Δικαίωμα ενεχύρου στις μετοχές των τραπεζών αποκτά ο ESM

Της Νένας Μαλλιάρα

Δικαίωμα να συστήσει ενέχυρο επί των μετοχών των τραπεζών που θα αποκτήσει το ΤΧΣ στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης θα έχει ο ESM. Το παραπάνω προβλέπεται στο άρθρο 5 του νομοσχεδίου "Επείγουσες ρυθμίσεις για την εφαρμογή της Συμφωνίας Δημοσιονομικών Στόχων και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων" που θα πρέπει να ψηφιστεί αύριο στη Βουλή προκειμένου να συνεδριάσει εκ νέου το EuroWorking Group (EWG) την Παρασκευή και να αποδεσμευτούν εν συνεχεία τα 10 δις. ευρώ για τις τράπεζες από τον ESM.

Στο πολυνομοσχέδιο, όπου τα "φώτα" τράβηξαν οι προβλέψεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας, περιέχονται σημαντικές διατάξεις που καθιστούν πολύ πιο "ευρωπαϊκή" την διακυβέρνηση των τραπεζών δια μέσου του ρόλου του ΤΧΣ. Καταρχάς, παρά το γεγονός ότι με την τρέχουσα ανακεφαλαιοποίηση το ποσοστό του Δημοσίου θα μειωθεί σημαντικά, το ΤΧΣ θα συνάψει συμφωνίες – πλαίσιο με όλες τις τράπεζες. Όπως έγραψε χθες το Capital.gr, στη σημερινή συνεδρίαση του ΤΧΣ για την γνωμοδότηση επί των προσφορών των ξένων επενδυτών στα βιβλία προσφορών Alpha Bank και Eurobank και τον καθορισμό της τιμής της αύξησης του μετοχικού τους κεφαλαίου, το Ταμείο θα υπογράψει "συμβόλαιο" συνεργασίας (RFA) με τις δύο τράπεζες στο οποίο θα προβλέπεται η εφεξής εκπροσώπησή του στο διοικητικό συμβούλιο, καθώς επίσης και η έκταση του δικαιώματος veto στη λήψη αποφάσεων. Όπως επισημαίναμε αυτό θα γίνει με όλες τις τράπεζες, ανεξαρτήτως του αν λάβουν κρατική βοήθεια κατά την τρέχουσα διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης. 

Ειδικότερα, στο άρθρο 5 του νομοσχεδίου που οδεύει προς ψήφιση, αποσαφηνίζεται ότι το ΤΧΣ συνάπτει συμφωνίες – πλαίσιο με τα πιστωτικά ιδρύματα, όχι μόνο στην περίπτωση που κατέχει μετοχές τους, αλλά και στην περίπτωση που λόγω προηγούμενης λήψης κρατικής ενίσχυσης, τα εν λόγω ιδρύματα έχουν σε ισχύ σχέδια αναδιάρθρωσης εγκεκριμένα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την εφαρμογή των οποίων παρακολουθεί το Ταμείο.

Στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου αναφέρεται ότι η μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων του ΤΧΣ θα γίνει σε ανεξάρτητο φορέα, διακριτό από το νομικό πρόσωπο του ελληνικού Δημοσίου. Η διάκριση αυτή είναι αναγκαία, όπως αναφέρεται, καθώς το Ταμείο έχει οριστεί εγγυητής έναντι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας βάσει της δεύτερης δανειακής σύμβασης (σχέδιο της οποίας κυρώθηκε με τον ν.4060/2012) και κατά συνέπεια, η ταύτιση του εγγυητή και του δανειζόμενου θα επέφερε απόσβεση της εγγυητικής ευθύνης. Επίσης – προσθέτει η διάταξη – βάσει της δανειακής σύμβασης που κυρώθηκε με το ν. 4336/2015, ο ESM έχει το δικαίωμα να συστήσει ενέχυρο επί των μετοχών που αγοράζει το ΤΧΣ στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης. Όπως προβλέπεται, εφόσον δεν υφίστανται πλέον αντίστοιχα δικαιώματα, τα περιουσιακά στοιχεία του ΤΧΣ θα περιέλθουν στο ελληνικό Δημόσιο μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων διαδικασιών εκκαθάρισης του Ταμείου.

Σημειώνεται ότι η εκκαθάριση του ΤΧΣ προβλέπεται τον Ιούνιο του 2020, όπως προκύπτει από το άρθρο 2 παράγραφος 6 του σχεδίου νόμου για την τροποποίηση του ν. 3864/2010 (για τη σύσταση και λειτουργία του ΤΧΣ).

Στο νομοσχέδιο που πρόκειται να ψηφιστεί αύριο, και ειδικότερα με τις παραγράφους 26 και 27, τροποποιούνται οι διατάξεις του άρθρου 8 του ν. 3864/2010 που αφορούν τον τρόπο διάθεσης των μετοχών του ΤΧΣ. Έτσι, το διάστημα εντός του οποίου πρέπει να διατεθούν οι μετοχές που κατέχει το Ταμείο ορίζεται η πενταετία από την έναρξη ισχύος του νόμου 4340/2015 (ο νόμος της ανακεφαλαιοποίησης).

Όπως ορίζεται, το ΤΧΣ κατά την πώληση των μετοχών πρέπει να διασφαλίζει ότι η τιμή διάθεσης εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Σε κάθε περίπτωση και ειδικά στις πωλήσεις πακέτων μετοχών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η τιμή διάθεσης είναι ικανοποιητική, και για την αποφυγή φαινομένων ασύμφορων πωλήσεων (fire sales), ο Υπουργός Οικονομικών έχει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο σε απόφαση του ΤΧΣ όταν η προτεινόμενη τιμή πώλησης βρίσκεται εκτός του εύρους που προσδιορίζουν οι σχετικές εκθέσεις αποτίμησης.

Ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός έλεγχος των τραπεζών θα διασφαλιστεί και από τις αλλαγές στη διακυβέρνησή τους μέσω του τρόπου σύστασης και σύνθεσης των διοικητικών συμβουλίων και των επιτροπών. Οι βασικές αρχές του νόμου θα προβλέπουν πλέον σημαντική εμπειρία σε σχετικούς τομείς σε ανώτατες διευθυντικές θέσεις, ενώ ακόμη και για τα μη εκτελεστικά μέλη θα απαιτείται ειδική εμπειρία που θα τους επιτρέπει να ασκούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους. Σε θέσεις διοίκησης προβλέπεται ότι δεν θα πρέπει να διορίζονται τα λεγόμενα "πολιτικά εκτειθέμενα πρόσωπα", ενώ το μέλος του δ.σ. θα πρέπει να δηλώνει υποχρεωτικά τις οικονομικές διασυνδέσεις του με το πιστωτικό ίδρυμα.

Σημειώνεται ότι ιδιαίτερη έμφαση θα δίνεται εφεξής όχι μόνο στην αξιολόγηση των μελών των δ.σ. των τραπεζών, αλλά και στην πρόβλεψη για εξειδικευμένο και έμπειρο μέλος που θα ασχολείται αποκλειστικά στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.