Η Ευρώπη έχει ακόμη σφυγμό

ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΝΙΔΗ - ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ

Έχοντας μείνει για πολλά χρόνια ουραγός στην οικονομία, η Ευρωζώνη του 2015 αναπτύσσεται ταχύτερα. Τα εργοστάσια παράγουν, οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν, οι τράπεζες δανείζουν και οι καταναλωτές ξοδεύουν.

Η οικονομία των 19 αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό τουλάχιστον 1,5% φέτος, σημειώνοντας την καλύτερή της επίδοση από το 2011. Η Ευρώπη ξεπέρασε ακόμα και τις ΗΠΑ το α' τρίμηνο του 2015, με τον εκτιμώμενο ρυθμό ανάπτυξης να φτάνει το 0,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, έναντι 0,1% των ΗΠΑ. «Η κατάσταση της οικονομίας βελτιώνεται συνολικά. Το βλέπουμε στην πράξη», λέει ο Frederic Oudea, CEO της γαλλικής τράπεζας Societe General.

Αυτή η «οικονομική ανάπλαση» τροφοδοτείται εν μέρει από τα 60 δισ. ευρώ που διοχετεύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο τραπεζικό σύστημα κάθε μήνα μέσα από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που ξεκίνησε τον Μάρτιο. Οι τράπεζες που πωλούν τα ομόλογά τους στην ΕΚΤ χρησιμοποιούν τα έσοδα για να επεκτείνουν τις χορηγήσεις δανείων προς τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. «Ο όγκος δανεισμού αυξάνεται και τα επιτόκια έχουν υποχωρήσει», έγραψαν στις 5 Μαΐου οι αναλυτές της Credit Suisse, επικαλούμενοι έρευνες της ΕΚΤ που δείχνουν ότι οι τράπεζες αναμένουν να αυξήσουν τον δανεισμό τους.

Η ανακοίνωση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης από τον Ντράγκι τον Ιανουάριο έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη στις αρχές του έτους. Επίσης, οι εξαιρετικά χαλαρές νομισματικές πολιτικές και τα χαμηλά επιτόκια της ΕΚΤ ρίχνουν την αξία του ευρώ, το οποίο έχει υποχωρήσει 20% έναντι του δολαρίου κατά το παρελθόν έτος, καθιστώντας τις εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιο ανταγωνιστικές. Η προσανατολισμένη στις εξαγωγές γερμανική οικονομία ευημερεί, με την ανεργία να βρίσκεται στο ιστορικό χαμηλό επίπεδο του 4,7%. Η Volkswagen σχεδιάζει να επενδύσει 36 δισ. ευρώ στα εργοστάσιά της στη Γερμανία. Και η προμηθεύτρια ανταλλακτικών Continental αναβάθμισε στις 30 Απριλίου –για δεύτερη φορά φέτος– τις προβλέψεις της για τις πωλήσεις του 2015, λέγοντας ότι το ασθενέστερο νόμισμα θα εμπλουτίσει τα έσοδά της κατά 1,3 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας αφήνουν στις τσέπες των καταναλωτών περισσότερα χρήματα να δαπανήσουν. Η τιμή της βενζίνης στη Γερμανία μειώθηκε κατά 27% το τελευταίο έτος. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων στην Ευρώπη αυξήθηκαν 11% τον Μάρτιο.

Θολός ο ορίζοντας

Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε σε κανένα από τα παραπάνω για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. «Θα καταφέρει η οικονομία να δημιουργήσει μια αυτο-βιώσιμη και ισορροπημένη ανάπτυξη;», κλήθηκε να απαντήσει ο Marco Buti, επικεφαλής του οικονομικού τμήματος της Κομισιόν στις 5 Μαΐου , οπότε η Επιτροπή αναβάθμισε την πρόβλεψή της για τον ρυθμό ανάπτυξης το 2015 στο 1,5%, από 1,3% προηγουμένως. «Η απάντηση δεν είναι αυτονόητη», είπε. Ο ρυθμός ανάπτυξης του 1,5% είναι λιγότερος από το ήμισυ του 3,1%, που έχει προβλέψει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τις ΗΠΑ φέτος.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξακολουθούν να χρειάζονται μεταρρυθμίσεις για να αυξήσουν τις προσλήψεις, να απελευθερώσουν τον ανταγωνισμό και να περιορίσουν τις κρατικές δαπάνες.

Η οικονομία της Γαλλίας, η δεύτερη μεγαλύτερη της Ευρωζώνης, έχει «βαλτώσει» τα τελευταία τρία έτη. Η ανεργία ανήλθε στο 10,4% τον Μάρτιο. Ενώ η κυβέρνηση προβλέπει ανάπτυξη 1% φέτος, ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, Christian Noyer, προειδοποίησε στις 5 Μαΐου πως οι άκαμπτοι κανόνες εργασίας παρεμποδίζουν μια πιο εύρωστη ανάκαμψη. «Η πραγματική ανάπτυξη είναι πολύ χαμηλή για να επαναφέρει την οικονομία οπουδήποτε κοντά στην πλήρη απασχόληση», είπε.

Η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλύτερη στην Ιταλία, όπου η ανεργία αυξήθηκε, από το 12,7%, στο 13% τον Μάρτιο. Η οικονομία της Ισπανίας αναμένεται να αναπτυχθεί 2,9% το τρέχον έτος, καθώς οι εργοδότες προσθέτουν περισσότερες από 35.000 θέσεις εργασίας τον μήνα από όταν η κυβέρνηση διευκόλυνε τις προσλήψεις και τις απολύσεις. Αλλά η ανεργία παραμένει στο 24% και πολλές νέες θέσεις εργασίας είναι προσωρινές και προσφέρουν περιορισμένα οφέλη. Η χώρα έχει μείνει πίσω στις δαπάνες στην έρευνα και ανάπτυξη, που θα μπορούσαν να προσελκύσουν επιχειρήσεις στην τεχνολογία και σε άλλους τομείς, οι οποίοι προσφέρουν πιο ασφαλείς, υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας. «Η ανισότητα επιδεινώνεται», λέει ο Javier Dνaz, ο οποίος βρίσκεται εκτός αγοράς εργασίας από όταν τα εστιατόριά του στη Μαδρίτη και η κατασκευαστική του εταιρεία χρεοκόπησαν το 2012.

Η Ελλάδα απειλεί την ανάκαμψη της Ευρώπης, όσο συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές για τις μεταρρυθμίσεις και την παροχή στήριξης. Το αδιέξοδο έχει ανανεώσει τις αμφιβολίες για το κατά πόσο το λεγόμενο Grexit θα μπορούσε να συμβεί, κάτι που θα μπορούσε να τρομάξει τους επενδυτές και να ωθήσει το κόστος δανεισμού σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ.

Ψήφος εμπιστοσύνης

Οι επενδυτές μέχρι στιγμής δίνουν στην Ευρώπη το ελαφρυντικό της αμφιβολίας. Ειδικοί επί οικονομικών θεμάτων, που ρωτήθηκαν από το Bloomberg τον Απρίλιο, επέλεξαν την Ευρώπη ως το καλύτερο μέρος να βάλει κανείς τα χρήματά του. «Είχαμε έναν αριθμό από λανθασμένες εκκινήσεις, αλλά αυτήν τη φορά η ανάκαμψη έχει πόδια», λέει ο Gilles Moec, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη της Bank of America - Merrill Lynch. Ο ίδιος βλέπει οικονομική ανάπτυξη 1,9% το επόμενο έτος.

Αν κάποιος παρακολουθεί στενά την υγεία της Ευρώπης Α.Ε., αυτός είναι ο Antoine Frerot, διευθύνων σύμβουλος της Veolia Environnement, γαλλικής εταιρείας που παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων σε εργοστάσια σε όλη την περιοχή. Όταν η παραγωγή αυξάνεται, μαζί της αυξάνεται και η δραστηριότητα της Veolia. «Δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά μεταξύ του α' τριμήνου και του τέλους του περασμένου έτους», λέει. «Δεν βλέπω ανάκαμψη στην Ευρώπη».

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 16ης Μαΐου 2015