Μείωση φόρων και αξιοπιστία για να αποφευχθεί το 4ο μνημόνιο

Του Δημήτρη Δελεβέγκου
 
Μείωση της φορολόγησης, ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας και αφοσίωση στην υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων απαιτούνται προκειμένου η ελληνική οικονομία να ανακάμψει και να μην χρειαστεί η λήψη νέων μέτρων που συνεπάγεται ένα τέταρτο μνημόνιο.

Αυτό ανέφεραν, μεταξύ άλλων, η οικονομολόγος και πρώην μέλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Μιράντα Ξαφά, ο επικεφαλής οικονομολόγος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) Μιχάλης Μασουράκης και ο πρώην υπουργός και βουλευτής της Ν.Δ. Νότης Μηταράκης στο χθεσινό, ένατο, ετήσιο δείπνο του CFA Society Greece με θέμα το εάν τη φετινή χρονιά η Ελλάδα θα καταφέρει να ανακάμψει.

Η κα Ξαφά σημείωσε ότι η ελληνική αξιολόγηση θα πρέπει να κλείσει πριν τις εκλογές του Μαρτίου στην Ολλανδία και αναφέρθηκε στα βασικά συμπεράσματα των εκθέσεων του ΔΝΤ που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα. Σημείωσε ότι απαιτείται εκ βάθρων αναδιοργάνωση των δημόσιων δαπανών, αλλά και διεύρυνση της φορολογικής βάσης με την μείωση του αφορολόγητου.

Ο κ. Μασουράκης εκτίμησε ότι θα κλείσει η αξιολόγηση, σημειώνοντας ότι η κυβέρνηση θα δεχτεί όλα τα επιπρόσθετα μέτρα, θεωρώντας, ενδεχομένως, ότι στο χρόνο που της απομένει θα μπορούσε να αναστρέψει το κλίμα. Τόνισε ότι η άρση των capital controls είναι αναγκαία κίνηση για να αποκατασταθεί η αξιοπιστία και να δοθεί μήνυμα στις διεθνείς αγορές ότι η Ελλάδα θα λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να ανακάμψει η οικονομία.

Ο κ.Μηταράκης ανέφερε ότι το διεθνές πλαίσιο μεταβάλλεται, με το κρίσιμο ερώτημα να είναι πώς η Ελλάδα θα καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει τη δημοσιονομική πρόοδο που έχει καταφέρει μέχρι σήμερα. Υπογράμμισε ότι το δίλημμα εθνικό νόμισμα ή μνημόνιο κακώς τίθεται, δεδομένου ότι ακόμη και σε περίπτωση εξόδου από το ευρώ, ένα καινούργιο μνημόνιο θα ήταν αναπόφευκτο.

Αναλυτικά ανέφεραν:
 
Μ. Ξαφά: "Δεν είναι ρεαλιστικό πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%"
 
"Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει θέσει δύο βασικές προϋποθέσεις για να συμμετάσχει με χρηματοδότηση στο ελληνικό πρόγραμμα. Η Ελλάδα να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη και αυτές που χρειάζονται για να μπορεί η χώρα να εξασφαλίσει πλεονάσματα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, σε μόνιμη βάση, ώστε να μπορεί να καλύπτει  ένα τμήμα των τόκων χωρίς να δανείζεται.

Η δεύτερη προϋπόθεση είναι οι Ευρωπαίοι να δώσουν μία γενναία ελάφρυνση χρέος, ώστε αυτό να γίνει βιώσιμο. Ο συνδυασμός των δύο αυτών μεταβλητών πρέπει να δίνει στη διεθνή κοινότητα και τις χρηματαγορές μία εύλογη εξασφάλιση ότι μετά το τέλος του προγράμματος η Ελλάδα θα μπορεί να σταθεί στα πόδια της.

Το ταμείο θέλει το πρόγραμμα να έχει ρεαλιστικούς στόχους, αξιόπιστα μέτρα και βιώσιμο χρέος. Η έμφαση στην αξιοπιστία είναι τεράστιας σημασίας διότι χωρίς αυτήν δεν θα μπορέσουμε να γυρίσουμε στις κεφαλαιαγορές και να προσελκύσουμε επενδύσεις. Ένα πρόγραμμα που είναι βασισμένο σε μη ρεαλιστικούς στόχους δεν πρόκειται να επαναφέρει την εμπιστοσύνη ούτε να προσφέρει τις διασφαλίσεις ότι η χώρα μπορεί να σταθεί στα πόδια της.

Όσον αφορά το περιεχόμενο των δύο εκθέσεων του ΔΝΤ που δόθηκαν στη δημοσιότητα, η έκθεση για την ανάμειξη του ταμείου στο δεύτερο πρόγραμμα έχει βασικό συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα δεν πέτυχε. Και αυτό κυρίως διότι η κυβέρνηση δεν είχε την κυριότητα του προγράμματος και δεν αντιστάθηκε αποτελεσματικά σε διάφορα συνδικαλιστικά και συντεχνιακά συμφέροντα.

Η δεύτερη έκθεση, που περιλαμβάνει την ανάλυση βιωσιμότητας χρέους, συμπεραίνει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Ως προς την πολιτική που ακολουθείται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναφέρει ότι δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από την Ελλάδα να έχει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% που θα πρέπει να μειωθούν στο 1,5%. 

Ως προς τη δημοσιονομική πολιτική, το ταμείο λέει ότι δεν χρειάζεται άλλη λιτότητα, δηλαδή το 1,5% πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να επιτευχθεί με τα μέτρα που ήδη περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα. Εάν οι Ευρωπαίοι και η Ελλάδα επιμείνουν στο 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα, που έχουν συμφωνήσει, τότε, σύμφωνα με το ΔΝΤ, χρειάζονται περαιτέρω δημοσιονομικά μέτρα της τάξης των 4,3 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει εκ βάθρων αναδιάρθρωση τόσο των δαπανών όσο και των εσόδων. Θα πρέπει να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές που έχουν φθάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Και για να γίνει αυτό θα πρέπει να διευρυνθεί η φορολογική βάση με μείωση του αφορολόγητου. Στην Ελλάδα το 52% των φορολογούμενων δεν πληρώνει καθόλου φόρο εισοδήματος έναντι 20% στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Από την πλευρά των δαπανών, θα πρέπει να μειωθούν κι άλλο οι συντάξεις, καθώς δεν γίνεται το 1/3 των φορολογικών εσόδων να χρηματοδοτούν τα ελλείμματα του ασφαλιστικού. Και θα πρέπει, ταυτόχρονα, να δημιουργηθεί δημοσιονομικός πόρος ώστε να χρηματοδοτηθεί το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.

Σήμερα το 90% των ανέργων δεν εισπράττει τίποτα από πουθενά. Θα πρέπει οι κοινωνικές δαπάνες να είναι πολύ πιο στοχευμένες, ενώ θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη ανακατανομή δαπανών διότι δεν νοείται τα μισά λεωφορεία να μην κυκλοφορούν επειδή δεν έχουν ανταλλακτικά.

Ελπίζουμε ότι η διαπραγμάτευση θα έχει καλό τέλος και ότι θα ολοκληρωθεί πριν από τις εκλογές στην Ολλανδία στις 15 Μαρτίου. Εάν δεν κλείσει μέχρι τότε, τον Απρίλιο έχουμε εκλογές στην Γαλλία και θα καταλήξουμε στον Ιούλιο όπου έχουμε την αποπληρωμή 7 δισ. ευρώ που δεν θα είναι δυνατόν να χρηματοδοτήσουμε με εσωτερικούς φόρους".

Μ. Μασουράκης: "Απαιτείται σοκ αξιοπιστίας"

"Υπάρχει πρόβλημα αξιοπιστίας, δεν υπάρχει καμία ιδιοκτησία στις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιούμε. […] Το πολιτικό σύστημα δεν είναι το κατάλληλο για να δώσει την ώθηση που απαιτείται. Θα πρέπει να υπάρξει φωνή αξιοπιστίας, διαφορετικά δεν θα μπορέσουμε να αλλάξουμε την πορεία της μοίρας αυτής της χώρας. Στα οικονομικά μόνο τα unexpected events έχουν κάποιο πραγματικό αποτέλεσμα. Θα πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει ένα σοκ αξιοπιστίας που θα δημιουργήσει μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία ότι όλα θα πάνε όπως πρέπει. Δηλαδή κάποια κυβέρνηση, που πιστεύει ότι η χώρα θα ανακάμψει, εάν καταφέρει να ανακοινώσει ορισμένα μέτρα που στέλνουν μήνυμα στις διεθνείς αγορές ότι πράγματι υπάρχει αφοσίωση στο πρόγραμμα, τότε θα  μπορούσαμε να δούμε γρήγορα αποτελέσματα.

Έχουμε πρόβλημα αλλαγής του μίγματος οικονομικής πολιτικής που βασίζεται στην υπερφορολόγηση εργαζομένων και επιχειρήσεων και είναι άκρως αντιαναπτυξιακό. Θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας δημοσιονομικός φόρος και γι’ αυτό θα πρέπει να υιοθετήσουμε μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής,  με άμεσα αποτελέσματα, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. 

Όταν μια κυβέρνηση ανακοινώσει ένα πρόγραμμα που θα γίνει πιστευτό, τότε θα μπορέσει, ταυτόχρονα, να μειώσει τους φορολογικούς συντελεστές και σιγά-σιγά η εμπιστοσύνη θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές.

Προτείνουμε μείωση του αφορολογήτου ώστε να πληρώνουν από λίγο περισσότεροι Έλληνες και οι πόροι αυτοί να ανακατανεμηθούν στα πιο παραγωγικά στελέχη της οικονομίας και σε κοινωνικά προγράμματα.

Επίσης, με την έννοια ότι προεξοφλούμε την επιτυχία του προγράμματος και της προσαρμογής, θα πρέπει να ανακοινώσουμε την άρση των περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων. Αυτό από μόνο του θα δώσει τεράστια ώθηση αξιοπιστίας. Εάν περιμένουμε πρώτα να πετύχουμε κάποιους στόχους και μετά σταδιακά να αίρουμε τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων, δεν πάμε πουθενά. Μία κυβέρνηση που θα ανακοινώσει την άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, θα δώσει τρομακτική ώθηση στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας.

Θα έπρεπε ακόμη να ανακοινωθεί ένα πιο φιλόδοξο πρόγραμμα κόκκινων δανείων από το τραπεζικό σύστημα.

Παράλληλα, ώθηση στην αναπτυξιακή διαδικασία θα έδινε η πιο ταχεία πρόσβαση στις αγορές, με μικρά ποσά και διάρκειες. Μία τέτοια κίνηση θα φανέρωνε ότι η κυβέρνηση είναι αξιόπιστη, όπως και ότι, πράγματι, επιθυμεί να προσαρμοστεί η οικονομία και να πετύχουν οι μεταρρυθμίσεις.
Εκτός από το σοκ αξιοπιστίας, θα πρέπει να βρούμε 5-10 επενδυτικά projects, τα οποία να είναι εμπορεύσιμα και να τα πουλήσουμε στην διεθνή επενδυτική κοινότητα.

[…] Πιστεύω ότι η δεύτερη αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί γρήγορα, με την κυβέρνηση να παίρνει όλα τα μέτρα που έχει στο τραπέζι το ΔΝΤ, καθώς ο Σόιμπλε έχει αναφέρει ότι δίχως το Ταμείο δεν υπάρχει πρόγραμμα και θα πρέπει να πάμε σε νέο πρόγραμμα. Θα τα δεχτούν, λοιπόν, όλα. Αυτό έχει ένα αρνητικό πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση και δεν ξέρω πώς θα το διαχειριστεί. Μια επιλογή είναι να πει στο διάστημα των 18 μηνών που απομένουν, μπορώ να διαχειριστώ το κόστος που εισέπραξα, δεδομένου ότι σήμερα υπάρχουν ενδείξεις που μπορούν να τροφοδοτήσουν το σενάριο αυτό. 

Υπάρχει μια έρπουσα ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και μοχλοί, όπως οι πόροι  ΕΣΠΑ ύψους 26 δισ. ευρώ, που μπορεί να αξιοποιήσει η κυβέρνηση. Μέρος των κεφαλαίων αυτών θα μπορούσε η κυβέρνηση να φέρει προς τα μπροστά , δημιουργώντας αίσθηση στην αγορά ότι υπάρχει ρευστότητα".

Ν. Μηταράκης: "Το διεθνές πολιτικό πλαίσιο αλλάζει"

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αλλάζει το πολιτικό πλαίσιο σε όλη το δυτικό κόσμο. Πλέον μιλάμε για λαϊκισμό και σοβαρότητα, για εσωστρέφεια και εξωστρέφεια. Η ροπή είναι προς την εσωστρέφεια και τον λαϊκισμό. Και αυτό ακόμη δεν έχουμε δει πώς αυτό θα επηρεάσει την συμπεριφορά των δανειστών. Διότι κινούμαστε ακόμη με την λογική ότι και το ΔΝΤ και η Ευρωζώνη, θα συνεχίσουν να υιοθετούν την ίδια στρατηγική.

Εάν δούμε το ελληνικό πρόγραμμα και διαβάσουμε την έκθεση του ΔΝΤ, αναγνωρίζεται ότι έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στο δημοσιονομικό πεδίο. […] Το κρίσιμο ερώτημα είναι, δεδομένου ότι το τραπεζικό σύστημα δεν έχει δυνατότητα δανειοδότησης νέων επενδύσεων, κατά πόσο το διεθνές πλαίσιο μας επιτρέπει να προσελκύσουμε τις απαραίτητες επενδύσεις ώστε να εκμεταλλευτούμε την ώθηση που έχει η οικονομία ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων.

Η αξιοπιστία είναι μια λέξη κλειδί, ενώ το πρόγραμμα από το 2010 έως σήμερα είχε μια εγγενή αστάθεια που σχετίζεται με το γεγονός ότι δεν επέτρεψε στην Ελλάδα να αποκτήσει μία σταθερότητα.

Η Ελλάδα προσέλκυσε τα τελευταία χρόνια τέσσερις επενδύσεις άνω του 1 δισ., κάτι που είναι πρωτοφανές για την ελληνική οικονομική ιστορία. 

Πρόκειται για την ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού, τον αγωγό TAP, την πώληση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίηση της Eurobank. Το ερώτημα είναι κατά πόσο μπορούμε να μεταφράσουμε τις επενδύσεις αυτές σε ΑΕΠ.

Όπως είναι η κατάσταση σήμερα, δεν φαίνεται ότι η Ελλάδα μπορεί το 2018 να βγει στις αγορές. Δεν έχουν γίνει τα βήματα που χρειαζόμαστε για να αποκτήσουμε τη βαθιά αξιοπιστία που θα επιτρέψει στη χώρα μας να στηριχθεί αποκλειστικά στις αγορές.

Και επειδή είμαστε μια χώρα με μεγάλο οικονομικό αναλφαβητισμό, υποστηρίζουν διάφοροι ότι η Ελλάδα, το 2018, θα αντιμετωπίζει το δίλημμα μνημόνιο ή εθνικό νόμισμα. Ωστόσο, η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα θα οδηγούσε σε μνημόνιο διότι η χώρα θα εξακολουθήσει να κάνει τα ίδια βήματα, δανειζόμενη τότε μόνο από το ΔΝΤ. Και φυσικά θα χρειαστεί βαθύτερες δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις για να μην μπει η χώρα σε ένα φαύλο κύκλο".
 
 dimitris.delevegos@capital.gr