Τι διδάσκει το –αποτυχημένο– δημοψήφισμα των Ούγγρων

Του Γιώργου Λακόπουλου 

Κουίζ Νο1: Τι είναι χειρότερο από όσα συνέβησαν την Κυριακή στην Ουγγαρία: ότι μια κυβέρνηση χώρας - μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκάλεσε δημοψήφισμα με ένα ερώτημα που περιείχε την απάντησή του –για να στηρίξει την ξενοφοβική συμπεριφορά της –ή ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών αδιαφόρησε; 

Κουίζ Νο2: Στο προσφυγικό είναι δημοκρατικό να μετατίθενται στους πολίτες – για την ακρίβεια στο θυμικό τους– αποφάσεις που στον πυρήνα τους αφορούν ανθρώπινα δικαιώματα, ή πρέπει να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους οι πολιτικές ηγεσίες; 

Σ' αυτά τα ερωτήματα συμπυκνώνεται ο κίνδυνος να οδηγηθούν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μακριά από τις θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού, στις οποίες στηρίζεται το κοινοτικό οικοδόμημα. Ήδη συμπαγείς μειοψηφίες συμπράττουν με ακραίες πολιτικές ηγεσίες με σκοπό να διαμορφώσουν συνθήκες ακύρωσης αποφάσεων που έχουν λάβει τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την από κοινού διαχείριση του προσφυγικού.

Όσα μεθόδευσε στη χώρα του ο πρωθυπουργός Ορμπάν συνιστούν απόπειρα να αποκτήσει χροιά λαϊκής συγκατάθεσης η πολιτική της εχθρικής αντιμετώπισης των προσφυγικών πληθυσμών. Να καταστούν λαϊκή απαίτηση τα κλειστά σύνορα. 

Αυτό όμως δεν είναι ευρωπαϊκή πολιτική. Όπως είπε ο Επίτροπος για τη Μετανάστευση και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, Δημ. Αβραμόπουλος: "τα τείχη και οι φράχτες μάς πάνε πίσω, σε ένα παρελθόν μιας βαθιάς διαιρεμένης μεταπολεμικής Ευρώπης". Μας πάνε επίσης και στην προπολεμική Ευρώπη και τα καθεστώτα που γέννησε.

Μοιραία μπαίνει στον πειρασμό να αναρωτηθεί κανείς αν θα ήταν θεμιτό ένα ανάλογο δημοψήφισμα στην Ελλάδα και ποιο θα ήταν το ενδεχόμενο αποτέλεσμά του. Αν λάβουμε υπόψη τις –αντιευρωπαϊκές στην ουσία τους– απαντήσεις που έδωσε το ελληνικό εκλογικό σώμα στο δημοψήφισμα που οργάνωσε η προηγούμενη κυβέρνηση Τσίπρα, το συμπέρασμα δεν είναι και πολύ ικανοποιητικό.

Στη χώρα που πλήττεται περισσότερο από κάθε άλλη στην Ευρώπη ο κίνδυνος να διολισθήσει η κοινωνία σε απόρριψη της ανεκτικότητα και της αλληλεγγύης είναι εκ των πραγμάτων ισχυρός. 

Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική πολιτική τάξη οφείλει να είναι σαφής και ανυποχώρητη σε δυο μέτωπα ταυτόχρονα:

Πρώτα στην απόκρουση της εγχώριας ακροδεξιάς –που κατοικοεδρεύει και πέραν της Χρυσής Αυγής– οσάκις  καλλιεργεί ιδέες που μπορεί να οδηγήσουν σε δήθεν δημοκρατικές πρωτοβουλίες σαν αυτή του Ορμπάν.

Δεύτερον, στην άσκηση συνεχούς πίεσης προς τις λοιπές κοινοτικές χώρες να υλοποιήσουν το ευρωπαϊκό πρόγραμμα μετεγκαταστάσεων από Ελλάδα και Ιταλία προς την υπόλοιπη Ευρώπη. 

Έξω από το ευρωπαϊκό πλαίσιο δεν μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα –ούτε να το ανακόψει. Κυρίως δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει αν η κοινωνία της αρχίσει να μετατρέπει τις –σποραδικές και κατά τόπους– αντιδράσεις στην υποδοχή προσφύγων σε πολιτική συμπεριφορά των πολιτών.

Από αυτή την άποψη η Ουγγαρία διδάσκει τι πρέπει να αποφύγει η υπόλοιπη Ευρώπη και η Ελλάδα φυσικά. Γιατί όπως έλεγε ο Γάλλος συγγραφέας Νικολά Σαμφόρ: "Υπάρχουν εποχές που η Κοινή Γνώμη είναι η χειρότερη γνώμη".