Ανοίγει ο δρόμος για καταβολή μερισμάτων από τις τράπεζες

Της Νένας Μαλλιάρα

Όχι μόνο την επιστροφή σε κέρδη, αλλά και την επιστροφή στην καταβολή μερισμάτων, θα απαιτήσουν και με τη "βούλα" της Κομισιόν από τις τράπεζες φέτος, οι μέτοχοί τους.

Η Κομισιόν άνοιξε το δρόμο για τη διανομή μερισμάτων προς τους μετόχους των τραπεζών μέσω κατευθυντήριων γραμμών προς την ΕΚΤ, με τις οποίες περιορίζει τη διακριτική ευχέρεια της τελευταίας να απαγορεύει την πληρωμή μερισμάτων, μπόνους και προαιρετικών τοκομεριδίων (κουπονιών). Οι ανωτέρω πληρωμές θα απαγορεύονται μόνο όταν τα κεφάλαια μιας τράπεζας μειωθούν κάτω από τα υποχρεωτικά προβλεπόμενα. Η επικεφαλής του SSM, Daniele Nouy, καλωσόρισε τη διευκρίνιση της Κομισιόν, δηλώνοντας, ωστόσο, ότι η αποσαφήνιση αναφορικά με το μέγιστο ποσό πληρωμής θα πρέπει να είναι νομοθετημένη.

Η εξέλιξη αυτή εντείνει τις πιέσεις στις τράπεζες για την επίτευξη κερδών, όχι μόνο από την πλευρά των μετόχων τους, αλλά και από την πλευρά των εποπτικών αρχών. Και αυτό, διότι η επίτευξη κερδών θα είναι, όπως προδιαγράφεται, ο μόνος τρόπος πλέον προκειμένου οι τράπεζες να ενισχύουν τους εποπτικούς τους δείκτες. 

Ειδικότερα, η υποχρέωση ενίσχυσης των εποπτικών δεικτών των τραπεζών μέσω της κερδοφορίας τους, αποτελεί "αγκάθι" για τον σχεδιασμό τους σε ό,τι έχει να κάνει με τα κεφάλαια που προέρχονται από αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις. 

Όπως είχε γράψει το "Κεφάλαιο", από το 2016, οι τράπεζες δεν μπορούν να κάνουν χρήση του αναβαλλόμενου φόρου, με αποτέλεσμα όποια τράπεζα (η αναφορά γίνεται στη μητρική και όχι στον όμιλο) παρουσιάσει ζημιές, να υποχρεωθεί αναλογικά στην έκδοση νέων μετοχών υπέρ του Δημοσίου, τις οποίες αυτό θα διαθέσει στην αγορά. Αυτό σημαίνει ότι οι μέτοχοι των τραπεζών βρίσκονται ενώπιον νέου dilution στην περίπτωση που φέτος οι τράπεζες δεν κάνουν κέρδη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα για τη χρήση 2015, η εικόνα των κεφαλαίων των τραπεζών (σε δις. ευρώ) για:

α) Κεφάλαια Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 (CET1) 
β) Αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις  (DTA) 
γ) Οριστικές και εκκαθαρισμένες απαιτήσεις έναντι του Δημοσίου (DTC) 
δ) Oριστικές και εκκαθαρισμένες απαιτήσεις έναντι του Δημοσίου ως ποσοστό του Δείκτη CET1 (DTC/CET1 %) 

Προκύπτουν ανά τράπεζα τα εξής (σημειώνεται ότι ο υπολογισμός για την Εθνική Τράπεζα εξαιρεί CoCos, προνομιούχες μετοχές και την αποεπένδυση από Finansbank και Αστέρα):
 
 

Από τα παραπάνω, το μέγεθος που κρίνεται εν αμφιβόλω (υπό την έννοια ότι η ΕΚΤ μπορεί να θέσει συγκεκριμένο όριο συμμετοχής του στη διαμόρφωση του δείκτη βασικών εποπτικών κεφαλαίων CET 1), είναι τα κεφάλαια DTC. Πρόκειται για κεφάλαια από οριστικές και εκκαθαρισμένες απαιτήσεις έναντι του Δημοσίου που οι τράπεζες χρησιμοποιούσαν εξ ολοκλήρου, μέχρι 30/6/2015, στον υπολογισμό των βασικών εποπτικών τους κεφαλαίων. Συνεπώς τα κεφάλαια αυτά λήφθηκαν υπόψη ως βασικά εποπτικά κατά την πρόσφατη διενέργεια των AQR και stress test. 

Σημειώνεται ότι τα κεφάλαια DTA (αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις) συμβάλλουν στον υπολογισμό των βασικών εποπτικών κεφαλαίων του δείκτη CET 1 σε ποσοστό 10%. Για τα κεφάλαια DTC δεν έχει ανοίξει ακόμη θέμα ποσοστού συμμετοχής τους, αλλά είναι ένα ενδεχόμενο δεδομένης της απαίτησης της ΕΚΤ για θωράκιση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών με πολύ ποιοτικά κεφάλαια και κατόπιν της τελευταίας εξέλιξης με τη διανομή μερισμάτων.

Υπενθυμίζεται ότι η χρήση του αναβαλλόμενου φόρου ήταν ένα μέτρο φορολογικής βοήθειας που δόθηκε στις τράπεζες ως αντιστάθμισμα για τις ζημιές που υπέστησαν από το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων PSI. Οι τελευταίες είχαν τη δυνατότητα να συμψηφίσουν κάποιες από τις απώλειες του "κουρέματος" των ομολόγων με φόρο που θα έπρεπε να καταβάλουν στο μέλλον. Με τον τρόπο αυτό, οι τράπεζες δημιούργησαν ένα "κουμπαρά", τον οποίο αξιοποίησαν μέχρι και πέρσι, προσμετρώντας τα κεφάλαια από τον αναβαλλόμενο φόρο στα εποπτικά τους κεφάλαια.