Ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν

Του Petr Bologov

Μετά από ημέρες σπέκουλας για την υγεία του, ο Islam karimov, ο πρώτος και μόνος πρόεδρος του ανεξάρτητου Ουζμπεκιστάν, κηρύχθηκε νεκρός στις 2 Σεπτεμβρίου.

Ο θάνατος του Karimov έχει ρίξει την χώρα σε αβεβαιότητα. Αναλυτές έχουν προβλέψει μια άνοδο του ισλαμικού φονταμενταλισμού, των εθνοτικών και περιφερειακών διαφωνιών, συγκρούσεις μεταξύ πολιτικών φατριών, ακόμη και εμφύλιο πόλεμο.

Ο θάνατος του προέδρου έχει ίσως –το πιο σημαντικό- πυροδοτήσει μια κρίση διαδοχής: επειδή ο Karimov δεν όρισε έναν κληρονόμο, βρίσκεται σε εξέλιξη μια πολιτική μάχη για την ανάληψη του "θρόνου". Τρεις άνδρες ξεχωρίζουν ως πιθανοί διάδοχοι: ο πρωθυπουργός Shavkat Mirziyoyev, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Rustam Azimov, και ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας, Rustam Inoyatov.

Ενώ οι Mirziyoyev και Azimov είναι δημόσια πρόσωπα που φαίνεται να είναι έτοιμα να θέσουν υποψηφιότητα για τη θέση του προέδρου (σε μια εκλογική διαδικασία που πρόκειται να διεξαχθεί σε τρεις μήνες), ο Inoyatov μπορεί να ενεργήσει περισσότερο ως γκρίζος καρδινάλιος, προσπαθώντας να χειριστεί τον Mirziyoyev –τον στενό του συνεργάτη- αντί να επιδιώξει ένα αιρετό αξίωμα.

Ίσως ο πιο πιθανός υποψήφιος για να μετακινηθεί στο προεδρικό παλάτι είναι ο 59χρονος Mirziyoyev, αν και δεν είναι ακριβώς δημοφιλής στο Ουζμπεκιστάν: ο Karimov στράφηκε στον Mirziyoyev για να επιλύσει τα πιο προκλητικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, καθιστώντας τον κάπως αντιπαθή μεταξύ του πληθυσμού.

Ο Mirziyoyev είναι γνωστός για τον θερμόαιμο χαρακτήρα του. Λέγεται πως συνηθίζει να προσβάλει και να χτυπάει τους συνεργάτες του. Σύμφωνα με αναφορές από ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όταν ήταν κυβερνήτης της περιοχής Dzhizak, ο Mirziyoyev χτύπησε μέχρι θανάτου έναν δάσκαλο κολεγίου , διότι αρνήθηκε να φέρει τους μαθητές να εργαστούν σε βαμβακοκαλλιέργειες μέσα στην βροχή.

Αλλά ο Karimov, ο οποίος είναι επίσης γνωστός για το ότι χτυπάει τους συνεργάτες του, προφανώς του άρεσε το στυλ διοίκησης του Mirziyoyev και τον διατήρησε στη θέση περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον μέχρι τότε. Ουσιαστικά, είναι πιστό αντίγραφο του Karimov, αν και είναι ασαφές εάν θα είναι σε θέση να έχει την επινοητικότητα και την διπλωματική ευελιξία του Karimov.

Ορισμένα μέσα ενημέρωσης αποκαλούν τον Mirziyoyev έναν "φιλοΡώσο πολιτικό" εξαιτίας των οικογενειακών δεσμών, παρά το γεγονός ότι κανείς εκτός του προέδρου δεν επιτρέπεται να εκφράζει τις πολιτικές του προτιμήσεις στο Ουζμπεκιστάν. Είναι αλήθεια πως η ανιψιά του πρωθυπουργού ήταν παντρεμένη με τον Babur Usmarov –τον ανιψιό και κληρονόμο του Ρώσου δισεκατομμυριούχου με καταγωγή από το Ουζμπεκιστάν, Alisher Usmanov. Ωστόσο, ο Babur σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στην Τασκένδη πριν από μερικά χρόνια, επομένως όποια οικογενειακή σύνδεση υπήρχε, έχει φύγει.

Ο Mirziyoyev φέρεται να είναι κοντά σε όλη την οικογένεια Karimov, όπως και με τον Rustam Inoyatov. Υπάρχουν πολλές θεωρίες που εξηγούν τη συμμαχία μεταξύ του πρωθυπουργού και του επικεφαλής της SNB, συμπεριλαμβανομένης και του ότι ο Inoyatov "φύτεψε" τον Mirziyoyev στον κλειστό κύκλο του Karimov έτσι ώστε να μπορεί να επηρεάζει τον πρόεδρο.

Ο Inoyatov βρισκόταν στο τιμόνι των υπηρεσιών ασφαλειών του Ουζμπεκιστάν για περισσότερα από 20 χρόνια και ελέγχει όλες τις μεγάλες στρατιωτικές δομές και δομές ασφάλειας του Ουζμπεκιστάν. Ο Inoyatov έχει τον δικό του στρατό που περιλαμβάνει τα πιο ετοιμοπόλεμο τμήματα. Ακόμη περισσότερο, ορισμένα δημοσιεύματα υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι του Inoyatov στην προεδρική διοίκηση παρακολουθούσαν στενά τις επαφές του Karimov με τους επικεφαλής  των περιοχών και υπουργείων.

Ο Inoyatov βρίσκεται σε αυτή την θέση περισσότερο από κάθε άλλον αξιωματούχο στον ίδιο βαθμό. Με εξαίρεση τον Zelikhman Khaydarov, τον επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης του Karimov, είναι ο μόνος Ουζμπέκος πολιτικός που έχει συνεργαστεί με τον Karimov στη δεκαετία του 1990.

Και πάλι, το έργο του Inoyatov παίρνει μικρή δημοσιότητα. Οι πρώτες –αξιοπρεπούς ποιότητας- φωτογραφίες του εμφανίστηκαν στα μέσα ενημέρωσης μόλις το 2014, όταν ο κινεζικός Τύπος δημοσίευσε λεπτομέρειες για την επίσκεψή του εκεί. Κανένας επισήμως δεν απαγορεύεται να βγάζει φωτογραφίες του Inoyatov. Απλώς οι δημοσιογράφοι δεν έχει πρόσβαση στους υπαλλήλους της SNB.

Ο τρίτος πιθανός διάδοχος για να αντικαταστήσει τον Karimov είναι ο Rustam Azimov, ο οποίος έγινε υπουργός Οικονομικών το 1998 και του οποίου η γνώση για τις αρχές της ελεύθερης αγοράς τον βοήθησαν ώστε να γίνει τμήμα της ομάδας του karimov. Για πολλούς στο Ουζμπεκιστάν και την κοινότητα των μεταναστών, το όνομα του Azimov συνδέεται με τον φιλελευθερισμό. Έχει master από την Οξφόρδη, κάτι που πιθανώς τον καθιστά ως τον πιο μορφωμένο άνθρωπο στην κυβέρνηση.

Έτσι, δεν είναι εντελώς διαφορετικός από άλλους Ουζμπέκους ηγέτες που αναρριχήθηκαν στην εξουσία υπό τον Karimov. Απλώς δεν δίωξε ποτέ άμεσα πολιτικούς διαφωνούντες, όπως ο Inoyatov, ή δεν οδήγησε ανθρώπους στις βαμβακοκαλλιέργειες μαζικά, όπως ο Mirziyoyev.

Τα ονόματα των άλλων πιθανών προεδρικών υποψηφίων έχουν επίσης ανακύψει, συμπεριλαμβανομένων των Gulnara Karimova (κόρη του Karimov), Akbar Abdullayev (ανιψιός του karimov), Στρατηγός του SNB Shukhrat Gulyamov, και άλλοι λιγότερο γνωστοί που δεν είναι πλέον πολιτικά ενεργοί. Ο Ουζμπέκος επιχειρηματίας Gafur Rakhimov, τον οποίον οι αμερικανικές αρχές θεωρούν ως έναν από τους βασικούς προμηθευτές αφγανικής ηρωίνης στην Ευρώπη, έχουν επίσης αναφερθεί.

Στο τέλος της ημέρας ωστόσο, οι Inotatov, Mirziyoyev και Azimov είναι οι πιο πιθανοί διάδοχοι διότι είναι υπεύθυνοι για τις πιο σημαντικές πτυχές της κρατικής πολιτικής για την οικονομία, την ασφάλεια, και την εσωτερική και εξωτερική πολιτική.

Αυτό που ε΄χει περισσότερο σημασία είναι η ικανότητα αυτών των ανδρών να συμφωνήσουν στο ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν: ένας παρατεταμένος αγώνας για την εξουσία θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφικός. Ένας από αυτούς –ίσως ο Azimov- μπορεί να εξαλειφθεί. Είναι επίσης πιθανό ότι, όπως στο Τουρκμενιστάν, ο πρόεδρος θα αντικατασταθεί από έναν δεύτερης, ή ακόμη και τρίτης βαθμίδας κυβερνητικό αξιωματούχο.

Σε κάθε περίπτωση, η προσοχή με την οποία οι αξιωματούχοι στην Τασκένδη διακινούν πληροφορίες σχετικά με την ιατρική κατάσταση του προέδρου και τον θάνατο του, υποδηλώνει πως η πάλη για την εξουσία ίσως μόλις τώρα να αρχίζει.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegie.ru/commentary/2016/09/06/who-will-be-uzbekistan-s-next-president/j4zn