Kρίσιμο διήμερο για τράπεζες-αγορές

Της Νένας Μαλλιάρα

Ενόψει ενός κρίσιμου διημέρου που κρίνει άμεσα και έμμεσα τις προοπτικές για τη ρευστότητά τους, βρίσκονται οι ελληνικές τράπεζες.

Την ώρα που το βρετανικό δημοψήφισμα της Πέμπτης 23 Ιουνίου κρατά άγρυπνες τις κεντρικές τράπεζες και τις αγορές (οι μεγαλύτερες τράπεζες παγκοσμίως ετοιμάζονται για το 24ωρο με τη μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις αγορές εδώ και 25 χρόνια), αύριο, παραμονή του δημοψηφίσματος, η ΕΚΤ αναμένεται να αποφασίσει την επαναφορά του waiver για τις ελληνικές τράπεζες. 

Η εκ νέου αποδοχή των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ για την παροχή ρευστότητας, αναμένεται να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη σταδιακή επιστροφή των ελληνικών τραπεζών σε μία κανονικότητα που διαταράχθηκε από τις αρχές του 2015, με την αλλαγή πολιτικού σκηνικού και την έναρξη μιας νέας διαπραγμάτευσης που άφησαν τη χώρα εκτός προγράμματος και οδήγησαν την ΕΚΤ στην άρση του waiver (αρχές Φεβρουαρίου 2015). Η άρση του waiver δρομολόγησε την αύξηση του δανεισμού των τραπεζών από τον ELA, που έφτασε μια ανάσα από τα 90 δισ. ευρώ πέρσι το καλοκαίρι, και τη συνολική εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τον δανεισμό του ευρωσυστήματος στα 130 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα που οι καταθέσεις των τραπεζών έβαιναν συνεχώς μειούμενες για να σταθεροποιηθούν στα 120 δισ. ευρώ με την επιβολή των capital controls.

Από την επαναφορά του waiver και τον απευθείας δανεισμό τους από την ΕΚΤ, οι ελληνικές τράπεζες προσδοκούν σε μείωση της εξάρτησής τους από τον ELA κατά 7 – 10 δισ. ευρώ και σε ετήσιο όφελος έως 150 εκατ. ευρώ. Παρεπόμενα, η επαναφορά του waiver θα δρομολογήσει τη συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών στο πρόγραμμα δανεισμού της ΕΚΤ, με αρνητικά επιτόκια TLTRO 2 τον Σεπτέμβριο (μπορούν να δανειστούν μέχρι 27 δισ. ευρώ), καθώς και την είσοδο στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης με ποσό ομολόγων της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ. Όπως σημειώνουν τραπεζίτες, η συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών στο πρόγραμμα TLTRO 2 μπορεί να θεωρηθεί σημαντικότερη και από τη συμμετοχή τους στο QE, καθώς θα μπορέσουν να λάβουν τετραετή δάνεια με αρνητικό επιτόκιο από την ΕΚΤ με στόχο τη χρηματοδότηση της οικονομίας. 

Η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης και η επαναφορά του waiver αποτελούν το πρώτο "σκαλοπάτι" για μία σειρά θετικών εξελίξεων, υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, της πιστής εφαρμογής και επιτάχυνσης των μεταρρυθμίσεων και των ιδιωτικοποιήσεων. 

Σύμφωνα με όσα επισημαίνει ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Στουρνάρας στην Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2015 – 2016, αξιολόγηση και waiver δημιουργούν βάσιμη προοπτική ότι οι αποδόσεις των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου και των ομολογιακών τίτλων που έχουν εκδώσει ελληνικές επιχειρήσεις στη διεθνή αγορά θα αποκλιμακωθούν µε γοργό ρυθμό. 

Η άνοδος των τιμών των ομολόγων αναμένεται να ενθαρρύνει την επιστροφή των καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, η οποία θα επιτρέψει τη χαλάρωση και τελικά την άρση των κεφαλαιακών περιορισμών. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό µε την αποτελεσματικότερη διαχείριση των µη εξυπηρετούμενων δανείων, θα συμβάλει στην υποχώρηση του κόστους δανεισμού και θα αυξήσει σταδιακά την πιστοδοτική ικανότητα των ελληνικών τραπεζών, µε ευνοϊκές επιδράσεις στη χρηματοδότηση και κατ’ επέκταση στο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. 

Πάντως, το σκηνικό της ρευστότητας για τις τράπεζες αλλά και της συμπεριφοράς των αγορών το προσεχές διάστημα, θα διαμορφωθεί από το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος και την πιθανότητα ενός Brexit. Ενόψει του ενδεχομένου αυτού, η ΕΚΤ ετοιμάζει ασπίδα ρευστότητας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, αν τα πρώτα κιόλας αποτελέσματα του βρετανικού δημοψηφίσματος δείξουν Brexit, η ΕΚΤ αναμένεται να προβεί σε δημόσια ανακοίνωση στήριξης των αγορών με ρευστότητα, στις 24 Ιουνίου. 

Σύμφωνα με το Reuters, η στήριξη των αγορών θα γίνει με το άνοιγμα swaplines (χρηματοδοτικές γραμμές ανταλλαγής) της ΕΚΤ με την Τράπεζα της Αγγλίας, οι οποίες θα επιτρέψουν την ανταλλαγή ευρώ και βρετανικών λιρών και την απεριόριστη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών τραπεζών στα δύο νομίσματα. Αντίστοιχες συμφωνίες είχε ενεργοποιήσει η ΕΚΤ με την Fed στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Η ρευστότητα των ευρωπαϊκών αγορών έχει θέσει σε επιφυλακή όλους τους κεντρικούς τραπεζίτες. Πέραν των μέχρι στιγμής συναντήσεων για την οργάνωση "γραμμής άμυνας" σε ένα ενδεχόμενο Brexit, ανήμερα του δημοψηφίσματος ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας,  M. Carney, θα βρίσκεται στο στρατηγείο του M. Draghi, στα κεντρικά της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη. Στις 24 Ιουνίου, επομένη του βρετανικού δημοψηφίσματος, οι διοικητές των δεκαεννέα κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης θα συσκεφθούν με τηλεδιάσκεψη. Και το Σαββατοκύριακο 25 και 26 Ιουνίου, μαζί με κεντρικούς τραπεζίτες από όλο τον κόσμο, θα συναντηθούν στην Ελβετία για την ετήσια συνεδρίαση της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών). Σημειώνεται ότι η τελευταία, με έκθεσή της τον Μάρτιο του 2016, έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή "καταιγίδα" στις αγορές λόγω της εύθραυστης οικονομικής κατάστασης παγκοσμίως.