Χρυσός, κρυπτονομίσματα και "κατσαπλιάδες"...

Του Κώστα Στούπα 

Το ερώτημα που πλανάται όλο και συχνότερα πλέον πάνω από τις αγορές είναι ποιο θα είναι το καταφύγιο των κεφαλαίων όταν σκάσει η "φούσκα” της ποσοτικής χαλάρωσης. Οι δυο προηγούμενες "φούσκες” ήταν αυτή των χαμηλής εξασφάλισης στεγαστικών δανείων το 2008 και της νέας οικονομίας το 2000.

Για χώρες όπως η Ελλάδα το ερώτημα είναι αν μετά το κραχ θα καταφέρει να σταθεί όρθια όπως το 2010 χωρίς αυταρχικές πολιτικές εκτροπές. Τούτο θα εξαρτηθεί κυρίως από τις εξελίξεις που αφορούν τους πολιτικούς συσχετισμούς σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.

Μια γεύση για το πόσο γρήγορα τα περιθωριακά άκρα του πολιτικού φάσματος γιγαντώνονται και έρχονται στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης την πήραμε μετά το 2010 στη χώρα μας.

Η "φούσκα”

Μετά το κραχ του 2008 οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν ρίξει μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης πάνω από 12 τρισ. δολάρια στο παγκόσμιο σύστημα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των κεφαλαίων κατευθύνθηκε στις χρηματιστηριακές αγορές.

Οι χρηματιστηριακές αγορές του πλανήτη στα χαμηλά του 2008 είχαν κεφαλαιοποίηση περί τα 32, 2 τρισ. δολάρια. Σήμερα έχουν φτάσει στα 64 τρισ. δολάρια.

Το παγκόσμιο ΑΕΠ υπολογίζεται για φέτος πως θα ξεπεράσει τα 84 τρισ. δολάρια ενώ το παγκόσμιο χρέος ξεπερνά τα 230 τρισ. δολάρια.

Στην κορυφή του 1999 η κεφαλαιοποίηση όλων των χρηματιστηρίων ήταν περί τα 33,4 τρισ. δολάρια. Την ίδια περίοδο η αξία όλου του χρυσού που υπήρχε στον πλανήτη μόλις προσέγγιζε τα 2 τρισ. δολάρια.

Σήμερα στην τιμή των 1.300 δολ. η ουγκιά η αξία του χρυσού σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται λίγο πάνω από τα 8 τρισ. δολάρια. H αξία όλων των ομολόγων υπολογίζεται πως ξεπερνά τα 100 τρισ. δολάρια και οι καταθέσεις στις 1.000 μεγαλύτερες τράπεζες του πλανήτη (που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το σύνολο) υπολογίζονται στο 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ήτοι περί τα 40-45 τρισ. δολάρια.

Όταν και αν υπάρξει επόμενο κραχ στα χρηματιστήρια, αν ένα 20% της κεφαλαιοποίησης αυτών επιχειρήσει να βρει καταφύγιο στο χρυσό η τιμή του χρυσού θα μπορούσε να υπερδιπλασιαστεί.

Κάτι ανάλογο θα συμβεί και αν ένα 10% της αγοράς ομολόγων αναζητήσει ασφαλές καταφύγιο όταν αρχίσουν να ανεβαίνουν τα επιτόκια, γεγονός που θα ρίξει την αξία των παλαιότερων χαμηλότοκων εκδόσεων.

Η κεφαλαιοποίηση όλων των κρυπτονομισμάτων σήμερα υπολογίζεται περί τα 700 δισ. δολ. με το μεγαλύτερο από αυτά το Bitcoin να έχει συγκεντρώσει περί τα 200 δισ.

Το Bitcoin (συν λοιπά κρυπτονομίσματα) και ο χρυσός αποτελούν μέσο αποθήκευσης και απόκρυψης αξίας καθώς τα κράτη και οι Κεντρικές Τράπεζες δεν μπορούν να χειραγωγήσουν ευθέως την αξία τους. Θεωρητικά τουλάχιστον, καθώς στην περίπτωση του χρυσού οι Κεντρικές Τράπεζες διαθέτουν μεγάλα αποθεματικά και με πωλήσεις ή αγορές θα μπορούσαν πρόσκαιρα να επηρεάσουν την τιμή.

Η αδυναμία του χρυσού έγκειται πως αν κάποιος τον φυλάξει σε τραπεζικές θυρίδες μπορεί σε κάποια έκτακτη ανάγκη να μην του επιτραπεί η πρόσβαση σ’ αυτές ή να απαιτήσει το κράτος μερίδιο. Αν κάποιος φυλάξει τον χρυσό στο σπίτι κινδυνεύει από τους κλέφτες οι οποίοι διαθέτουν σύγχρονα μηχανήματα εντοπισμού.

Η αδυναμία των ψηφιακών κρυπτονομισμάτων έγκειται πως σ’ ένα μπλακ-άουτ κάποιος χάνει την πρόσβαση στο ηλεκτρονικό του πορτοφόλι. Επιπλέον είναι νέο μέσο και κανείς δεν γνωρίζει πιθανές αδυναμίες που μπορεί να προκύψουν. Επίσης οι απότομες διακυμάνσεις μετά τη μεγάλη άνοδο του τελευταίου χρόνου δεν αποκλείονται, μέχρι να υπάρξει σταθεροποίηση σε κάποιο επίπεδο.

Η σταθεροποίηση θα προκύψει όταν οριστικοποιηθεί το ποσοστό της παγκόσμιας αποταμίευσης που θα το επιλέξει ως στοιχείο διασποράς του κινδύνου αποθήκευσης περιουσίας.

Είναι βέβαιο πως Κεντρικές Τράπεζες και Κράτη θα επιχειρήσουν να αποτρέψουν την προσέγγιση του χρυσού και των κρυπτονομισμάτων ως μέσα αποταμίευσης, γιατί σε αμφότερα δεν διαθέτουν ευχέρεια χειραγώγησης όπως με τα νομίσματα που εκδίδουν οι Κεντρικές Τράπεζες, τα ομόλογα και τις καταθέσεις στις εμπορικές τράπεζες.

Η Ελλάδα με τα capital control και τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα δέσμευσης και δήμευσης περιουσιών μέσων φορολόγησης.

Όταν το κράτος βάζει έναν φόρο αυθαίρετα και αν δεν έχεις να πληρώσεις σου κατάσχει τον τραπεζικό λογαριασμό ή σου βγάζει το σπίτι στο "σφυρί” διαπράττει κλοπή.

Είναι πολύ διαφορετικό να έχεις αγοράσει το σπίτι με δάνειο και να χάνεις το σπίτι γιατί δεν μπορείς να πληρώσεις το δάνειο. Αν δεν πληρώσεις το δάνειο ο καταθέτης που μένει στο ενοίκιο θα χάσει την κατάθεση, άρα το σπίτι ανήκει στον καταθέτη περισσότερο παρά σε αυτόν που χρωστάει... Σε μια κοινωνία δημαγωγών και "κατσαπλιάδων” όμως προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο.

Στην περίπτωση των κρατικών φόρων και εισφορών δεν επιστρέφεις τα χρήματα που δανείστηκες μέσω τραπέζης από κάποιον άλλο. Αυθαίρετα το κράτος επιβάλλει φόρους και κατάσχει περιουσίες...

Οι διαφορές είναι οφθαλμοφανείς και δεν χρειάζονται περαιτέρω αποδείξεις.

Σε όλο τον κόσμο ανθεί ένα κυνήγι μαγισσών υπό το μανδύα πάταξης της φοροδιαφυγής. Το κίνημα κατάργησης των μετρητών εντάσσεται στα πλαίσια της δημιουργίας ενός κράτους "Μεγάλου Αδερφού” που θα ελέγχει ασφυκτικά όλους τους υπηκόους. Η φαλκίδευση της οικονομικής αυτοτέλειας και του σεβασμού της περιουσίας του ατόμου αποτελεί την μεγαλύτερη απειλή κατά της ελευθερίας και της δημοκρατίας όπως τα είδαμε να διαμορφώνονται από την εποχή Magna Carta, του διαφωτισμού και μετά.

Είναι φυσικό όσοι άνθρωποι ασφυκτιούν να αναζητούν διεξόδους έξω από το δεσποτικό πλαίσιο της δια του πληθωρισμού αναδιανομής εισοδήματος στους πελάτες των πολιτικών.

Μοιραία ο χρυσός και τα κρυπτονομίσματα αποτελούν ανεξάρτητα δίκτυα αποταμίευσης και ανταλλαγής πλούτου έξω από τα δίκτυα του "Μεγάλου Αδερφού”, των πολιτικών και των πελατών τους.

Αυτό δεν τα καθιστά όμως εκτός των κύκλων κερδοσκοπικής μανίας που καταλαμβάνει τα πλήθη όταν κινούνται αγελαία προς την ίδια κατεύθυνση μιμούμενα (τα μέλη) το ένα το άλλο σε ένα αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο.

Το κραχ

Κατά τα τελευταία 30 χρόνια κάθε επόμενο κραχ στις αγορές είναι πολλαπλάσιας ισχύος από το προηγούμενο. Τηρουμένων των αναλογίων το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και στο επόμενο. Όταν συμβεί αυτό, ο χρυσός θα μπορούσε εύκολα να ξεπεράσει κατά πολύ τα 1.900 δολάρια η ουγκιά που ήταν το υψηλό του 2011.

Για τα κρυπτονομίσματα αδυνατώ να εκφέρω άποψη. Με δεδομένο πως θα "εξορυχτούν” 21 εκατ. μονάδες Bitcoin και αν εκεί αναζητήσει καταφύγιο το 10% των κεφαλαίων που είναι σήμερα στο χρυσό δηλ. περί τα 800 δισ. η τιμή θα μπορούσε να φτάσει το 800 δισ. διά 21 εκατ.ίσον 38.095 δολ. Αν αναζητήσει καταφύγιο εκεί το 10% των κεφαλαίων των χρηματιστηρίων μιλάμε για 6 τρισ δολ.

Το πρόβλημα είναι πως πολλαπλασιάζεται συνεχώς ο αριθμός των κρυπτονομισμάτων. Μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος ποια και γιατί θα επιβιώσουν. Μια τάση που παρατηρείται είναι κάθε ομάδα ανθρώπων να δημιουργεί ένα δικό της κρυπτονόμισμα. Το ίδιο αρχίζουν να κάνουν και διάφορες επιχειρήσεις με τα δίκτυα των πελατών τους.

Συνηγορία στις μετοχές...

Παλιά αν ήθελαν να τονίσουν τα καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά μιας μετοχής την χαρακτήριζαν σαν ομόλογο. Σήμερα στην Ελλάδα (και προσεχώς και αλλού) δεν ισχύει αυτό. Με 230 τρισ. χρέος τα ομόλογα, ειδικά τα κρατικά, μοιάζουν περισσότερο με σκουπιδοχρεόγραφα παρά οτιδήποτε άλλο.

Εν αντιθέσει με τα νομίσματα και τα κρατικά ομόλογα, οι μετοχές των σοβαρών επιχειρήσεων διαχρονικά αποτελούν περισσότερο αξιόπιστα αξιόγραφα. Στο τιμόνι μιας καλής εταιρείας που τηρεί τους κανόνες της εταιρικής διακυβέρνησης δυσκολότερα θα βρεθεί ένας ηλίθιος, εν αντιθέσει με ό,τι μπορεί να συμβεί σε μια χώρα...

Μια μετοχή αντιπροσωπεύει μια επιχείρηση η οποία συνήθως έχει καλύτερη διοίκηση από ένα κράτος όπου την κυβέρνηση την εκλέγει ένα άθροισμα ετερόκλητων συμφερόντων, συνήθως παρασιτικών και επιδοτούμενων από τα κόμματα. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για πελατειακό κράτος διαπλεκομένων.

Επίσης μια επιχείρηση βρίσκει καλύτερα θέση ανάμεσα στον τοπικό και διεθνή ανταγωνισμό σε σχέση με μια χώρα που δεν έχει σαφείς στόχους και επιδιώξεις.

Μετά από ένα κραχ οι περισσότερες μετοχές ανακάμπτουν και πάλι και συνήθως σε λίγα χρόνια καταγράφουν νέα υψηλά. Το σύνηθες για τα κράτη είναι όταν χρεοκοπούν να διαγράφουν αυτά που χρωστάνε και να τυπώνουν νέο νόμισμα.

Επίσης, οι καλές επιχειρήσεις σπανιότερα κάνουν λαθροχειρίες με τις μετοχές και το δανεισμό εν αντιθέσει με ό,τι συμβαίνει με τα κράτη και τις Κεντρικές Τράπεζες. Αρκεί να κοιτάξει κάποιος την νομισματική πολιτική των ποσοτικών χαλαρώσεων που ισοδυναμεί και με την εκτύπωση νέου χρήματος.

Οι ποσοτικές χαλαρώσεις των κεντρικών τραπεζών μοιάζουν με την έκδοση νέων δωρεάν μετοχών που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να κερδοσκοπήσουν κατά την διάρκεια της "φούσκας” προκειμένου να προκαλέσουν σύγχυση τιμών (price illusion) και να ξαφρίσουν τις τσέπες των αδαών.

Όλες οι "φούσκες” ωριμάζουν διαψεύδοντας όσους τις προαναγγέλλουν. Συνήθως χρειάζονται μια αφορμή την οποία δεν υπολογίζει κανένας για να "σκάσουν”...

Ο πληθωρισμός είναι κάτι που έχουμε πολλά χρόνια να τον προσδιορίσουμε σαν απειλή. Ίσως πλησιάζει η ώρα του...

Μια οικονομική ανάγνωση της παγκοσμιοποίησης...

Ένα από τα "επιτεύγματα” της παγκοσμιοποίησης τις τελευταίες δεκαετίες ήταν η εξαφάνιση του πληθωρισμού. Ενώ εδώ και πολλά χρόνια όλοι οι ειδικοί έκρουαν το καμπανάκι πως η αλόγιστη πολιτική των χαμηλών επιτοκίων θα προκαλούσε αναζωπύρωση του πληθωρισμού, αυτός παρέμεινε καθηλωμένος.

Το άνοιγμα των αγορών στην παγκοσμιοποίηση συμπιέζει συνεχώς τις τιμές. Έτσι η ραγδαία αύξηση της κατανάλωσης δεν προκάλεσε αντίστοιχη αύξηση των τιμών.

Με χαμηλό πληθωρισμό οι Κεντρικές Τράπεζες μπορούσαν να κρατούν τα βασικά επιτόκια όλο και χαμηλότερα μέχρι που άγγιξαν το μηδέν και έγιναν αρνητικά.

Τα χαμηλά επιτόκια αποτελούν το βασικό συστατικό αυτού που αποκαλούμε ευημερία με δανεικά που οδήγησε τις τελευταίες δεκαετίες στην αύξηση του παγκόσμιου χρέους.

Η προεδρία Τραμπ στις ΗΠΑ προσπαθεί να βάλει φραγμούς στην παγκοσμιοποίηση και το ελεύθερο εμπόριο. Τα ίδια επιδιώκουν και τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα που δυναμώνουν παντού στην Ευρώπη.

Η γοητεία του προστατευτισμού που καλλιεργούν οι δημαγωγοί θα υποχωρήσει όταν έρθουν οι πρώτοι λογαριασμοί του κόστους αυτών των επιλογών.

Παρά ταύτα θα έχει ενδιαφέρον να δούμε κάποια στιγμή τις συνέπειες μιας πιθανής αναζωπύρωσης του πληθωρισμού που θα αναγκάσει τις Κεντρικές Τράπεζες να τον ελέγξουν με αύξηση των επιτοκίων.

Το παγκόσμιο χρέος των 230 τρισ. όμως δεν αντέχει αύξηση των επιτοκίων...

Τα σενάρια αυτά ενισχύουν τις εκτιμήσεις της στήλης για το ενδιαφέρον που ενδέχεται να ενδυναμωθεί προσεχώς για commodities, χρυσό και κρυπτονομίσματα...

kostas.stoupas@capital.gr