του Γ. Αγγέλη
Ορισμένοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες, χαριτολογώντας και πριν φύγουν για τις διακοπές τους το τελευταίο δεκαήμερο, παρατηρούσαν ότι τελικά οι κ.κ. Σόιμπλε και Βαρουφάκης αποδείχθηκαν "άσπονδοι φίλοι", αφού, σε τελευταία ανάλυση, ο ένας επίσημα και ο άλλος ανεπίσημα, ετοιμάζονταν για το ενδεχόμενο "εξόδου" της Ελλάδας από το ευρώ.
Ο μεν κ. Σόιμπλε κατέθεσε ευθαρσώς την πρότασή του για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ στο Eurogroup και στη Σύνοδο Κορυφής, ως "νόμιμο" ενδεχόμενο λύσης στο αδιέξοδο της σχέσης της Ελλάδας με την Ευρωζώνη. Η πρόταση δεν πέρασε, αλλά, όπως παραδέχτηκε ο Έλληνας πρωθυπουργός στην προχθεσινή του συνέντευξη, το ενδεχόμενο αυτό παραμένει ανοιχτό...
Ο κ. Βαρουφάκης, από την πλευρά του, ακόμα και πριν γίνει υπουργός, αλλά περισσότερο μετά την ανάληψη της ευθύνης του ΥΠΟΙΚ και της διαπραγμάτευσης, επέμενε στη θέση παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ, αλλά την ίδια στιγμή προετοιμαζόταν με έναν στενό κύκλο προσωπικών (;) συνεργατών και φίλων για το αντίθετο, με την εισαγωγή και νομιμοποίηση της χρήσης διπλού νομίσματος, όπως ο ίδιος επιβεβαίωσε με αλλεπάλληλες συνεντεύξεις του αφού έφυγε από τη θέση του ΥΠΟΙΚ.
Ο υπουργός, με το ιδιαίτερο και από πολλούς αμφισβητούμενο στυλ άσκησης πολιτικής που τον διακρίνει, έχει βρει εκ των υστέρων "υποστηρικτές", αλλά και πολλούς "κατηγόρους".
Οι υποστηρικτές του, όπως, για παράδειγμα, ο El-Arian (τέως επικεφαλής της PIMCO και νυν οικονομικός σύμβουλος της Allianz), του αποδίδουν κάθε δίκιο να έχει ετοιμάσει και ένα σχέδιο ρήξης σε περίπτωση απόρριψης από την Ευρωζώνη και οι "κατήγοροί" του στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο τον ετοιμάζουν για... ειδικό δικαστήριο.
Ο "άλλος" απώτερος σκοπός
Τα ζητήματα, όμως, που έχουν μπει στο τραπέζι και από τους δύο "άσπονδους φίλους", τόσο τον κ. Σόιμπλε όσο και τον κ. Βαρουφάκη, έχουν παρελθόν και, καταπώς φαίνεται, έχουν και... μέλλον, ενσωματώνοντας σε αυτούς τους προσωπικούς ρόλους σκοπιμότητες και συγκρούσεις συμφερόντων που απλώνονται από τα σχέδια για το άμεσο μέλλον της Ευρωζώνης μέχρι τις συνέπειες στις διεθνείς αγορές.
Το ερώτημα για τον κ. Βαρουφάκη και το επιτελείο των "άμισθων" φίλων/συμβούλων του που ετοίμαζαν το περιβόητο plan B της ρήξης, όπως ο ίδιος το έχει χαρακτηρίσει σε δημόσιες δηλώσεις του, παραμένει ανοιχτό: Ποιας "Ευρωζώνης" το ευρώ αποτελούσε πρώτη επιλογή της κυβέρνησης και ποια είναι η στόχευση της "ρήξης" και εξόδου από αυτό.
Το ερώτημα δεν ήταν, ούτε είναι, φιλολογικό.
Τόσο η πρόταση Σόιμπλε για το Grexit έχει πίσω της ιστορία 30 ετών, όσο και οι "αλλαγές" στην Ευρωζώνη που θα αποτελούσαν προϋπόθεση της παραμονής της Ελλάδας σε αυτήν, σύμφωνα με το σχέδιο Βαρουφάκη, έχουν επίσης "ιστορία", που συνδέεται με τις απόψεις του επιτελείου του και πάλαι ποτέ "περιβάλλοντος" του Γιωργάκη Παπανδρέου.
Πρόκειται για μια ανοιχτή συζήτηση –που παραμένει "ανοιχτή"– από τα τέλη της δεκαετίας του '80, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την ενοποίηση της Γερμανίας, στην οποία Γαλλία και Γερμανία, με διαφορετικές λογικές και υπό το αμήχανο βλέμμα της Ουάσινγκτον, σχεδίαζαν για άλλη μία φορά τη μεγάλη προσδοκία της "επέκτασης" προς Ανατολάς.
Το "εργαλείο" αυτής της προσδοκίας ήταν και παραμένει –με μικρότερες, όμως, πλέον προσδοκίες– το ευρώ. Τώρα η κρίση στην Ευρωζώνη και το ελληνικό "κραχ" δίνουν ένα νέο περιεχόμενο σε αυτές τις στρατηγικές.
Η "πρόταση" Σόιμπλε και η "στροφή" Ολάντ
Τα ξημερώματα της 13ης Ιουλίου, όταν η κυρία Μέρκελ βγήκε από την αίθουσα της Συνόδου Κορυφής λίγο πριν από τον κ. Τσίπρα με τη "συμφωνία" για ένα νέο πρόγραμμα στην Ελλάδα, γνώριζε ότι είχε αποφύγει αυτό που φοβόταν, δηλαδή την απαρχή ξηλώματος της Ευρωζώνης. Με άλλα λόγια, το παλιό σχέδιο "Σόιμπλε-Λάμερς" για μια Ευρώπη τουλάχιστον δύο ταχυτήτων μπορεί να είχε απομακρυνθεί, αλλά ταυτόχρονα είχε "νομιμοποιηθεί".
Ο κ. Σόιμπλε είχε πετύχει να καταγραφεί ως μια "νόμιμη δυνατότητα", που θα μπορούσαν να ψηφίσουν στο μέλλον οι ηγέτες της Ευρωζώνης. Αυτή η "αλλαγή" έχει αλλάξει πλέον και την ταυτότητα του ευρώ, ακόμα και αν αυτό δεν έχει αρχίσει να "δοκιμάζεται" από τις αγορές. Ο κ. Σόιμπλε δεν είναι κατά του ευρώ, όπως, άλλωστε, και ο κ. Βαρουφάκης, είναι απλώς για ένα άλλο ευρώ, αλλά διαφορετικό από εκείνο που "θέλει" ο κ. Βαρουφάκης.
Όπως θυμίζουν στελέχη του επιτελείου του Γερμανού ΥΠΟΙΚ, το σχέδιο Σόμπλε-Λάμερς τη δεκαετία του '80 στόχευε σε ένα "σκληρό" ευρώ μιας "στενής" Ευρωζώνης, που θα αποτελούνταν από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις χώρες της Μπενελούξ. Σήμερα "προσθέτουν" σε αυτές τη Φινλανδία, αλλά σε καμία περίπτωση τους "αδύναμους" του ευρωπαϊκού Νότου.
Η πρώτη δοκιμή
Το Grexit θα μπορούσε να είναι η πρώτη "δυσάρεστη" ευκαιρία κίνησης σε αυτή την κατεύθυνση.
Ο κ. Ολάντ, λίγα 24ωρα μετά την αναμφισβήτητα ουσιαστική παρέμβασή του για να επιτευχθεί η αποδοχή από τον κ. Τσίπρα του νέου Μνημονίου (με τη Μέρκελ στον ρόλο του "κακού", με μαστίγιο την πρόταση Σόιμπλε, και τον Ολάντ στον ρόλο του "καλού", που έβρισκε τρόπους για να γίνει αποδεκτή η γερμανική πίεση), ανέλαβε μια νέα πρωτοβουλία. Σε μια μάλλον αναπάντεχη "στροφή", ανέλαβε την πρωτοβουλία για την προώθηση αλλαγών στην Ευρωζώνη, που από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ως "προσέγγιση" στις θέσεις Σόιμπλε...
Η πρόταση των πέντε προέδρων
Στην Κομισιόν οι μεγάλες αναταραχές δεν αρέσουν, γιατί στο παιχνίδι εξουσίας στην Ευρωζώνη σε κάθε "αλλαγή" μετακινούνται κομμάτια "εξουσίας"... Για τον λόγο αυτό, ο κ. Γιούνκερ, ο ένας από τους πέντε προέδρους της Ευρώπης, εκ των προτέρων επιχειρεί δικαιολογημένα να "αγκαλιάσει" όλες τις διαφορετικές προτάσεις στην κατεύθυνση της "εμβάθυνσης" της ενοποίησης Ευρωζώνης.
Η "εμβάθυνση" αυτή προβλέπει τη δημιουργία ενός "υπουργείου Οικονομικών", στο οποίο θα μπορούσε να μεταλλαχθεί ο ESM, ένα Συμβούλιο Δημοσιονομικής Πολιτικής, όπως, π.χ., αυτό που καλείται, κατ' εντολή του Μνημονίου, να εισαγάγει ο κ. Τσίπρας στην Ελλάδα, η Αρχή εγγύησης καταθέσεων, οι Αρχές ενοποίησης και Εποπτείας των αγορών κεφαλαίου και άλλες τέτοιες "υπερεθνικές" ανεξάρτητες Αρχές που θα... κυβερνούν την Ευρωζώνη.
Το ερώτημα, όμως, που παραμένει ανοιχτό είναι πόσες και ποιες χώρες θα μπαίνουν κάθε φορά σε αυτό το παιχνίδι πολλαπλών ταχυτήτων, που περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από το επικείμενο βρετανικό δημοψήφισμα.
Αναπάντητα ερωτήματα
Σε αυτό το περίπλοκο και με ισχυρές κεντρομόλες αλλά και φυγόκεντρες δυνάμεις, τροφοδοτημένες από την κρίση του χρέους, επιχείρησε να "παίξει" ο κ. Βαρουφάκης και το επιτελείο των φίλων του για πέντε ολόκληρους μήνες. Οι κατηγορίες που εκ των υστέρων τού αποδίδονται ξεκινούν από πολλά και διαφορετικά σημεία.
Αν αφήσει κανείς απ' έξω εκείνες με την πολιτική σκοπιμότητα ή εκείνες που αφορούν την προετοιμασία για εναλλακτικά σχέδια ρήξης (πολλές φορές είναι οι ίδιοι που τον κατηγορούσαν και πριν γιατί δεν ετοιμάζει εναλλακτικά σχέδια), παραμένουν στο τραπέζι αναπάντητες κάποιες άλλες. Και, συγκεκριμένα, εκείνες που αφορούν την επιλογή της εμπλοκής στη διαχείριση αυτή "ιδιωτών" και "φίλων" και όχι κρατικών στελεχών, που θα μπορούσαν, ως "ιδιώτες", να μην ταυτίζονται με τα αποκαλούμενα "εθνικά συμφέροντα", αλλά να επιτρέπουν υπόνοιες και συνδέσεις με "λόμπι" στρατηγικών που δεν προσδιορίζονται, έτσι κι αλλιώς, από τις κυβερνητικές αποφάσεις.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 1ης Αυγούστου
