υπηρεσιών Δόμησης όσο και στους Έλληνες Μηχανικούς. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το δεύτερο τρίμηνο του 2026, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας". Υπενθυμίζεται ότι το ύψος της σύμβασης υπολογίζεται σε 230 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 129 εκατ. ευρώ χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Πρόσθεσε δε ότι "για να το πούμε με πιο απλά λόγια. Δεν θα χρειάζεται να πηγαίνει ο πολίτης στο γραφείο του μηχανικού, κουβαλώντας μαζί του χαρτιά. Θα λέει το ΚΑΕΚ του ή το ΑΦΜ του, θα μπαίνει ο μηχανικός στο ψηφιακό σύστημα και δεν θα χρειάζεται να ψάχνει τίποτα. Θα βρίσκει όλες τις πληροφορίες  για τακτοποίηση, όρους δόμησης, κάθε οικοδομική άδεια, καινούργια η παλιά σκαναρισμένη, για κάθε ακίνητο", τόνισε ο κ. Στασινός.

Σε πρόσθετη παρέμβασή της στο ίδιο συνέδριο, η Προϊσταμένη Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, ΤΕΕ κ. Κλαίρη Δήμα σημείωσε ότι το έργο αφορά τα αρχεία έως το 2018 οπότε ξεκίνησε η πλατφόρμα e-Άδειες. Σύμφωνα με την κ. Δήμα ήδη έχουν σκαναριστεί 850.000 οικοδομικές άδειες, ενώ έχει δημιουργηθεί εφαρμογή αναζήτησης αδειών στον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη. Στα πλεονεκτήματα του έργου ανέφερε: απρόσκοπτη διατήρηση αρχείου, αποδέσμευση χώρου, ελαχιστοποίηση ενεργειών, άμεση πρόσβαση στην άδεια, ελάχιστο κόστος διατήρησης και χρήσης, δυνατότητα απομακρυσμένης πρόσβασης.

Σημαντική κρίνεται και η ψηφιοποίηση των αρχείων 390 υποθηκοφυλακείων. Μέχρι στιγμής έχουν ψηφιοποιηθεί πάνω από 384 εκατομμύρια σελίδες, επί συνόλου 600 εκατ. σελίδων. Παράλληλα, από το Ελληνικό Κτηματολόγιο έχουν παραλειφθεί 222.907.164 σελίδες που αντιστοιχούν στο 37,2% του έργου (έναντι στόχου 30%), που είναι τα αρχεία τα οποία έχουν πλήρως ελεγχθεί και πιστοποιηθεί από ορκωτούς ελεγκτές και μετρούν για την επίτευξη των ορόσημων του Ταμείου Ανάκαμψης. Το  χρηματοδοτεί με 237 εκατ. ευρώ την ψηφιοποίηση 600 εκατομμυρίων σελίδων. Το κόστος του έργου υπολογίζεται σε 242,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 187,3 χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.