Η ΕΚΤ απέδειξε ότι έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη της αγοράς

Του Ferdinando Giugliano

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μειώσει το ρυθμό της ποσοτικής χαλάρωσης από το επόμενο έτος θυμίζει την υπόθεση του Σέρλοκ Χολμς με τον σκύλο που δεν γάβγισε. Για πολλούς μήνες αναμενόταν ότι η ιστορική αυτή ανακοίνωση θα προκαλούσε αναστάτωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ανεβάζοντας τις αποδόσεις των ομολόγων και ρίχνοντας τις τιμές των μετοχών. Αντ 'αυτού είδαμε μια πολύ συγκροτημένη ή ακόμη και χαρούμενη αντίδραση –γεγονός που δείχνει ότι οι Κεντρικές Τράπεζες μπορεί τελικά να έχουν εξασκήσει την τέχνη να επικοινωνούν με τους επενδυτές.

Η ανακοίνωση της ΕΚΤ κάθε άλλο παρά ασήμαντη ήταν. Όταν ο πρόεδρος Mario Draghi ανακοίνωσε πριν από σχεδόν τρία χρόνια ότι η κεντρική τράπεζα θα αγοράζει μηνιαίως τίτλους αξίας 60 δισ. ευρώ  για να αποφύγει την απειλή του αποπληθωρισμού, αυτό θεωρήθηκε σημαντική αλλαγή στη διεξαγωγή της νομισματικής πολιτικής. Σε αντίθεση με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η ΕΚΤ ήταν απρόθυμη να συμμετάσχει σε ποσοτική χαλάρωση. Ο φόβος, που προερχόταν από τη Γερμανία και άλλες χώρες, ήταν ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με χρηματοδότηση δημόσιων ελλειμμάτων, η οποία απαγορεύεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Η κίνηση ήταν αναμφισβήτητα επιτυχής: Η ανάπτυξη επέστρεψε στην Ευρωζώνη και ο κίνδυνος αποπληθωρισμού εξαφανίστηκε.

Το ερώτημα, ωστόσο, ήταν πάντα πώς θα αντιδρούσαν οι αγορές στο πρώτο σημάδι απομάκρυνσης αυτής της νομισματικής ασπίδας. Στις ΗΠΑ, η Fed δυσκολεύτηκε να επικοινωνήσει την έξοδο της από το QE - όπως φάνηκε από το λεγόμενο "taper tantrum" τον Ιούνιο του 2013, το οποίο προκάλεσε σοκ στην αμερικανική αγορά ομολόγων και σε όλο τον αναδυόμενο κόσμο. Η ΕΚΤ είχε τη δική της μίνι αναστάτωση τον Ιούνιο, μετά από μια ομιλία του Draghi σε συνέδριο στην Σίντρα της Πορτογαλίας, η οποία προκάλεσε άνοδο των ομολόγων της ευρωζώνης - προτού υποχωρήσουν και πάλι το καλοκαίρι.

Η αντίδραση της αγοράς την Πέμπτη, ωστόσο, έμοιαζε περισσότερο με ένα συλλογικό ανασήκωμα των ώμων. Το ευρώ υποχώρησε κατά περισσότερο από μια ποσοστιαία μονάδα εκείνη την ημέρα. Πτωτικά κινήθηκαν και οι αποδόσεις των ομολόγων σε ολόκληρη τη νομισματική ένωση. Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκές χρηματιστηριακές αγορές συνέχισαν να σημειώνουν άνοδο αφού παράλληλα χαιρέτιζαν τα σημάδια για πιθανή αποκλιμάκωση της κρίσης στην Καταλονία.

Η απόφαση της ΕΚΤ είναι μόνο ένα πρώτο βήμα σε μια μακρά διαδικασία εξομάλυνσης. Η τράπεζα θα συνεχίσει να αγοράζει 30 δισ. ευρώ σε κρατικά και εταιρικά ομόλογα κάθε μήνα από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο. Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής επέλεξαν να αφήσουν το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ανοικτό και ακόμη και να διατηρήσουν το δικαίωμά τους να αυξήσουν το μέγεθός του εάν επιδεινωθούν οι οικονομικές συνθήκες. Ο Draghi επιβεβαίωσε ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά για αρκετό καιρό μετά τον ορίζοντα του QE.

Ωστόσο, η σχετική ηρεμία στις χρηματοπιστωτικές αγορές έχει τρεις περαιτέρω εξηγήσεις.

Πρώτον, η ΕΚΤ φαίνεται να επιλέγει το σωστό χρονοδιάγραμμα για να αρχίσει να αποσύρει την στήριξή της. Η ανάκαμψη της ευρωζώνης διευρύνθηκε σε σχεδόν όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των ασθενέστερων οικονομιών όπως η Πορτογαλία και η Ιταλία. Οι επενδυτές δείχνουν ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον να επενδύσουν σε αυτές τις χώρες, βοηθώντας την Κεντρική Τράπεζα να κάνει ένα μικρό βήμα πίσω.

Δεύτερον, η Κεντρική Τράπεζα ήταν καλή στο θέμα της επικοινωνίας. Ο Draghi έσπευσε να το επισημάνει συνέντευξη Τύπου του: "Αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι ότι η αντίδραση της αγοράς ήταν αρκετά χαλαρή", σημείωσε, "παρά το γεγονός ότι είναι μια ανακοίνωση πολιτικής με ιδιαίτερη σημασία". Οι συμμετέχοντες στην αγορά ανέμεναν ευρέως τόσο το μέγεθος της μείωσης όσο και το μήκος της επέκτασης. Ήταν σύμφωνα με την προσδοκία των περισσότερων οικονομολόγων που ρωτήθηκαν από το Bloomberg πριν από την απόφαση.

Τέλος, η αντίδραση δείχνει ότι η υπαρξιακή απειλή για τη ζώνη του ευρώ φαίνεται να έχει εξαφανιστεί προς το παρόν. Οι επενδυτές γνωρίζουν ότι ακόμα και αν η ΕΚΤ επρόκειτο να απομακρυνθεί από τις αγορές μία ημέρα, θα μπορούσε πάντα να επανέλθει εάν χρειαστεί. Ο Draghi ήταν αρκετά προσεκτικός ώστε να αφήσει ανοικτή την επιλογή της αντιστροφής της πορείας. Αυτή είναι μια σημαντική διαφορά σε σύγκριση με την κρίση του κρατικού δημόσιου χρέους -όταν η έλλειψη στήριξης της κεντρικής τράπεζας συνέβαλε στη διόγκωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων στις ασθενέστερες χώρες - και μάλιστα μία η οποία θα συμβάλει στη διατήρηση της σταθερότητας της ευρωζώνης.

Υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι μπροστά για την ΕΚΤ. Η διαίρεση εντός του διοικητικού συμβουλίου, η οποία άρχισε να γίνεται αισθητή την προηγούμενη εβδομάδα, ενδέχεται να ενταθεί. Ο πληθωρισμός μπορεί να επιταχυνθεί πιο γρήγορα από ό, τι αναμενόταν, αναγκάζοντας την Κεντρική Τράπεζα να αποκηρύξει τις προηγούμενες δεσμεύσεις της. Οι επενδυτές ενδέχεται να αλλάξουν γνώμη –αν, για παράδειγμα, η επόμενη αύξηση των επιτοκίων από την Fed ανεβάσει τις αποδόσεις των ομολόγων παγκοσμίως. Αλλά για την ώρα, η ΕΚΤ φαίνεται να χειρίζεται σωστά τόσο τη νομισματική όσο και την επικοινωνιακή της πολιτική.