ΔΝΤ: Δεν χρειάζεται περαιτέρω λιτότητα η Ελλάδα

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 11:51

της Έφης Ευθυμίου

Η Ελλάδα θα πρέπει να εμβαθύνει και να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις, οι οποίες μαζί με περαιτέρω ελάφρυνση χρέους, είναι απαραίτητες για να επιτρέψουν στην οικονομία να επιστρέψει σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης, αναφέρει το ΔΝΤ στην τελευταία του ετήσια αξιολόγηση για την ελληνική οικονομία.

Σε μια δημοσίευση του Ταμείου με τη μορφή ερωταπαντήσεων, το ΔΝΤ παρουσιάζει ποιες πρέπει να είναι κατά τη γνώμη του οι προτεραιότητες για να επιστρέψει η Ελλάδα στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Στην ερώτηση πώς έχει εξελιχθεί η ελληνική οικονομία και οι πολιτικές της από το 2013 και μετά, το ΔΝΤ "απαντά" ότι η Ελλάδα έχει μειώσει τα ελλείμματά της σημαντικά από την έναρξη της κρίσης. Συγκεκριμένα, τα πρωτογενή δημοσιονομικά και τρεχουσών συναλλαγών πλεονάσματα μειώθηκαν από το 11% και το 15% αντιστοίχως, σε σχεδόν μηδενικά στο τέλος του 2015. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή προσαρμογή για μια χώρα που είναι μέλος μιας νομισματικής ένωσης και δεν έχει πρόσβαση σε εργαλεία νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής.

Αλλά η εκτεταμένη δημοσιονομική εξυγίανση και η εσωτερική υποτίμηση έχουν έρθει με σημαντικό κόστος για την κοινωνία. Η ανεργία διαμορφώνεται ακόμη στο απαράδεκτα υψηλό ποσοστό του 23% (Οκτώβριος 2016) και η Ελλάδα έχει υποστεί μια παρατεταμένη ύφεση, με το ΑΕΠ της χαμηλότερα κατά 25% από τα προ κρίσης επίπεδα. Οι υψηλές κοινωνικές δαπάνες έχουν αποδυναμώσει τη στήριξη για τις εν εξελίξει μεταρρυθμίσεις.

Η κυβέρνηση ανανέωσε τις μεταρρυθμιστικές της προσπάθειες από τα μέσα του 2015 με ένα νέο πρόγραμμα προσαρμογής με την υποστήριξη του ESM. συγκεκριμένα, νομοθέτησε σειρά σημαντικών δημοσιονομικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Επομένως, συνολικά, υπήρξαν οπισθοδρομήσεις αλλά και κάποια πρόοδος από την τελευταία διαβούλευση για το Άρθρο IV.

Επίσης, στο ερώτημα αν οι μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει ήδη είναι αρκετές ώστε η Ελλάδα να ξεκινήσει μια βιώσιμη ανάπτυξη, το ΔΝΤ τονίζει πως ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις, οι προκλήσεις παραμένουν. Συγκεκριμένα, οι δημοσιονομικές πολιτικές δεν είναι ακόμη ευνοϊκές για την ανάπτυξη. Οι μισοί μισθωτοί εξαιρούνται από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, ενώ το έλλειμμα στο συνταξιοδοτικό σύστημα παραμένει στο ιστορικό υψηλό του 10,5% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή, τα ληξιπρόθεσμα τραπεζικά δάνεια αντιστοιχούν στο 45% του συνόλου των δανείων και οι απλήρωτοι φόροι προς το κράτος αντιστοιχούν στο 70% του ΑΕΠ. Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις και η ανάπτυξη παραμένουν ασθενή. Για να επιστρέψει η Ελλάδα σε βιώσιμη ανάπτυξη και να βγει με επιτυχία από το πρόγραμμα χρηματοδότησης, πρέπει να εμβαθύνει και να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις.

Στο report επισημαίνεται ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές δεν είναι φιλικές προς την ανάπτυξη. σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ελλάδα δεν χρειάζεται περαιτέρω λιτότητα αυτή τη στιγμή. Αν συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, αναμένεται να εμφανίσει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα της τάξης του 1,5% μεσό-μακροπρόθεσμα. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να παρουσιάσει υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα από αυτό.

Αλλά εάν η Ελλάδα αποφασίσει για μεγαλύτερο από το 1,5% του ΑΕΠ πλεόνασμα, πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να πετύχει αυτόν τον υψηλότερο στόχο. Σε αυτή την περίπτωση, θα χρειαστούν επιπρόσθετες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να εφαρμοστούν μόνο όταν η ανάκαμψη είναι σταθερή.

Ανεξαρτήτως του δημοσιονομικού στόχου, η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώξει πιο φιλικές προς την ανάπτυξη και δίκαιες πολιτικές. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα πρέπει να διευρύνει τις φορολογικές βάσεις για το προσωπικό εισόδημα, ώστε να επιτρέψει την πιο δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών. Τα έσοδα που θα αποκομίσει από εκεί, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν τα ποσοστά υψηλής φορολόγησης που τώρα στέλνουν τις θέσεις εργασίας στην μαύρη οικονομία ή σε γειτονικές χώρες. Την ίδια στιγμή, χρειάζονται περαιτέρω συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις για να βελτιωθεί η βιωσιμότητα του συστήματος και για να επιτραπεί σε ένα πιο στοχευμένο σύστημα πρόνοιας να προστατεύσει εκείνους που είναι περισσότερο ευάλωτοι.

Η Ελλάδα επίσης χρειάζεται να καταπολεμήσει την φοροδιαφυγή και τις μεγάλες οφειλές προς το κράτος με την αναδιάρθρωση των φορολογικών οφειλών για βιώσιμους φορολογούμενους, με βάση την ικανότητά τους να πληρώνουν και ενισχύοντας την επιβολή για εκείνους που μπορούν να αντέξουν να πληρώσουν αλλά επιλέγουν να μην το κάνουν. Η καθιέρωση της νέας ανεξάρτητης αρχής εσόδων θα είναι κρίσιμης σημασίας από την άποψη αυτή.

Σχετικά με την αντιμετώπιση των πολύ υψηλών μη εξυπηρετούμενων δανείων, το ΔΝΤ αναφέρει ότι τα δάνεια θα πρέπει να μειωθούν γρήγορα και αποφασιστικά για να επιτρέψουν την επανάληψη της πίστωσης και της ανάπτυξης. Όσο οι τραπεζικοί ισολογισμοί παραμένουν επιβαρυμένοι από τέτοια μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δεν θα είναι σε θέση να κατευθύνουν τους πόρους στα πιο παραγωγικά τμήμα της οικονομίας. Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί την πλήρη εφαρμογή του νομικού πλαισίου της αναδιάρθρωσης του χρέους, με ισχυρότερη επιβολή και έναν εξωδικαστικό μηχανισμό για την αντιμετώπιση του τραπεζικού και φορολογικού χρέους.

Την ίδια στιγμή, τα εποπτικά μέσα πρέπει να ενισχυθούν για να δώσουν κίνητρα στις τράπεζες για την μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η τραπεζική διακυβέρνηση πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω και τα capital controls να εξαλειφθούν το συντομότερο δυνατό, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Το ΔΝΤ υποστηρίζει ακόμη ότι οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας και προϊόντων είναι απαραίτητες για να υποστηρίξουν τη δυναμική μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της Ελλάδας. Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας το 2011 βοήθησαν ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα του εργατικού κόστους της χώρας. Ωστόσο, η καθυστέρηση υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων της προϊοντικής αγοράς, σημαίνει ότι μέχρι στιγμής οι μισθωτοί έχουν επωμιστεί το βάρος της προσαρμογής. Αλλά θα ήταν λάθος να καταλήξουμε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να επιστρέψει στο προηγούμενο, λιγότερο ευέλικτο πλαίσιο  της αγοράς εργασίας. Αντιθέτως, οι ισχύουσες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συμπληρωθούν με μέτρα για την ευθυγράμμιση των κανόνων για τις ομαδικές απολύσεις, με τις καλύτερες πρακτικές και με πιο αποφασιστικές προσπάθειες για το άνοιγμα όσων επαγγελμάτων παραμένουν κλειστά, και για την άρση των εμποδίων στον ανταγωνισμό και τις επενδύσεις.

Ωστόσο, επισημαίνει ότι ακόμη και με την πλήρη εφαρμογή αυτών των πολιτικών, η Ελλάδα δεν μπορεί να ξεφύγει από το πρόβλημα χρέους που αντιμετωπίζει. Οι Ευρωπαίοι εταίροι πρέπει να παράσχουν περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, μαζί με την γενναιόδωρη ελάφρυνση που έχει δοθεί μέχρι τώρα, για να μπει το χρέος της Ελλάδας σε μια βιώσιμη πτωτική τροχιά. 

Αυτή η ανάγκη δεν περιλαμβάνει ένα κούρεμα και θα μπορούσε αντί αυτού να περιλαμβάνει περαιτέρω επέκταση του χρόνου ωρίμανσης και της περιόδου χάριτος, καθώς και καθορισμό του επιτοκίου για τα επίσημα δάνεια της Ελλάδας, ώστε να διασφαλίσει ότι το κόστος των τόκων παραμένει διαχειρίσιμο, όταν θα εξομαλυνθούν τα επιτόκια.

Αλλά από μόνη της η ελάφρυνση χρέους, δεν είναι αρκετή για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της Ελλάδας. Για αυτό είναι απαραίτητη μια διττή προσέγγιση για να επιστρέψει η Ελλάδα σε βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία: φιλόδοξες πολιτικές από την πλευρά των ελληνικών αρχών και φιλόδοξη ελάφρυνση χρέους από την πλευρά των Ευρωπαίων εταίρων της χώρας.