Του Ashoka Mody
Λίγοι υπήρξαν πιο απαισιόδοξοι σχετικά με τις προοπτικές της βρετανικής οικονομίας από τον ίδιο τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, Mark Carney. Εάν, όμως, θέλει να βοηθήσει να μετριαστούν οι συνέπειες της ψηφοφορίας υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να στείλει ένα πιο ενθαρρυντικό μήνυμα αναβάλλοντας τα νομισματικά μέτρα στήριξης.
Οι άνθρωποι που έχουν επιφορτιστεί με τη διαχείριση των οικονομικών προσπαθούν συνήθως να είναι αισιόδοξοι, στη λογική ότι η θετική τους στάση θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρήσεων ώστε να δαπανήσουν και να επενδύσουν, καθιστώντας τελικά την αισιοδοξία αυτοεκπληρούμενη. Η ρητορική γύρω από την ψηφοφορία της Βρετανίας για τη συμμετοχή στην ΕΕ ήταν κραυγαλέα εξαίρεση. Σε μια προσπάθεια να επηρεάσει την ψηφοφορία, μία παγκόσμια χορωδία υπεύθυνων χάραξης πολιτικής προέβλεπε ολέθριες συνέπειες. Δυστυχώς η χορωδία συνεχίστηκε.
Μετά την απόφαση των ψηφοφόρων για αποχώρηση από την Ε.Ε., ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), Angel Gurria, επανέλαβε τις προβλέψεις για υψηλότερη ανεργία και μόνιμη βλάβη στα εισοδήματα των νοικοκυριών. Η Christine Lagarde, γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, δήλωσε ότι η απόφαση "ρίχνει σκιά στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας". Ωστόσο η σκιά του Brexit δεν ξεχωρίζει τόσο έντονα ανάμεσα στην ευρύτερη, παγκόσμια υποχώρηση του ρυθμού αύξησης της παραγωγής και των επιτοκίων που ξεκίνησαν στις αρχές του 2014 (βλέπε γράφημα).
Ίσως κανείς, όμως, να μην ήταν τόσο δραστήριος όσο ο Carney στο να υποδαυλίζει το αίσθημα της κατήφειας και του χάους -ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα, δεδομένου ότι οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών σπάνια κάνουν προβλέψεις για οικονομική και χρηματοπιστωτική αναταραχή, ειδικά όταν πρόκειται για το δικό τους νόμισμα.
Ήδη από το Μάιο, η Τράπεζα της Αγγλίας είπε ότι η πιθανότητα του Brexit επιδρά αρνητικά στη βρετανική λίρα, παρά το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της πτώσης της αξίας του νομίσματος είχε συμβεί νωρίτερα, όταν οι δημοσκοπήσεις -και ειδικά οι αγορές στοιχήματος- έδιναν σαφές προβάδισμα στην εκστρατεία του "Remain". Στην πραγματικότητα το νόμισμα σταθεροποιήθηκε στη διάρκεια της σύντομης περιόδου που η εκστρατεία του Brexit κέρδιζε στις δημοσκοπήσεις.
Οι αγορές έφτασαν στο σημείο να βλέπουν τις δημόσιες εμφανίσεις του Carney ως προάγγελο κακών ειδήσεων. Η λίρα άρχισε να υποχωρεί τις ώρες πριν από την πρώτη σημαντική μετα-Brexit ομιλία του στις 30 Ιουνίου, όπου και πάλι ο Carney δεν απογοήτευσε: το προκληθέν από την αβεβαιότητα Brexit, επέμεινε, έχει προκαλέσει "οικονομικό μετα-τραυματικό στρες στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, καθώς και στις αγορές". Η στερλίνα υποχώρησε εκ νέου στις 5 Ιουλίου, προτού ο διοικητής προειδοποιήσει ότι ο κίνδυνος του Brexit "έχει αρχίσει να αποκρυσταλλώνεται" και να υποσχεθεί πως η Κεντρική Τράπεζα θα εργαστεί για να αμβλύνει τα οικονομικά σοκ και να στηρίξει την ανάπτυξη.
Σήμερα, η Τράπεζα της Αγγλίας αποφασίζει για το αν θα πρέπει να παράσχει νέα μέτρα στήριξης προκειμένου να αντισταθμίσει τις τρομακτικές προοπτικές που έχει περιγράψει ο Carney. Θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά το μήνυμα που θα στείλει με τις ενέργειές της. Μια κίνηση προς χαμηλότερα επιτόκια θα ήταν αντιπαραγωγική, καθώς θα έστελνε σήμα πως ακολουθούν περισσότερα προβλήματα. Η πλήρης αδράνεια αντίθετα θα μπορούσε να ενισχύσει την εμπιστοσύνη, επισημαίνοντας την ανθεκτικότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών στον απόηχο του αρχικού σοκ του Brexit.
Πέραν της μακροχρόνιας "κακουχίας" του τραπεζικού κλάδου της Ευρωζώνης, τα χρηματιστήρια έχουν βιώσει αξιοσημείωτη ανάκαμψη. Ακόμη και οι μετοχές μεσαίας κεφαλαιοποίησης του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίες τείνουν να αντικατοπτρίζουν το εγχώριο οικονομικό κλίμα, ανέκαμψαν. Με την Theresa May να αναλαμβάνει την πρωθυπουργία της Βρετανίας, η μορφή των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ καθίσταται ολοένα πιο σαφής και η λίρα έχει σημειώσει μικρή ανάκαμψη. Κατεβάζοντας το όπλο της, η Τράπεζα της Αγγλίας θα μπορούσε να στείλει ένα μήνυμα δύναμης -που θα ήταν το καλύτερο μέτρο στήριξης για την ώρα.
Η Πρωθυπουργός May βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μακροπρόθεσμη πρόκληση να πετάξει τον παράλογο δημοσιονομικό ζουρλομανδύα της προηγούμενης κυβέρνησης και να δαπανήσει προσεκτικά με τρόπο που θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες, ιδίως στους τομείς που έχουν επηρεαστεί αρνητικά και έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται παραμελημένοι. Εν τω μεταξύ, ο Carney θα πρέπει να ανταποκριθεί στο άμεσο καθήκον της επιβολής αυστηρότερων ελέγχων στα funds ακινήτων, τα οποία αποδεικνύονται ανεπαρκώς προστατευμένα ακόμη και απέναντι στην μέτρια πτώση των τιμών που έχει εκδηλωθεί μέχρι στιγμής. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να του επιτρέψει να ξεφουσκώσει με ασφάλεια τη φούσκα των ακινήτων που έχει αδικαιολόγητα ενισχύσει τη λίρα, τη μειωμένη βρετανική ανταγωνιστικότητα και τα νέα τρωτά σημεία της οικονομίας.
Τόσο η βρετανική, όσο και οι διεθνείς οικονομίες απορρόφησαν σχετικά ήπια τους κραδασμούς μιας εξέλιξης ιστορικής σημασίας. Αθετώντας την υπόσχεση του Carney για περισσότερα μέτρα στήριξης, η Τράπεζα της Αγγλίας μπορεί να σηματοδοτήσει την επιστροφή στην ομαλότητα.
