Αυτά που έπονται δεν τα χωράει ο νους…

Του Κώστα Στούπα 

_{Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή}

_{αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τούς έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί. 
Κ. Π. Καβάφης (Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)}

Πριν από 10-15 χρόνια ελάχιστοι ήταν αυτοί που θα μπορούσαν να φανταστούν πως θα συμβεί έστω και το ένα δέκατο αυτών που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια. 

Το 2005 λοιπόν ελάχιστοι θα μπορούσαν να φανταστούν πως η Ελλάδα θα καταφύγει στο ΔΝΤ γιατί χρεοκόπησε. Στη συνέχεια κανένας δεν θα μπορούσε να πιστέψει πως χρεοκόπησε και υπέστη μόνο τις συνέπειες που έχει υποστεί μέχρι σήμερα. Δηλ. πως χρεοκόπησε χωρίς "κουρέματα" καταθέσεων και ελλείψεις σε φάρμακα, τρόφιμα και καύσιμα.

Ελάχιστοι θα μπορούσαν πριν 15 χρόνια να πιστέψουν πως το Grexit θα τεθεί στο τραπέζι από τους Ευρωπαίους 2-3 φορές ως εναλλακτική λύση με την εγγύηση παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας για τα πρώτα χρόνια προσαρμογής στη νέα δραχμή. 

Ελάχιστοι θα πίστευαν πως μετοχές όπως της Εθνικής που μεταπολεμικά κάθε επόμενη δεκαετία ήταν καλύτερη από την προηγούμενη, παρά τις κατά καιρούς μεγάλες διορθώσεις, θα μηδενίζονταν αλλεπάλληλες φορές...

Πριν από 10-15 χρόνια όποιος ισχυριζόταν πως ο Τσίπρας με το θίασο των "μπαχαλάκηδων" της πολιτικής που ηγείτο και τη "μετάσταση" ολόκληρης της τάσης του Άκη Τσοχατζόπουλου στον ΣΥΡΙΖΑ, θα γινόταν πρωθυπουργός, θα περνιόταν για τρελός. 

Για τρελός θα περνιόταν όποιος θα έλεγε πως η ναζιστική σέχτα της "Χρυσής Αυγής" θα εκτοξευόταν και θα γινόταν τρίτο κόμμα ή πως ο Βασίλης Λεβέντης και η "Ένωση Κεντρώων" θα έμπαιναν στη Βουλή.

Η αλήθεια είναι πως η κατάληξη του Άκη Τσοχατζόπουλου στη φυλακή διαφαινόταν από νωρίτερα αφού οι ημέρες και τα έργα του βρίσκονταν ήδη κάτω από όποια πέτρα και αν σήκωνες...

Κατά την περίοδο της κρίσης του 2008 η Κίνα είχε ελάχιστο χρέος (συνολικό δημόσιο και ιδιωτικό) και μπροστά στις υπερχρεωμένες δυτικές χώρες έμοιαζε άτρωτη. Σήμερα το χρέος της έχει εκτοξευθεί στα ουράνια και πολλοί είναι αυτοί που στοιχηματίζουν πως θα εκραγεί πριν τις δυτικές οικονομίες...

Πριν από 10-15 χρόνια η τιμή του χρυσού ήταν περί τα 500-600 δολάρια η ουγκιά. Έχοντας διπλασιαστεί από τα χαμηλά των 300 δολ. του 2000. Οι περισσότεροι τότε πίστευαν πως επίκειται επική πτώση και νέα χαμηλά. Το 2011 όμως η τιμή του χρυσού εκτοξεύθηκε μέχρι τις παρυφές των 2.000 δολαρίων και στη συνέχεια διόρθωσε μέχρι τα 1.100 δολάρια.

Περί το 2005 το Brexit έμοιαζε απίθανο σενάριο, όπως και η άνοδος στην εξουσία σε μια σειρά χώρες, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, αυταρχικών κυβερνήσεων που θα περιόριζαν καταρχήν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και του Τύπου.

Το 2005 πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο ρεπουμπλικάνος  Τζ. Μπους και αν κάποιος υποστήριζε πως το 2016 οι ρεπουμπλικάνοι θα εξέλεγαν κάποιον που έγινε γνωστός από τηλεοπτικά  φθηνά ριάλιτι σόου και  κουτσομπολίστικα περιοδικά θα εισέπραττε τη χλεύη.  

Πριν 15 χρόνια οι ΗΠΑ θεωρούσαν την Ε.Ε. τον πλέον στενό και σταθερό τους σύμμαχο. Σήμερα η προεδρία Τραμπ θεωρεί την Ευρώπη και το ευρώ ανταγωνιστές και συχνά υποστηρίζει πως η Ε.Ε. πρέπει να διαλυθεί και οι επιμέρους χώρες θα υπογράψουν ανισομερείς συμφωνίες με τις ΗΠΑ. 

Τότε οι πρόεδροι των ΗΠΑ θεωρούσαν δικτάτορες όπως τον Κιμ συμμάχους του διαβόλου. Σήμερα τους θεωρούν ισχυρούς ηγέτες με τους οποίους μπορούν να κλείσουν έντιμες συμφωνίες. Αντιθέτως αντιπαθείς θεωρούνται οι ηγέτες δημοκρατιών όπως της Γερμανίας και της Γαλλίας.

Πριν 15 χρόνια η Τουρκία ήταν ο ισχυρότερος περιφερειακός στρατιωτικός  πυλώνας του ΝΑΤΟ και της Δύσης. Σήμερα η Τουρκία βρίσκεται πιο κοντά στη Ρωσία και το Ιράν. 

Όλα τούτα δείχνουν πως το πλέον πιθανό σενάριο για το μέλλον συνήθως είναι αυτό που σήμερα θεωρούμε απίθανο και εξωπραγματικό. 

Μερικά ερωτήματα που αφορούν το μέλλον και χρήζουν απάντησης είναι τα εξής...

Σε 10 χρόνια θα υπάρχει ευρώ και Ε.Ε. και αν ναι θα είναι στενότερα δεμένα απ΄ ό,τι σήμερα ή χαλαρότερα... 

Οι ΗΠΑ θα συνεχίζουν την απόκλιση από την Ευρώπη ή η άνοδος μεγάλων οικονομικών και στρατιωτικών δυνάμεων στην Ασία θα τις έχει αναγκάσει να προχωρήσουν στη δημιουργία μιας ενιαίας οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής περιφέρειας με την Ε.Ε. 

Αν υπάρχει η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη η Ελλάδα θα είναι εντός ή εκτός... Αν είναι εκτός θα μετέχει σε κάποια βαλκανική ομοσπονδία ή μαζί με τα υπόλοιπα Βαλκάνια σε κάποια νέο-οθωμανική αναβίωση...

Το 2028 η Ελλάδα θα μπορεί να συνεχίζει να καταβάλλει για συντάξεις το 16% του ΑΕΠ περί τα 28 δισ. ευρώ ή τα μισά από αυτά;

Σε 10 χρόνια το παγκόσμιο χρέος από 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα έχει εκτοξευθεί στο 600% με αποτέλεσμα τα επιτόκια να είναι βαθιά αρνητικά ή θα έχει προκύψει μια κρίση που θα έχει διαγράψει μεγάλο μέρος του χρέους;

Οι αναταράξεις αναδιάρθρωσης του παγκόσμιου χρέους θα αφορούν μόνο τις αγορές ομολόγων και των χρηματιστηρίων ή και τις οθόνες των κέντρων επιχειρήσεων των στρατιωτικών επιτελείων; 

Το 2028 είναι πιθανότερο η τιμή του Χρυσού να βρίσκεται πιο κοντά στα 500 δολ. η ουγκιά ή στα 5.000 δολάρια;

Αν προκύψει μια κρίση στα διεθνή χρηματιστήρια αυτή  θα τιθασευτεί με τη συνεργασία όλων των μεγάλων οικονομιών (G8-G20) όπως το 2008 ή με νομισματικούς και εμπορικούς ανταγωνισμούς όπου ο καθένας θα προσπαθεί να φορτώσει τις συνέπειες της κρίσης στον διπλανό;

Αν προκύψει στα επόμενα 10 χρόνια μια κρίση σαν του 2008 ή του 1929 οι κοινωνίες θα αντιδράσουν με σύνεση, εκλέγοντας υπεύθυνες ηγεσίες που θα συνεργαστούν για να διορθώσουν τις στρεβλώσεις αναίμακτα ή να εκλέξουν δημαγωγούς που υπόσχονται μαγικές λύσεις και όταν δεν θα προκύπτουν τα προσδοκώμενα θα καταφεύγουν στη δημιουργία εχθρών τους οποίους πρέπει να πολεμήσουμε; Τη δεκαετία του ’30 έκαναν το δεύτερο. 

kostas.stoupas@capital.gr