O "εφιάλτης" της Ιταλίας χτυπά τις ευρωπαϊκές αγορές

Της Ελευθερίας Κούρταλη

O "εφιάλτης" της πολιτικής αβεβαιότητας χτυπά τις ευρωπαϊκές αγορές, δύο ημέρες πριν το ιταλικό δημοψήφισμα το οποίο είναι ικανό να βυθίσει την ευρωζώνη σε μία νέα κρίση.

Οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών οι οποίες έχουν σφυροκοπηθεί έντονα αυτό το έτος λόγω του βουνού των κόκκινων δανείων που πλήττει τον κλάδο, συνεχίζουν στην οδό των απωλειών, μετά και την προειδοποίηση του Ιταλού υπουργού Οικονομικών Πιερ Πάμπλο Παντοάν, ότι εάν επικρατήσει το "Όχι" στο δημοψήφισμα θα δυσκολέψει τις προσπάθειες των τραπεζών να αντλήσουν κεφάλαια.

Λόγω του βάρους τους στον ιταλικό χρηματιστηριακό δείκτη, έχουν οδηγήσει τον FTSE MIB σε απώλειες άνω του 20% από τις αρχές του έτους, τις χειρότερες αποδόσεις μεταξύ όλων των διεθνών δεικτών. Ο τραπεζικός δείκτης της Ιταλίας έχει υποχωρήσει σχεδόν  50% ενώ οι απώλειες σε κάποιες τραπεζικές μετοχές αγγίζουν το 60% ή και το 80%.

"Υπάρχουν κολοσσιαίες θέσεις short στην Ιταλία από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες που έχουν έδρα μεγάλοι επενδυτές", δήλωσε ο Raffaele Jerusalmi, ο διευθύνων σύμβουλος του ιταλικού χρηματιστηρίου.

Τα στοιχεία από την ιταλική κεφαλαιαγορά δείχνουν "σημαντικές αρνητικές θέσεις" στην Banco Popolare di Milano και την Banca Carige, ενώ η ρυθμιστική αρχή έχει περιοριστεί το short-selling στις μετοχές της Monte dei Paschi από τον Ιούλιο.

Ο Steve Eisman, επενδυτής γνωστός για τα στοιχήματά του εναντίον των subprime ενυπόθηκων τίτλων κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2007, δήλωσε στο Reuters ότι "κανείς δεν πρόκειται να επενδύσει στις ιταλικές τράπεζες, εκτός αν εμπιστεύονται τους ισολογισμούς τους", προσθέτοντας ότι η ανακεφαλαιοποίησή τους αλλά και η πώληση assets, προχωρούν πολύ αργά.

Έτοιμη να παρέμβει η ΕΚΤ

Την ίδια στιγμή, στις αγορές ομολόγων οι επενδυτές κρατούν στάση αναμονής με την απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου υποχωρεί οριακά στο 1,99%, ενώ τα ιταλικά spreads διαμορφώνονται στις 167 μονάδες βάσης έναντι 190 μ.β την προηγούμενη εβδομάδα, που ήταν και το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 2,5 ετών. Τα ιταλικά ομόλογα αποτελούν το μεγάλο θύμα του παγκόσμιου sell-off που "χτύπησε" την αγορά από τον Σεπτέμβριο και που εντάθηκε μετά τις αμερικάνικες εκλογές, κάνοντας τον Νοέμβριο τον χειρότερο μήνα των τελευταίων 13,5 ετών.

Ωστόσο ο "πανικός" στην αγορά υποχώρησε μετά την είδηση ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αυξήσει προσωρινά τις αγορές των ιταλικών κρατικών ομολόγων, εάν το αποτέλεσμα του κρίσιμου δημοψηφίσματος της Κυριακής οδηγήσει σε άλμα το κόστος δανεισμού της χώρας, η οποία έχει το υψηλότερο χρέος στην ευρωζώνη.

Οι ευρωπαϊκές αγορές συνεχίζουν να "αιμορραγούν" καθώς οι επενδυτές "απαντούν"" στην αβεβαιότητα που έχει δημιουργηθεί δύο 24ωρα πριν το δημοψήφισμα. Ο δείκτης Stoxx 600 υποχωρεί 1,2% και χτυπά το χαμηλότερο επίπεδο των τριών τελευταίων εβδομάδων, ο τραπεζικός δείκτης της Ευρώπης υποχωρεί 1,2%, ενώ σε απώλειες οδηγούνται ο FTSE 100 του Λονδίνου και το -1,02%, ο γερμανικός DAX στο -1% και ο γαλλικός CAC 40 στο -1,38%.

Φόβος για πολιτικό χάος

Ο Ρέντσι έχει μετατρέψει το  δημοψήφισμα της Κυριακής σε ένα "προσωπικό" ζήτημα, έχοντας δηλώσει ότι μπορεί να παραιτηθεί εάν η πρότασή του απορριφθεί, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο προς την εξουσία στο κίνημα των "Πέντε Αστέρων" το οποίο ήδη λαμβάνει περίπου 30% στις δημοσκοπήσεις, με την οικονομική ατζέντα του Γκρίλο να περιλαμβάνει την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους της Ιταλίας και ένα μη δεσμευτικό δημοψήφισμα για το ευρώ.

Mετά το Brexit και την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, οι επενδυτές επικεντρώνονται στην Ιταλία καθώς βρίσκονται αντιμέτωποι με μια νέα εξέλιξη-σοκ, η οποία θα ταρακουνήσει τις αγορές και θα αναταράξει την πολιτική σκηνή, χαράζοντας με τον δικό της τρόπο, την "τύχη" του ευρώ και της ευρωζώνης, τη στιγμή που το επόμενο διάστημα ακολουθούν κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις τόσο στη Γαλλία όσο και τη Γερμανία.

Ενδεικτική των έντονων ανησυχιών που υπάρχουν στην ευρωζώνη για το "αύριο" της Ιταλίας μετά το δημοψήφισμα είναι και η ανοιχτή στήριξη Σόιμπλε προς τον Ιταλό πρωθυπουργό, ο οποίος δήλωσε χαρακτηριστικά πως αν και δεν ανήκει πολιτικά στον χώρο του Ρέντσι, θα ψήφιζε "Ναι" στο δημοψήφισμα αν ήταν Ιταλός.

Την ίδια στιγμή, σε ημερινή ερώτηση δημοσιογράφων εάν η Γερμανία έχει προετοιμαστεί για τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στις αγορές από το ιταλικό δημοψήφισμα, το γερμανικό ΥΠΟΙΚ απαντά ότι "είναι πάντα έτοιμο" για όλα.

Ένα ενδεχόμενο πολιτικό χάος στη χώρα αναμένεται να στρέψει τους επενδυτές μακριά από τις ιταλικές τράπεζες και από την στήριξη των σχεδίων αναδιάρθρωσής τους. Ο μεγαλύτερος άμεσα χαμένος θα είναι η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, η Monte dei Paschi di Siena, η οποία θέλει να αντλήσει 5 δις. ευρώ ως το τέλος του έτους, για να αποφύγει την κατάρρευση. Μάλιστα, όπως αναφέρει η Corriere della Sera, η Ιταλία έχει ήδη αιτηθεί στην Κομισιόν την κρατική διάσωση της Monte και βρίσκεται σε συζητήσεις για τους όρους της, η οποία θα μπορούσε να ξεκινήσει την επόμενη εβδομάδα αν χρειαστεί.

Εν τω μεταξύ, και άλλες ιταλικές τράπεζες χρειάζονται επίσης ένεση μετρητών για να παραμείνουν "ζωντανές", με την απειλή ενός ναυαγίου να αυξάνει τους φόβους ενός ντόμινο καταρρεύσεων. Η Unicredit μάλιστα προχωρά σε αναβολή για τις αρχές του 2017, του σχεδίου πώλησης μετοχών ύψους 13 δισ. ευρώ.

Και τα νέα στοιχεία της ΕΚΤ, κάθε άλλο παρά καθησυχαστικά είναι αφού οι ιταλικές τράπεζες αποτελούν τους απόλυτους "πρωταθλητές" των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στην ευρωζώνη, κατέχοντας το ένα τρίτο των "κακών" δανείων, ή 286 δισ. ευρώ, του συνόλου των 990 δισ. ευρώ της ευρωζώνης, που αντιστοιχεί σε περισσότερο από ένα σε κάθε 10 ιταλικά δάνεια.

Μήνυμα-προειδοποίησης από την DBRS

Ο οίκος αξιολόγησης DBRS δήλωσε στο Reuters ότι μία ψήφος υπέρ του "Ναι" στο συνταγματικό δημοψήφισμα της Κυριακής θα ήταν το καλύτερο αποτέλεσμα για την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, η οποία είναι επί του παρόντος υπό αναθεώρηση για πιθανή υποβάθμιση.

Η αξιολόγηση της DBRS είναι ζωτικής σημασίας για την Ιταλία, διότι μία υποβάθμιση θα σήμαινε ότι οι τράπεζές της θα πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για να λάβουν χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η DBRS έχει καθυστερήσει την επανεξέταση της μέχρι μετά το δημοψήφισμα, αλλά πρέπει να την έχει ολοκληρώσει έως τις 3 Φεβρουαρίου.

"Εάν επικρατήσει το "Ναι” τότε υποθέτουμε ότι ο Ρέντσι θα παραμείνει και θα έχει την εντολή να συνεχίσει το πρόγραμμα οικονομικής μεταρρύθμισης. Αυτό πιθανότατα θα ήταν το καλύτερο αποτέλεσμα από μια πιστωτική σκοπιά", όπως τόνισε ο επικεφαλής αξιολογήσεων της DBRS, Fergus McCormick.

"Εάν το δημοψήφισμα απορριφθεί με μεγάλο ποσοστό και στη συνέχεια προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές, αυτό αυξάνει την πολιτική αβεβαιότητα. Ανησυχούμε για την ψυχολογία των επενδυτών σε αυτό το περιβάλλον", όπως πρόσθεσε, τονίζοντας ότι η υπ 'αριθμόν ένα ανησυχία για την Ιταλία είναι η ανάπτυξη. Η χώρα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αύξησης της παραγωγικότητας, η δυνητική παραγωγή είναι περίπου 0%. Οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο λόγο του χρέους ο οποίος είναι ήδη σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο. "Αυτό θα έχει πιστωτικές συνέπειες", όπως προειδοποιεί.