Τα κουμπιά της Αλέξαινας

Την φράση αυτή την πρωτάκουσα πολύ μικρός. Και καθώς δεν μιλούσα καλά ελληνικά, είχα πρόβλημα να την κατανοήσω. Ίσως γι’ αυτό μου έχει εντυπωθεί στο μυαλό και την θυμάμαι πάντα, όποτε βρίσκομαι μπροστά σε μια κατάσταση που έχει μεγάλες δυσκολίες.

Τους τελευταίους μήνες, όπως είναι φυσικό, έχει έρθει στο μυαλό μου πάμπολλες φορές. Σχεδόν καθημερινά. Θεωρώ όμως πως ο χρόνος στον οποίο ταιριάζει περισσότερο είναι τώρα. Διότι, όσο και αν παραξενεύει κάποιους, τα πιο δύσκολα είναι μπροστά μας.

"Μα καλά εσύ δεν μας λες πως είσαι αισιόδοξος, ρε μεγάλε;" Φυσικά και είμαι. Το γιατί το εξήγησα χθες. Αλλά σε καμία στιγμή δεν θα κάνω το λάθος να θεωρήσω πως τα πράγματα θα γίνουν πιο εύκολα στο άμεσο μέλλον. Και, στον βαθμό που έχει κάποιο βάρος η γνώμη μου, συμβουλεύω όλους να μην κάνουν αυτό το (τεράστιο και ασυγχώρητο) λάθος.

Οι πραγματικές δυσκολίες είναι μπροστά μας λοιπόν. Για όλους. Αλλά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό για τον Αλέξη Τσίπρα. Διότι, μην έχετε καμία αμφιβολία, αν για όλους υπάρχουν δύσκολα μία φορά, για τον πρωθυπουργό υπάρχουν επί δέκα. Ενδεικτικά μόνο, να αναφέρω τα πρώτα βήματα που πρέπει να φέρει σε πέρας με απόλυτη επιτυχία και χωρίς κανένα περιθώριο λάθους:

* Ξεκαθάρισμα του εσωκομματικού και κυβερνητικού τοπίου και σχηματισμός μιας κυβέρνησης που να μπορεί να λειτουργήσει υπό ασφυκτικές πιέσεις και να παράγει έργο σε πολλαπλά επίπεδα και μέτωπα. Έργο πολύ δύσκολο υπό κανονικές συνθήκες. Πόσο μάλλον, υπό τις έκτακτες και εξαιρετικά δυσχερείς που υφίστανται τώρα. Με την επιπλέον δυσκολία της ιδιόμορφης "κατασκευής" και σύνθεσης του εσωκομματικού τοπίου που περισσότερο μοιάζει, την δεδομένη στιγμή, με πεδίο μάχης παρά με πολιτικό κόμμα. Η λογική λύση θα ήταν να σχηματιστεί κάποιου είδους ενωτική κυβέρνηση, σε συνεννόηση με όλα τα υπόλοιπα κόμματα του λεγόμενου "ευρωπαϊκού τόξου". Δυστυχώς όμως, τόσο η (λανθασμένη) αντίληψη περί Δημοκρατίας που φαίνεται να τον διακατέχει, όσο και το (χαζό) σκεπτικό του "φαντάσματος" της "αριστερής παρένθεσης", κάνουν αυτό το (καλό) σενάριο να έρχεται τελευταίο και καταϊδρωμένο στις επιλογές του. Μακάρι να ακούσει τις φωνές της λογικής και να το ακολουθήσει. Οι τεράστιες δυσκολίες της συνέχειας θα μπορούσαν να μειωθούν σημαντικά.

* Διεξαγωγή σκληρών και δυσκολότατων διαπραγματεύσεων για τον σχεδιασμό και ορισμό νέου τριετούς προγράμματος χρηματοδότησης της χώρας. Αν σκεφθεί κανείς την απειρία των στελεχών του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. σε τέτοιου είδους διαδικασίες, το βουνό αυτό "ψηλώνει" πολύ. Ευτυχώς προτάθηκε στην Βουλή προχθές η συμμετοχή και άλλων κομμάτων (από τον κύριο Μεϊμαράκη, εμμέσως πλην σαφώς) και ο πρωθυπουργός δεν εξέφρασε απόρριψη. Επομένως μπορούμε να ελπίζουμε πως η διαπραγματευτική ομάδα θα περιλαμβάνει ίσως και στελέχη από Ν.Δ., ΠΑ.ΣΟ.Κ. και Ποτάμι. Εκτός από τον πολιτικό συμβολισμό, δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως τα στελέχη και των τριών αυτών κομμάτων (του Ποταμιού από μεταγραφές κυρίως) έχουν μεγάλη εμπειρία τόσο στην διαδικασία της διαπραγμάτευσης αυτή καθ’ εαυτή, όσο και στους (αναγκαίους) λεπτούς ελιγμούς στους "διαδρόμους" των Βρυξελλών. Η γνωστή μας Τρόικα, παρεμπιπτόντως, από Δευτέρα θα βρίσκεται στην Αθήνα σε πλήρη σύνθεση, λένε οι πληροφορίες. Το βήμα αυτό είναι εξαιρετικά κρίσιμο. Από τα αποτελέσματά του δεν θα καθοριστεί μόνο η ζωή των Ελλήνων για τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια. Θα κριθεί η επιτυχία του προγράμματος και η οριστική απομάκρυνση του Grexit από το τραπέζι. Βέβαια οι επιλογές δεν είναι πολλές. Λόγω των πολύ κακών δεδομένων της οικονομίας αλλά και των απαιτήσεων των εταίρων για εκσυγχρονισμό, το μείγμα θα περιλαμβάνει τόσο βαριά εισπρακτικά μέτρα όσο και "βαθύτατες" περικοπές δαπανών, σωστά κατανεμημένα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η εμπειρία χρόνων που προαναφέρθηκε, θα βοηθήσει την αποτελεσματικότητα. Αν δεν επεισέλθει στην διαδικασία το κομματικό συμφέρον βέβαια... αν με καταλαβαίνετε.

* Τρίτο άμεσο πρόβλημα για τον κύριο Τσίπρα είναι η επίβλεψη της σταθεροποίησης της οικονομίας. Αυτό πρέπει να αρχίσει να λύνεται τώρα. Πριν την σύναψη συμφωνίας. Η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση πανικού και διάλυσης. Η επιλογή για την θέση του Υπουργού Οικονομικών είναι κρισιμότατη. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, το περασμένο Σαββατοκύριακο, απέδειξε πως διαθέτει ατσάλινη θέληση, μεγάλες γνώσεις και ξέρει να πετυχαίνει στόχους. Όμως η εμπειρία του από την πραγματική οικονομία, την αγορά, είναι ανύπαρκτη. Αυτό δημιουργεί μεγάλη ανησυχία για το ορθό των επιλογών που πρέπει γίνουν στις επόμενες εβδομάδες. Και χώρος για λάθη δεν υπάρχει, ούτε κατ’ ελάχιστο.

* Χαρακτηριστικό παράδειγμα πιθανού λάθους, η λειτουργία των τραπεζών. Πριν από λίγο ο αν. ΥΠΟΙΚ κύριος Μάρδας είπε στην ΕΡΤ πως την Δευτέρα ανοίγουν οι τράπεζες. Και πως οι τραπεζικές εργασίες θα αρχίσουν να αποκαθίστανται σταδιακά. Έχουν σκεφτεί στο οικονομικό επιτελείο πως εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι που έχουν έρθει σε εξαιρετικά δυσχερή θέση λόγω των capital controls και της τραπεζικής αργίας; Και πως, μόλις δουν ανοιχτή τράπεζα, μπορεί να "γυαλίσει το μάτι τους", να πάρουν κανένα δίκαννο και να ορμήσουν; Προσοχή δεν ισχυρίζομαι πως θα συμβούν τέτοια γεγονότα σίγουρα. Ούτε πως υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να συμβούν. Αλλά δεν νομίζω κανείς να διαφωνήσει πως υπάρχουν. Και εκεί εντοπίζεται το πιθανό λάθος. Αξίζει να αναληφθεί το ρίσκο βίαιων επεισοδίων σε μια χώρα στην κατάσταση που είναι η Ελλάδα σήμερα; Απλά για να λέμε ότι άνοιξαν οι τράπεζες; Που ούτως ή άλλως δεν θα προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο στην οικονομία άμεσα; Δεν ήταν πιο σωστή και σαφώς λιγότερο επικίνδυνη η αντιστροφή διαδικασία; Να αποκατασταθούν δηλαδή οι τραπεζικές εργασίες σταδιακά, με πρώτες αυτές που απαιτούν μόνο την χρήση των back office (εκκαθάριση επιταγών, ολοκλήρωση εκτελωνισμών κλπ.) και των ελάχιστων δυνατών πόρων front office; Και όταν υπάρχει περισσότερη σιγουριά στην κοινωνία για την χρηματοδότηση να ανοίξουν πλήρως τα υποκαταστήματα;

* Για να είμαι ξεκάθαρος, δεν θεωρώ πολύ πιθανό να συμβεί οτιδήποτε σχετικό. Θεωρώ όμως τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο μη αποδεκτό και παράλογο, σε σχέση με την πιθανή απόδοση. Αυτή η ανάληψη τέτοιου κινδύνου αποτελεί από μόνη της ένα λάθος, ήδη. Βέβαια προσωπικά δεν έχω λόγο να υπολογίσω πολιτικό κόστος... 

Τα κουμπιά της Αλέξαινας λοιπόν, είναι εδώ για τον Αλέξη. Αν μου επιτρέπετε το κλισέ και τον (ελαφρύ) λαϊκισμό. Ας ευχόμαστε όλοι να μπορέσει να τα "δουλέψει" σωστά και αποτελεσματικά. Για το καλό όλων μας και, πρώτα και πάνω απ’ όλα, της Ελλάδας.

Πέτρος Λάζος

petros.lazos@capital.gr

Twitter: @Marketelf