Γιατί θα φύγουν νύχτα...

Του Κώστα Στούπα 

Η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία κατά την τριετία 2015 -18 να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών της κρίσης χρεοκοπίας του 2010. Αν δεν είχε προκύψει το "ατύχημα” ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ έστω και με τις άτολμες και ημιτελείς  μεταρρυθμίσεις και λόγω του ιδιαίτερα ευνοϊκού κλίματος στη διεθνή οικονομία το ελληνικό ΑΕΠ το 2017 θα είχε αφήσει πολύ πίσω τα 200 δισ. ευρώ και θα είχε σαν ορατό στόχο τα 230 δισ. ευρώ του 2008.

Η Ελλάδα  από τα 233 δισ. ευρώ ΑΕΠ  του 2008 έχασε περίπου το 25% μέχρι το 2014 και έκτοτε αντί να αντιδράσει σαν πιεσμένο ελατήριο αυτό παραμένει κολλημένο στα πέριξ των 180 δισ. ευρώ σχεδόν μια δεκαετία μετά. 

Αυτό συνιστά τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην παγκόσμια ιστορία καθώς μόνο σοβιετικού τύπου οικονομίες, οι οποίες στερούνται αγοραίων αντανακλαστικών μένουν για πολλά χρόνια σε τέλμα. Οι οικονομίες αυτές καθώς δεν διαθέτουν ευελιξία προσαρμογής συνήθως οδηγούνται σε καθολική κατάρρευση. 

Κατά τη  μεγάλη κρίση του ‘29 π.χ. στις ΗΠΑ (που είναι η μεγαλύτερη κρίση της νεώτερης ιστορίας, η οποία έγινε παγκόσμια και δρομολόγησε την άνοδο του φασισμού και του κομμουνισμού στην Ευρώπη και κατέληξε με το Β’ Π.Π.) το ΑΕΠ από 1,057 τρισ. δολ. το 1929 έπεσε το 1933 μέχρι τα 778 δισ. δολ. σημειώνοντας πτώση 26%. Τρία χρόνια αργότερα το 1936 το ΑΕΠ είχε φτάσει το 1,062 τρισ. δολ. ξεπερνώντας το προηγούμενο υψηλό.

Στην Ελλάδα το 2018 συμπληρώνονται 8 χρόνια κρίσης και το ΑΕΠ παραμένει κατά 20% χαμηλότερα από τα επίπεδα που είχε φτάσει το 2008. Τούτο την καθιστά τη μεγαλύτερη κρίση χρεοκοπίας στον Δυτικό Κόσμο και σίγουρα θα αποτελέσει πεδίο μελέτης για το πως ο λαϊκισμός  μπορεί να καταστρέψει μια χώρα...

Τα σημάδια ανάκαμψης που υπάρχουν στην οικονομία είναι ασθενικά για τα δεδομένα της πτώσης που έχει προηγηθεί και περισσότερο συνιστούν αυτόματες αντιδράσεις παρά στοιχεία αντιστροφής της διαδικασίας. 

Τούτο συμβαίνει γιατί δεν έχουν διορθωθεί οι παθογένειες που οδήγησαν στη χρεοκοπία του 2010. παθογένειες  οι οποίες κυρίως συνίστανται στο αντιπαραγωγικό, πελατειακό και παρασιτικό δημόσιο, το υψηλό κόστος συνταξιοδοτικής δαπάνης και τον συνδυασμό διαφθοράς και γραφειοκρατίας. 

Επιπλέον η Ελλάδα παράγει περισσότερους αριστερούς και αριστερή ιδεολογία απ’ όση μπορεί να αφομοιώσει μια κοινωνία-οικονομία με τα μεγέθη της. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία. 

Το 2017 η κυβέρνηση προέβλεπε αρχικά αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7% και τελικά πέτυχε περίπου το μισό του στόχου. Φέτος τα πράγματα δεν αναμένεται να πάνε καλύτερα και τούτο γιατί όλες οι προβλέψεις για ανάπτυξη στην Ε.Ε. αναθεωρούνται συνεχώς τους τελευταίους μήνες επί τα χείρω...

Στην αρχή του χρόνου όταν η κυβέρνηση περίμενε ανάπτυξη για το 2018 περί το 2,5% η στήλη εκτιμούσε σαν πιο ρεαλιστικό το σενάριο αυτών που την έβλεπαν μεταξύ 1,5-1,9%. 

Τώρα με τις αρνητικές  αναθεωρήσεις στην Ε.Ε. πρέπει να προβάλλεται κάτω από το 1,5% και αν συνεχιστεί ή επιδεινωθεί το κλίμα κατά το δεύτερο εξάμηνο, κάτι που είναι πολύ πιθανό ενδέχεται να δούμε και εκπλήξεις... 

Το θέμα της συγκυρίας αναλύει πολύ εύστοχα ο Ιμπραήμ Ραμπαρί της Citigroup ο οποίος είναι και  ο αναλυτής που πριν μερικά χρόνια επινόησε τον όρο Grexit. 

Σε συνέντευξή του στα πλαίσια του "7th Greek Investment Forum" στη Νέα Υόρκη προχθές ανέφερε πως η ανάπτυξη στην Ελλάδα προκύπτει σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία όσο και η οικονομία της Ευρωζώνης, επιβραδύνονται.

"Η ελληνική οικονομία πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται. Είναι δυστυχές ότι αυτό συμβαίνει στον τελευταίο κύκλο ανάπτυξης για την παγκόσμια οικονομία" είπε. 

Ο ίδιος σημείωσε πως "Δεν υφίσταται πλέον θέμα Grexit" για να συμπληρώσει πως "η εκτίμηση αυτή δεν ισχύει επ’ αόριστον, πολλά πράγματα μπορούν να συμβούν. Ωστόσο, το Grexit δεν αποτελεί θέμα συζήτησης και  αυτό είναι ένα από τα θετικά".

Η εκτίμηση της στήλης σε γενικές γραμμές είναι σύμφωνη με αυτή την άποψη. Τα δυο τελευταία χρόνια δεν έχει πάψει να επαναλαμβάνει πως η καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων και της ανάπτυξης εγκυμονεί τον κίνδυνο να μας προλάβει στο τέλμα ο επόμενος κύκλος μιας διεθνούς επιβράδυνσης ή ύφεσης. Τούτο τώρα μοιάζει περισσότερο πιθανό σε σχέση με τρεις ή έξι μήνες νωρίτερα. 

Μια  κρίση αντίστοιχη με εκείνη του 2008 στις διεθνείς αγορές στα επόμενα 2 χρόνια θεωρείται πολύ πιθανή. Αν λάβει χώρα, οι επιπτώσεις σε αδύναμους κρίκους όπως η Ελλάδα θα είναι καταλυτική. Μπροστά της η κρίση του 2010-13 θα μοιάζει με παιδικό πάρτι...

Καταλυτικές θα είναι επίσης και οι πολιτικές εξελίξεις ιδίως αν συνδυαστούν με τις γενικότερες διεθνείς εξελίξεις ανόδου του ιδιόμορφου μετανεωτερικού  εθνικισμού σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης.

Τα "θεμελιώδη” δεδομένα δηλ. οικονομική δυσαρέσκεια, πολιτισμικές τριβές λόγω μαζικής μετανάστευσης, απώλεια εθνικής ταυτότητας λόγω παγκοσμιοποίησης, η δημογραφική γήρανση κλπ δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα.

Στη χώρα η απόδειξη της απάτης ή έστω αυταπάτης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ  το πιθανότερο είναι μια μετακίνηση της κοινωνίας προς τα δεξιά, επαληθεύοντας τη ρήση  πως φασισμός είναι αυτό που ακολουθεί όταν αποτύχει ο σοσιαλισμός.

Η εν εξελίξει δεξιά στροφή μικρή σχέση έχει με τη μεταπολεμική δεξιά παράταξη ή το προπολεμικό Λαϊκό Κόμμα που είχαν σαφή δυτικόστροφο πολιτικό και πολιτισμικό προσανατολισμό. Θυμίζει περισσότερο τις κοινωνικές διεργασίες που έφεραν στην εξουσία κατά το μεσοπόλεμο μετά το κραχ του προηγούμενου κύματος παγκοσμιοποίησης ανθρώπους όπως ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ.

Τα καθεστώτα αυτά μπορεί να επιβιώσουν μόνο δημιουργώντας εξωτερικούς εχθρούς. Στο τέλος όμως καταρρέουν όπως έγινε με την είσοδο των συμμάχων στο Βερολίνο ή εκ των έσω όπως έγινε με τη σοβιετία. Φυσικά αφήνουν πίσω ερείπια. 

Οι τεχνολογικές  εξελίξεις και συνθήκες αυτή τη φορά είναι τέτοιες που δύσκολα μπορεί να ανακοπεί η αλληλεπίδραση όλων των συμμετεχόντων του πλανήτη. 

Η νοσταλγία του ολοκληρωτισμού που εκπέμπει το κίνημα του "εθνολαϊκισμού” περισσότερο μοιάζει με έναν νευρικό σπασμό νοσταλγίας μιας αυθαίρετα  εξιδανικευμένης εκδοχής του παρελθόντος, του έθνους κράτους, της παραδοσιακής οικογένειας της δημόσιας ασφάλειας, της σαφούς καθορισμένης με θρησκευτικούς όρους σεξουαλικής ταυτότητας. Τούτα όμως συνέβαιναν  κατά την εποχή που ο πλανήτης δεν αριθμούσε πάνω από 2-3 δισ. ψυχές οι οποίες είχαν περιορισμένες δυνατότητες επικοινωνίας και οικονομικής αλληλεπίδρασης. 

Η Δύση δεν είναι Κίνα να αποφασίζει το Κόμμα πως θα ζούμε και τι θα διαβάζουμε. Στην αναμέτρηση αυτή ο ολοκληρωτισμός θα πέσει εκ των έσω καθώς ο δυτικός τρόπος ζωής έχει αρχίσει να διαβρώνει ήδη τις υπανάπτυκτες πολιτικά κοινωνίες. Τα εκατομμύρια κινέζοι που με την άδεια του κόμματος επισκέπτονται τη Δύση είναι ήδη ξενιστές του "ιού” της δημοκρατίας και του διαφωτισμού. Το Ισλάμ ανθίσταται ιδεολογικά χωρίς όμως  να απορρίπτει τα υλικά αγαθά του πολιτισμού των απίστων. 

Σαν σχετικό άρθρο Βλέπε: Με τον Σόιμπλε ή τον Χίτλερ...

kostas.stoupas@capital.gr