Απειλή κραχ αν κλείσουν τα σύνορα

Της Δήμητρας Καδδά

dimitra.kedda@capital.gr

Διψήφια πτώση κρατήσεων στα "προσφυγικά" νησιά του Αιγαίου, κραδασμοί στη συνολική τουριστική ροή, στα ταξίδια, στις εξαγωγές και στο επενδυτικό κλίμα, αλλά και μια δημοσιονομική πληγή που θα "αιμορραγεί" διαρκώς, "απαιτώντας" νέα μέτρα, λόγω των μειωμένων εσόδων αλλά και των εξαιρετικά αυξημένων αναγκών του κράτους για δαπάνες σίτισης, περίθαλψης, διαμονής, μετακίνησης, φύλαξης και εκπαίδευσης των ορδών προσφύγων/μεταναστών. Ο λόγος για έναν πρώτο απολογισμό των κραδασμών που μπορεί να φέρει το ορατό ενδεχόμενο των de facto "κλειστών συνόρων", όπως καταγράφονται από οικονομολόγους, διεθνολόγους και κυβερνητικές πηγές.

Όσο για το σενάριο μιας στοιχημένης προσωρινής "εξόδου" έπειτα από πλειοψηφική απόφαση της Ε.Ε. σε τρεις μήνες, λίγο πριν αρχίσει η τουριστική σεζόν, είναι εφιαλτικό. Οι επιπτώσεις επεκτείνονται, πέρα από την οικονομία, και στην κοινωνική συνοχή, στον ρατσισμό που ελλοχεύει, στη γεωπολιτική ισχύ της χώρας και στη δυνατότητα κάλυψής της από την τρομοκρατική κρίση.

Οι τριγμοί σε ένα –δυσμενές– σενάριο αγγίζουν ακόμα και την ίδια την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, αλλά και τη σταθερότητα του "οικοδομήματος" της Ε.Ε., που ήδη δέχεται ρίχτερ από διασπαστικές δυνάμεις.

Η πρώτη "επαφή" με τη νέα πραγματικότητα, αν το σενάριο "time out" λάβει σάρκα και οστά –ατύπως ή με επίσημη απόφαση–, είναι στις μετακινήσεις. Οι Έλληνες ταξιδιώτες προς κράτη της Ε.Ε. θα πρέπει να ξεχάσουν την ελεύθερη κυκλοφορία με την ταυτότητά τους και θα πρέπει να "στηθούν" με τα διαβατήρια ανά χείρας, περιμένοντας τη σειρά τους στις ουρές για πολίτες "τρίτων χωρών".

Θα είναι, όμως, μόνο η κορυφή του "παγόβουνου" αυτών που κινδυνεύει να βιώσει η Ελλάδα αν δεν δοθεί ένα τέλος. "Η έξοδος μιας χώρας από το Σένγκεν με πρωτοβουλία... άλλων προκαλεί πολύ άσχημη εικόνα, αυτήν του παρία της Ευρώπης", επισημαίνει διπλωματική πηγή. Εξηγεί ότι, ακόμα και αν δεν υπάρχει έξοδος, και μόνο η διατήρηση της κρίσης θα πάει τη χώρα "πολλές σκάλες κάτω, σε μια περίοδο που επιχειρεί πολύ δειλά να ανακάμψει ο ιδιωτικός τομέας".

Αρκεί, ως πρώτη ένδειξη του "μέλλοντος", η σκέψη "εγκεφάλων" ανά την Ε.Ε. για ένα "ξεροκόμματο" παρεμβάσεων στο χρέος, με στόχο να αποδεχθεί η Ελλάδα τον ρόλο της "αποθήκης ψυχών". Ακόμα και –τύποις– εντός Σένγκεν, αν η πολιτική de facto κλειστών συνόρων συνεχιστεί, τότε η Ελλάδα θα μετατραπεί από χώρα διέλευσης σε χώρα υποδοχής-παραμονής των προσφύγων"...

Σχέδιο Βαρουφάκη Νο 2

Η νέα κρίση ξεσπά λίγους μόνο μήνες μετά τον εφιάλτη του "time-out" από το ευρώ. Και το νέο "διάλειμμα" από τη Συνθήκη Σένγκεν για κάποιους είναι πολύ πιο επικίνδυνο, λόγω της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας αλλά και των πληγών στην οικονομία που μένουν ανοιχτές, αλλά και με τα capital controls να παραμένουν... εδώ.

"Η ανησυχία που προκαλεί η παράταση του δράματος της πρώτης αξιολόγησης ενισχύεται", επισημαίνουν αρμόδια στελέχη, εξηγώντας ότι μειώνει τη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδας αλλά και τη χρηματοδοτική της δυνατότητα να "συμμορφωθεί" με τις υποχρεώσεις της.

Και εδώ εισάγεται το σενάριο που –σύμφωνα με πληροφορίες– "κυκλοφορεί" σε κάποια κυβερνητικά γραφεία: αυτό της χρονοκαθυστέρησης. "Είναι καταστροφή η θεωρία να πάμε μέχρι τον Ιούνιο διαπραγματευόμενοι πλέον σε δύο μέτωπα (Μνημόνιο και προσφυγικό), να ξεκινήσει δηλαδή ένα δεύτερο σχέδιο Βαρουφάκη", εξηγούν πηγές της κυβέρνησης που αντιτίθενται με αυτήν τη λογική. Λένε ότι θα έπρεπε η κυβέρνηση να έχει τελειώσει με τη λήψη των μέτρων του Μνημονίου και να προχωρήσει τις υποχρεώσεις στο προσφυγικό, "για να φύγουμε από τη δίνη". Και επιμένουν ότι, έστω και τώρα, αυτό πρέπει να γίνει, γιατί "διαφορετικά, απλώς αφήνουμε τη δίνη να αυξάνει ταχύτητα"...

Τουρισμός με διαβατήριο

Οι συνέπειες από ταξιδιωτικές οδηγίες είναι γνωστές στην Ελλάδα, με βάση την εμπειρία αυτών που εκδόθηκαν το προηγούμενο καλοκαίρι λόγω της κρίσης στις σχέσεις με τους δανειστές. Και οι "οδηγίες" ακόμη εν μέρει παραμένουν, για την ανάγκη διατήρησης μετρητών λόγω των capital controls. Πέρα από το αίσθημα ανασφάλειας, που αποστρέφονται οι τουρίστες –ειδικά αν κλείνουν καιρό πριν τις διακοπές τους–, υπάρχουν και πρακτικά θέματα. Για τις ροές από την Ε.Ε. η Ελλάδα δεν θα είναι ένας τόπος διακοπών με... ταυτότητα. Αλλά και για τους τουρίστες τρίτων κρατών οι δυσκολίες αυξάνονται αν επιθυμούν να κάνουν "πέρασμα" από την Ελλάδα ως έναν σταθμό σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., καθώς θα χρειάζονται διπλοί έλεγχοι. Για τα "προσφυγικά" νησιά του Αιγαίου ως τουριστικούς προορισμούς το ζήτημα είναι πολύ πιο αιματηρό, πολύπλοκο και κρίσιμο, αφού έχουν πλημμυρίσει από πρόσφυγες, με τα πρώτα στοιχεία να κάνουν λόγο για μείωση των κρατήσεων κατά 35% σε σχέση με το 2015.

Ελεύθερη κυκλοφορία

Η παροχή Visa τρίτου κράτους στους Έλληνες θα είναι πιο δύσκολη, καθώς η κατάσταση θα επηρεάζει πιθανότατα τις αποφάσεις. Αλλά και καθώς δεν θα πρόκειται πλέον για ένα "πλήρες" κράτος-μέλος της Ε.Ε. (δεν θα χαίρει του καθεστώτος ελεύθερης κυκλοφορίας), και οι επιχειρηματίες, οι πολίτες, οι φοιτητές που θα θέλουν να ταξιδέψουν ή να διαμείνουν σε ένα κράτος-μέλος θα έχουν ανάλογες δυσκολίες. Ειδικά αν κάποιοι "εκμεταλλευτούν" την κατάσταση για να περιορίσουν τη ροή οικονομικών (Ελλήνων) μεταναστών.

Εμπόριο και επενδύσεις

Το όραμα της διασύνδεσης των μεταφορών και της ανάδειξης της Ελλάδας σε ένα μεγάλο διαμετακομιστικό κέντρο θα αποκτήσει "σύνορα" και εμπόδια. Ο λόγος για τους ελέγχους στα σύνορα, που θα πρέπει να ενταθούν, στο πλαίσιο των απαιτήσεων για πάταξη του λαθρεμπορίου, της τρομοκρατίας και άλλων κακουργημάτων. Και αυτό επηρεάζει το κόστος, τον χρόνο μεταφοράς και, έτσι, τις επιχειρηματικές αποφάσεις για την επιλογή της ροής εμπορευμάτων μεγάλων εταιρειών. Όλα αυτά μόνο στο σενάριο των ελέγχων και όχι των κλειστών συνόρων, που ήδη επηρεάζει ροές και προς τρίτες χώρες.

Αλλά και στις επενδύσεις, η Ελλάδα, τη στιγμή που ετοιμάζεται να ανακοινώσει τον νέο αναπτυξιακό νόμο με επταετές σταθερό φορολογικό καθεστώς, αλλά και το νέο αναπτυξιακό σχέδιο, έρχεται αντιμέτωπη με ένα άλλο μέτωπο ανασφάλειας, πέρα από τη διαπραγμάτευση.

Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.