Υπερρύθμιση στην ΕΕ

Του Γιώργου Κατοστάρη

Πολύς λόγος γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου, τόσο στον εγχώριο όσο και στον εξωτερικό τύπο, έντυπο και μη, για την ποιότητα της παρεχόμενης εργασίας των Ελλήνων και για την ελληνική εργασιακή νοοτροπία. Άλλος τόσος για το μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων, για την ποιότητα σπουδών από τα ελληνικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, για την κουλτούρα του ελληνικού δημοσίου. Αντιλαμβάνεσθε για ποιο πράγμα μιλάω. Κι ενώ κάποιοι θα περίμεναν να γεφυρωθούν οι διαφορές, η αντίληψη αυτή όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά και εντείνει το όποιο χάσμα με αποτέλεσμα να ενισχύεται η προκατάληψη. 

Σε πρόσφατη συνέντευξή του (20.4.2016) ακόμα και ο ίδιος ο κύριος Juncker τόνισε πως πολλές πρωτοβουλίες από το δυναμικό της Κομισιόν θεωρούνται υπερβολικές. Στραγγαλίζουν, αντί να εφαρμόζουν ή να ευνοούν βέλτιστες πρακτικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ύπαρξη της Frontex και ο ρόλος που θα έπρεπε να είχε διαδραματίσει στο προσφυγικό. Μια υπηρεσία άρτια οργανωμένη, πρόσφατα ενισχυμένη με νέο δυναμικό, είναι σχεδόν παντελώς απούσα από την φύλαξη των ελληνικών συνόρων, ενώ ένα μέρος της θέσης της κλήθηκε να λάβει και να διαδραματίσει – όχι τόσο δικαιολογημένα – το ΝΑΤΟ. Έτερη αναφορά στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων, επίσης οργανισμός της ΕΕ που θεσμοθετήθηκε για να χρηματοδοτήσει την προσωρινή εγκατάσταση αιτούντων άσυλο. Ενώ μόλις πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκε η συγκρότηση της υπηρεσίας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής για παρέμβαση σε έκτακτες καταστάσεις, άλλη μία ένδειξη πολιτικής και διοικητικής ολιγωρίας των ευρωπαϊκών θεσμών.

Για πολλούς περνάει απαρατήρητο πως το έργο που έχει επιτελεσθεί ως τώρα είναι λιγοστό συγκρινόμενο με τα μεγέθη των θεσμών, τις ρίζες της οργάνωσής τους, τους σκοπούς και το αντικείμενό τους. Πέρα από τους ανεπαρκείς πόρους, καταδεικνύεται πως αυτά τα από καιρό θεσμοθετημένα όργανα στο πλαίσιο της απόπειρας ομόσπονδου κράτους στην ΕΕ δεν είναι στελεχωμένα κατάλληλα ώστε να κρίνονται αποδοτικά ή και πολλές φορές διοικούνται με αστοχία.

Το πρόβλημα υφίσταται στην πολυνομία που διέπει την κεντρική εξουσία, που δεν καταφέρνει να απλοποιήσει τις διαδικασίες πετυχαίνοντας την καλύτερη αποτελεσματικότητα και την αποφυγή εξυπηρετήσεων και δημιουργίας πελατειακών σχέσεων ακόμα και εντός της Κομισιόν. Αν εξαιρέσουμε τις αναφορές στην ελλειμματική για πολλούς ηγεσία της ΕΕ, αλλά και στην μεγάλη απόσταση ανάμεσα σε μια ομοσπονδιακού τύπου Ευρώπη και τη μοναρχική διοίκηση και συμμόρφωση των κρατών μελών στην πολιτική της Γερμανίας, δεν έχουμε πολλές αναφορές στο γραφειοκρατικό μηχανισμό που ασκεί τις πολιτικές της ΕΕ. 

Η ευθύνη αναμφίβολα δεν αποδίδεται στην ηγεσία των οργανισμών μεμονωμένα, αλλά στις αρχές της ΕΕ και την εξέλιξή τους. Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος είναι ένα μεγαλειώδες παράδειγμα της αντίληψης περί ανεπάρκειας του κεντρικού γραφειοκρατικού μηχανισμού της ΕΕ. Αντίθετα, οι συνεχιζόμενες εμμονές σε επαχθή γενικευμένα χαρακτηριστικά ολόκληρων λαών καθιστούν αδήριτο ότι η υποκρισία συχνά περισσεύει. Οι γενικεύσεις άλλωστε, ποτέ δε συνέβαλαν δημιουργικά σε κάτι άλλο παρά στο να συνθέτουν προκαταλήψεις. Ούτε και οι υπεραπλουστεύσεις, όμως ευνοούν. Αυτό που θίγεται εδώ είναι οι δαιδαλώδεις γραφειοκρατικοί μηχανισμοί της πληθώρας των ευρωπαϊκών οργανισμών. 

Από την οπτική ενός επιχειρηματία που έχει την εμπειρία των δυσλειτουργιών μεγάλων οργανισμών, αλλά και του δημόσιου, εγχώριου ή ευρωπαϊκού, διαπιστώνεται η αναποτελεσματικότητα της στρατιάς διοικητικών υπαλλήλων με ποσοστώσεις από όλες τις χώρες – μέλη, όπου οι διαφοροποιήσεις λόγω εθνικών χαρακτηριστικών είναι δυσδιάκριτες, καθώς η διαπολιτισμικότητα εξισώνεται λόγω υιοθέτησης κοινών χαρακτηριστικών που απορρέουν από τα εργασιακά προνόμιά τους. Κι αυτό γιατί είναι βέβαιο πως οι πολύ αδρά αμειβόμενοι υπάλληλοι της ΕΕ, οι εργαζόμενοι σε υγιή εργασιακά περιβάλλοντα που διασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό τη μονιμότητα και τη στερεότητα των ευνοϊκών μετακινήσεων, των πλουσιοπάροχων αδειών και πολλών προνομίων δεν έχουν κανένα λόγο να διαφοροποιούνται μεταξύ τους, γιατί απλά ο τρόπος ζωής τους κυριαρχείται από την απασχόλησή τους στο μεγαλύτερο ρυθμιστικό φορέα της Ευρώπης. Στελέχη που δε λειτουργούν εξωθεσμικά, ενώ εργάζονται για οδηγίες και αποφάσεις που ολοένα και πιο συχνά εισβάλλουν στο εθνικό δίκαιο ή το δεσμεύουν σε τέτοιο βαθμό που να αλλάζει η εθνική φυσιογνωμία των χωρών μελών και όχι πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Στόχος δεν είναι η προσωπική επίθεση στους επονομαζόμενους ευρωκράτες, αλλά η κατάδειξη του διοικητικού οργανισμού των Βρυξελλών ως ενός μηχανισμού υπερτροφικού, με κορυφαίο του επίτευγμα τη δημιουργία μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες μιας ελιτιστικής μορφής δημοσίου, χωρίς όμως αυτή να είναι ταυτόχρονα και αποτελεσματική. Οι συμμετέχοντες προϋπολογισμοί των χωρών μελών θα όφειλαν να τυγχάνουν καλύτερης διαχείρισης με σχήματα πιο συμπαγή τόσο σε αριθμό, όσο και κυρίως στο αποτέλεσμα. Έτσι ερμηνεύεται και η δήλωση του Juncker ότι η Ευρώπη στραγγαλίζει τις χώρες. Περισσότερη ευελιξία, λιγότερο κράτος, λιγότερη προκατάληψη, δημιουργική σύνθεση. 

* Ο κ. Γ. Κατοστάρης είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Νέων Επιχειρηματιών Ελλάδας, CEO της GK Venture Management