Τι σημαινει η παραίτηση Davutoglu για την Τουρκία και την ΕΕ

του Rem Korteweg

Η παραίτηση του Ahmet Davutoglu έρχεται σε μια ευαίσθητη στιγμή για την συμφωνία για το μεταναστευτικό μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Γιατί ο πρωθυπουργός έχασε την εύνοια του σουλτάνου, και τι σημαίνει αυτό;

Τις τελευταίες εβδομάδες ο Davutoglu εμφανίστηκε ιδιαίτερα ανήσυχος για την θέση του. Είχε κάθε λόγο να είναι απογοητευμένος. Στα τέλη Απριλίου, η επιρροή του στο ΑΚΡ αποδυναμώθηκε, καθώς τα αφεντικά του κόμματος αποφάσισαν να τον σταματήσουν από το να διορίζει περιφερειακά στελέχη. Ο Davutoglu ήταν ασφαλώς, επικεφαλής της κυβέρνησης και επικεφαλής του κυβερνών ΑΚΡ μόνο κατ’ όνομα. Το πραγματικό αφεντικό βρίσκεται σε ένα προεδρικό παλάτι 1000 δωματίων με θέα την Άγκυρα. Η τουρκική προεδρία υποτίθεται ότι είναι ως επί το πλείστον εθιμοτυπικό αξίωμα, αλλά έχοντας συνεργαστεί με τον Recep Tayyip Erdogan εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον, πίστευε στα αλήθεια ο Davutoglu πως ήταν κάτι περισσότερο από ένα πιόνι;

Ίσως ο Erdogan φοβήθηκε ένα πραξικόπημα. Ως γνήσιος, συμπεριφερόμενος ως σουλτάνος, ο Erdogan ανησυχεί για πιθανούς αμφισβητίες. Η έντονη καταστολή των ΜΜΕ είναι μια προσπάθεια να συντρίψει την κριτική και τις μειοψηφούσες γνώμες. Το focus του στο κίνημα Gulen τροφοδοτείται από μια πεποίθηση ότι υπάρχει μια συνωμοσία ανατροπής του. Τώρα φαίνεται ότι έχει στρέψει το βλέμμα του στον εσωτερικό κύκλο. Ως πρώην υπουργός Εξωτερικών, ο Davutoglu δημιούργησε ένα ισχυρό διεθνές δίκτυο. Στους Ευρωπαίους ηγέτες άρεσε ο γλυκομίλητος, αγγλόφωνος πρώην καθηγητής. Ο Davutoglu ήταν επίσης πιο εύκολος συνομιλητής από τον Erdogan, του οποίου ο οξύθυμος χαρακτήρας, η περηφάνεια και το ότι δεν ήξερε καμία ξένη γλώσσα, συχνά καθιστούσαν τις συναντήσεις δύσκολες. Ο Davutoglu ήταν η πιο ευγενική φιλελεύθερη, φιλό-δυτική φυσιογνωμία της ηγεσίας του ΑΚΡ και η λίστα των διαφωνιών ανάμεσα σε αυτόν και τον πρόεδρο, μεγάλωνε. Ανησυχούσε ο Erdogan ότι ο Davutoglu θα μπορούσε να αμφισβητήσει την εξουσία του; Ήταν ένας Τούρκος Ίκαρος που πετούσε πολύ κοντά στον ήλιο;

Με λιγότερους συναισθηματισμούς, ο Davutoglu μπορεί να είχε πιστέψει ότι θα μπορούσε να περιορίσει τις αυταρχικά τάσεις του Erdogan. Έχοντας εκπαίδευση πολιτικού επιστήμονας, ο Davutoglu πίστευε στον σεβασμό του τουρκικού συντάγματος. Ίσως έχει διαφωνήσει μτ ην προσπάθεια του Erdogan να συγκεντρώσει την εξουσία παρά τα αποτελέσματα των γενικών εκλογών του Νοεμβρίου. Αυτές οι εκλογές απέτυχαν να παρέχουν την αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία που τόσο απεγνωσμένα ήθελε ο Erdogan για να αλλάξει το σύνταγμα της Τουρκίας σε πλήρως προεδρικό.

Αλλά τώρα γνωρίζουμε ότι οι φιλοδοξίες του Erdogan δεν θα εκτροχιαστούν από κάτι τόσο τετριμμένο όπως η δημοκρατική διαδικασία. Ο Davutoglu θα αντικατασταθεί από κάποιον ο οποίος είναι ακόμη πιο πιστός στον πρόεδρο. Πιο πιστός από ό,τι ένας καθηγητής Πανεπιστημίου ο οποίος το χρωστάει στον Erdogan το ότι έχει αναρριχηθεί στις τάξεις της τουρκικής πολιτικής, μη εκλεγμένος, για να γίνει ο πρωθυπουργός της χώρας. Ίσως ο Erdogan πιστεύει ότι τώρα μπορεί να στηριχθεί μόνο στην οικογένεια. Ο γαμπρός του φημολογείται πως είναι ένας από τους βασικούς υποψήφιους για τη θέση.

Έρχεται σε μια επισφαλή στιγμή για τις σχέση ΕΕ-Τουρκίας και αποτελεί πονοκέφαλο για την Γερμανίδα Καγκελάριο Angela Merkel και τους Ευρωπαίους ηγέτες. Η μεταναστευτική συμφωνία -με ό,τι περιλαμβάνει- ήταν προϊόν διαπραγμάτευσης του Davutoglu. Φέρει το αποτύπωμά του. Εάν η ΕΕ δεν θέλει να καταρρεύσει η συμφωνία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα χρειαστεί να ανοικοδομήσουν σχέσεις συνεργασίας με οποιονδήποτε γίνει ο νέος πρωθυπουργός, και να το κάνουν γρήγορα. Ένας νέος πρωθυπουργός δεν πρόκειται να διοριστεί πριν από τις 22 Μαΐου. Τρεις εβδομάδες αβέβαιης αναμονής.

Για άλλη μία φορά, ο Erdogan έπιασε στον ύπνο την ΕΕ. Η διαμάχη μεταξύ Davutoglu και Erdogan ήρθε την ίδια ημέρα που η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι τα ταξίδια χωρίς βίζα είναι κάτι εφικτό για την Τουρκία. Αυτό θα ήταν το πιο σημαντικό επίτευγμα των διαπραγματεύσεων της Άγκυρας με την ΕΕ, από την συμφωνία για την τελωνειακή ένωση ΕΕ-Τουρκιας το 1995. Ήταν το timing σύμπτωση ή με το βραβείο των ταξιδιών χωρίς βίζα, πίστεψε ο Erdogan ότι θα μπορούσε να ξεφύγει, διώχνοντας τον πρωθυπουργό και κάνοντας ένα ακόμη βήμα προς την παγίωση της διακυβέρνησής του. Ο Erdogan είναι στην εξουσία εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Και το έκανε πολύ σαφές, για άλλη μια φορά, ότι δεν έχει καμία πρόθεση να φύγει σύντομα.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Spectator

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.cer.org.uk/in-the-press/what-does-davutoglus-resignation-mean-turkey-and-eu