Πλήγμα στις επενδύσεις κτιρίων γραφείων και ξενοδοχείων

Του Νίκου Ρουσάνογλου

Μεγάλη είναι η κάμψη της οικοδομικής δραστηριότητας σε ό,τι αφορά κτίρια γραφείων, αλλά και ξενοδοχεία, κατά το πρώτο δίμηνο του 2025, τάση που εκτιμάται ότι συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Πρόκειται για μια άμεση συνέπεια μετά το κυβερνητικό αλαλούμ με το θέμα του ΝΟΚ και την παρέμβαση του ΣτΕ για την κατάργηση των ευεργετημάτων δόμησης, εξέλιξη που ανέτρεψε τον σχεδιασμό δεκάδων επενδύσεων μεγάλης κλίμακας σε διάφορες περιοχές της χώρας.

Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το πρώτο δίμηνο του 2025, η οικοδομική δραστηριότητα υποχώρησε για τις περισσότερες κατηγορίες επαγγελματικών ακινήτων, σημειώνοντας μείωση κατά 16,5% στον αριθμό των νέων αδειών. Ωστόσο, σε όρους δομήσιμου όγκου, τα μεν ξενοδοχεία σημείωσαν ετήσια πτώση κατά 43,8%, τα δε κτίρια γραφείων κατά 41,2%. Φωτεινή εξαίρεση ήταν τα καταστήματα, όπου σημειώθηκε σημαντική αύξηση κατά 52,4% κι έτσι αντισταθμίστηκαν οι απώλειες από τους άλλους δύο τομείς.

Στην ανάλυση που περιλαμβάνεται στην πρόσφατα έκθεση της ΤτΕ για τη νομισματική πολιτική, τονίζεται ότι "η αβεβαιότητα και οι νομοθετικές αλλαγές που δρομολογήθηκαν με τις αποφάσεις του ΣτΕ στο τέλος του 2024 και στην αρχή του 2025, σε συνδυασμό με το ιδιαίτερα υψηλό κόστος κατασκευής, έχουν πιθανώς επηρεάσει την ομαλή υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων και έργων ανάπτυξης τόσο οικιστικών όσο και επαγγελματικών ακινήτων και συντελούν στους αρνητικούς ρυθμούς της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας κατά το πρώτο δίμηνο του 2025". Σύμφωνα με τους αναλυτές, η ομαλοποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας στο προσεχές διάστημα θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από τις πρωτοβουλίες και την ταχύτητα της πολιτείας στη διευθέτηση νομικών εκκρεμοτήτων που θα διευκρινίζουν με σαφήνεια το πλαίσιο ανάπτυξης στο σύνολο της χώρας.

Υπενθυμίζεται ότι το πλήγμα από την υπόθεση του ΝΟΚ στην οικοδομική δραστηριότητα είναι ήδη πολύ μεγάλο, καθώς κατά το πρώτο δίμηνο έχει σημειωθεί μείωση κατά 49,7% στον δομήσιμο όγκο του συνόλου των οικοδομών και πτώση κατά 50,8% στον αριθμό των αδειών. Στην δε Αττική, οι αντίστοιχες μειώσεις είναι ακόμα σημαντικότερες και διαμορφώθηκαν σε 59,2% και 57,5% σε ετήσια βάση. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικώς διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ σε σταθερές τιμές) το α΄ τρίμηνο του 2025 μειώθηκαν οριακά, σε ετήσια βάση, κατά 0,3% και συνεχίζουν να παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ (2,1%). Παράλληλα, το συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατά το α΄ τρίμηνο του 2025 συνέχισε να αυξάνεται (3,5% σε ετήσια βάση), σημειώνοντας μικρή επιβράδυνση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024 (4,0%).

Στο πλαίσιο αυτό, η ΤτΕ επισημαίνει ότι "προκειμένου η αγορά να καταστεί περισσότερο ανθεκτική, η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει, παράλληλα με την απλοποίηση των διαδικασιών, για την ταχεία οριστικοποίηση και νομοθέτηση ενός απλού και σταθερού πλαισίου χρήσεων γης και όρων δόμησης, που θα διευκολύνει την ανάπτυξη ακινήτων και θα ενισχύσει την επενδυτική αξιοπιστία της χώρας".

Προς το παρόν, φαίνεται πως αυτό θα απαιτήσει κι άλλο χρόνο, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος. Στο μεσοδιάστημα, η αγορά επιχειρεί να βρει τις νέες της ισορροπίες. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της προωθούμενης επένδυσης της Prodea Investments στην περιοχή του Αμαρουσία, στον κόμβο της Αττικής Οδού ("Δαχτυλίδι"), η οποία τελικά εγκαταλείφθηκε, με την εισηγμένη να προχωρά πρόσφατα στην πώληση των οικοπέδων που είχε αγοράσει, αποκομίζοντας πάντως ένα σημαντικό κέρδος σε σχέση με την αρχική της επένδυση.

Συγκεκριμένα, η Prodea είχε αποκτήσει συνολικές οικοπεδικές εκτάσεις 15 στρεμμάτων τα προηγούμενα χρόνια, με στόχο την ανάπτυξη ενός συγκροτήματος κτιρίων γραφείων, συνολικής επιφάνειας ανωδομής άνω των 15.000 τ.μ. Αρχικά, στις αρχές του 2022, αποκτήθηκε έκταση 10,4 στρεμμάτων αποτελούμενη από πέντε όμορα οικόπεδα με κτίρια, επιφάνειας 4.172 τ.μ., στα οποία στεγαζόταν στο παρελθόν η "Εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά". Στη συνέχεια, προς το τέλος του 2023, η Prodea ήρθε σε συμφωνία και με τους ιδιοκτήτες του γειτονικού χώρου αναψυχής "Τα Αηδονάκια", ένα ακόμα "φιλέτο" στην περιοχή. Μόνο για τις δύο αυτές επενδύσεις, η εταιρεία εκτιμάται ότι δαπάνησε 20 εκατ. ευρώ.

Μετά την απόφαση του ΣτΕ κι ενώ δεν είχε ολοκληρωθεί η πολεοδομική ωρίμανση των ακινήτων, η διοίκηση της εταιρείας προτίμησε να μεταβιβάσει τα ακίνητα με κέρδος (η αξία αποτίμησής τους ήταν άνω των 30 εκατ. ευρώ), με πηγές της αγοράς να αναφέρουν ότι αγοραστής ήταν ο εφοπλιστής κ. Γιώργος Οικονόμου. Ακόμα κι αν τελικά, η δομήσιμη επιφάνεια θα είναι χαμηλότερη, ένας ιδιώτης επενδυτής έχει διαφορετικό προσανατολισμό και προφανώς και άλλη στόχευση από μια ΑΕΕΑΠ, όπως η Prodea, που καλείται να εξασφαλίσει υψηλές αποδόσεις για τους μετόχους της και ταυτόχρονα να διανείμει τουλάχιστον το 50% των κερδών της σε ετήσια βάση, με την μορφή μερίσματος.